Δεν είμαι καθόλου σίγουρος, εάν η Ιστορία επαναλαμβάνεται δίκην πιστού αντιγράφου (copy paste), είμαι όμως εντελώς βέβαιος, ότι παρόμοιες, μεταξύ τους, συνθήκες (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές), όπου και όποτε αυτές διαμορφώνονται στο χωρόχρονο του ιστορικού γίγνεσθαι, παράγουν αναλογικώς όμοια ιστορικά αποτελέσματα.
Στην περίπτωση, που η άποψη αυτή είναι ορθή, τότε οι εξελίξεις στα πολεμικά μέτωπα της Μέσης Ανατολής και της Ουκρανίας, δεν προοιωνίζονται μία αίσια και ομαλή έκβαση, τόσο σε περιφερειακό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αντιθέτως, προοιωνίζονται έναν ισχυρότατο παγκόσμιο ανταγωνισμό, θερμό ενδεχομένως, πριν την τελική διευθέτηση των γεωπολιτικών και οικονομικών διακυβευμάτων, υπέρ των νικητών.
Ο λόγος που υποστηρίζω κάτι τέτοιο είναι απλός. Έχει εκτεθεί, κατά πρώτον, στο βιβλίο μου «Ο Αλγόριθμος της Ισχύος», (εκδ. Παπαζήση, 2020) και στο άρθρο μου στη Huffpost, υπό τον τίτλο «Βιομηχανικές Επαναστάσεις και Παγκόσμιοι Πόλεμοι».
Συνοπτικότατα υπενθυμίζω:
Το σύνολο των παγκοσμίων πολέμων, μέχρι σήμερα, είναι στην πραγματικότητα τρεις.
Ο πρώτος, o λεγόμενος επταετής, διήρκεσε από το 1756 – 1763 μ.Χ. Αντίπαλοι υπήρξαν όλες οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής και οι μάχες έλαβαν χώρα τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις υπόλοιπες ηπείρους και ωκεανούς.
Το διακύβευμα υπήρξε η κυριαρχία επί των εμπορικών θαλασσίων οδών και η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων των αποικιών, οι οποίοι θα τροφοδοτούσαν με τις απαραίτητες πρώτες ύλες την Πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση.
Σ’ αυτή την παγκόσμια σύγκρουση επικράτησε η Μεγάλη Βρετανία, με αποτέλεσμα να καταστεί η πρώτη σύγχρονη παγκόσμια υπερδύναμη, εκμεταλλευόμενη τον πλούτο που παρήγαγε και την στρατιωτική της ισχύ, με την οποία τον προστάτευε και διευκόλυνε την περαιτέρω αύξησή του.
Το διακύβευμα των δύο επόμενων παγκοσμίων πολέμων, ο Πρώτος (1914-1918) και ο Δεύτερος (1939-1945), υπήρξε η κυριαρχική εκμετάλλευση του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής, το οποίο απετέλεσε, κυριολεκτικά, την βασική κινητήρια δύναμη της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης, των μηχανών εσωτερικής καύσεως και του «φορντισμού».
Οι νικητές, Η.Π.Α. και Σοβιετικοί Ένωση, απετέλεσαν το κυρίαρχο οικονομικό, στρατιωτικό και πολιτικό δίπολο, για τα επόμενα 45 χρόνια.
Η Μεγάλη Βρετανία αποκαθηλώθηκε από το θρόνο της υπερδύναμης, ενώ η Γερμανία και η Ιαπωνία δεν διεκδίκησαν ποτέ πια τον πρώτο ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα.
Εξαίρεση απετέλεσε η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση, η επανάσταση της πληροφορικής, που έλαβε χώρα κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα, και δεν προκάλεσε πολεμικές συγκρούσεις, επειδή για την εξέλιξη και την ανάπτυξή της δεν απαιτούνταν χωρικές ανακατατάξεις.
Σήμερα, εν έτει 2023, η ανθρωπότητα βρίσκεται και πάλι στο προοίμιο μίας ακόμη Βιομηχανικής Επανάστασης, της Τέταρτης.
Η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η singularity, η επιδιωκόμενη απεξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες, η νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική, τα νέα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της, που προοιωνίζονται την ριζική αλλαγή του τρόπου παραγωγής κάθε εμπορεύσιμου αγαθού, καθώς και του τρόπου προώθησης και κατανάλωσής του.
Αυτό σημαίνει την έναρξη ενός μακροχρόνιου αναπτυξιακού οικονομικού κύκλου, τύπου Κοντράτιεφ, του οποίου η συνεπαγόμενη παραγωγή πλούτου, αναμένεται να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, εξαιτίας της ολοκληρωτικής Δημιουργικής Καταστροφής, που «επαγγέλλεται», και της αναγκαίας εκ βάθρων αναδιαμόρφωσης του παγκόσμιου παραγωγικού και οικονομικού συστήματος.
Όπως σε κάθε προηγούμενη Βιομηχανική Επανάσταση, έτσι και στην περίπτωση της Τέταρτης, αυτό που απασχολούσε και απασχολεί τις εκάστοτε «μεγάλες δυνάμεις», καθώς και τις αναθεωρητικές, είναι το ποιος θα έχει τον πρώτο λόγο στη νομή της και στην εκμετάλλευση της νέας οικονομικής εποχής.
Όχι μόνο για να αυξήσουν τον πλούτο και την ισχύ τους, αλλά και για να αποφύγουν την περιθωριοποίηση και την απαξίωσή τους.
Η γρήγορη και επιτυχημένη ένταξη στο νέο οικονομικό και γεωπολιτικό σύστημα, είναι ουσιαστικά υπαρξιακό ζήτημα για κάθε κρατική οντότητα.
Πολλώ δε μάλλον, για τις «μεγάλες» και φιλόδοξες δυνάμεις, για τις οποίες τα κέρδη ή ζημίες αυξάνονται εκθετικά, από μία, επιτυχημένη ή όχι, είσοδο στη νέα οικονομική πραγματικότητα.
Παράδειγμα η Ισπανία, η οποία εκτοπίσθηκε από τη θρόνο της «θαλασσοκράτηρας», υπέρ της νικήτριας των αποικιακών πολέμων, (1756-1763), Αγγλίας και έκτοτε απώλεσε οριστικά το ρόλο της παγκόσμιας υπερδύναμης, περιοριζόμενη στα του οίκου της.
Εάν λοιπόν ισχύει η «περί της επαναλήψεως της Ιστορίας», τότε, εκτός ενός εξαιρετικώς ευτυχούς ενδεχομένου, οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και στη Γάζα, δεν αποτελούν παρά μόνο το προοίμιο μιας εκτεταμένης πολεμικής σύγκρουσης, το διακύβευμα της οποίας είναι η κυριαρχική νομή της ισχύος και του πλούτου που θα προκύψουν, ως «έπαθλο», από την εξέλιξη της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Με άλλα λόγια, εάν δεν κυριαρχήσει, ανάμεσα στους παγκόσμιους ηγέτες το «λογιστικόν» μέρος του ανθρώπου, κατά τον Πλάτωνα, και επικρατήσει το «επιθυμητικόν», τότε η εικαζόμενη εκτεταμένη θερμή σύγκρουση, είναι πιθανόν να εξελιχθεί σε έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο ή Τέταρτο, εάν γίνει αποδεκτός ο τρόπος που υπολογίζω τον αριθμό τους.