Ο Αμπντουλάχ Μετσεϊντί, ένας Ουιγούρος στην Τουρκία, ετοιμαζόταν να πέσει για ύπνο τον περασμένο μήνα όταν άκουσε να του χτυπούν την πόρτα: «Αστυνομία! Ανοιξε!» του φώναζαν επίμονα.
Καμιά δεκαριά ή και παραπάνω αξιωματικοί εισέβαλαν στο σπίτι του, φέροντας όπλα και φορώντας την παραλλαγή της αντιτρομοκρατικής δύναμης της Τουρκίας. Τον ρώτησαν εάν είχε συμμετάσχει σε κινήσεις εναντίον της Κίνας και απείλησαν να απελάσουν αυτόν και τη σύζυγό του. Τον πήγαν σε μια εγκατάσταση απέλασης, όπου τώρα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολεμικής πολιτικής διαμάχης.
Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης στην Τουρκία κατηγορούν τον Ερντογάν ότι πουλά κρυφά Ουιγούρους στην Κίνα με αντάλλαγμα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Δεκάδες εκατομμύρια φιαλίδια κινεζικών εμβολίων, που αναμένονταν εδώ και καιρό, δεν έχουν παραδοθεί ακόμη. Εν τω μεταξύ, τους τελευταίους μήνες, η τουρκική αστυνομία έχει θέσει υπό κράτηση περίπου 50 Ουιγούρους σε κέντρα απελάσεων, λένε οι δικηγόροι - μια απότομη αύξηση από πέρυσι.
Παρόλο που δεν έχουν προκύψει ακόμη ατράνταχτα στοιχεία για ένα τέτοιο «δούναι και λαβείν», αυτοί οι βουλευτές και οι ίδιοι οι Ουιγούροι φοβούνται ότι το Πεκίνο χρησιμοποιεί τα εμβόλια ως μοχλό για να κερδίσει την έγκριση της έκδοσής τους. Μια συμφωνία έκδοσης υπογράφηκε πριν από χρόνια, αλλά ξαφνικά επικυρώθηκε από την Κίνα τον Δεκέμβριο, και θα μπορούσε να έρθει ενώπιον του τουρκικού Κοινοβουλίου αυτόν τον μήνα.
Οι Ουιγούροι λένε ότι το νομοσχέδιο θα μπορούσε να φέρει τον απόλυτο εφιάλτη που απειλεί τη ζωή τους: Η απέλαση πίσω σε μια χώρα από την οποία διέφυγαν για να αποφύγουν μαζικές κρατήσεις. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ουιγούροι και άλλες σε μεγάλο βαθμό μουσουλμανικές μειονότητες έχουν οδηγηθεί σε φυλακές και στρατόπεδα κράτησης στην Κίνα, κάτι που η ασιατική χώρα αποκαλεί «αντιτρομοκρατικό» μέτρο, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χαρακτηρίσει γενοκτονία.
«Τρέμω, μην τον απελάσουν», είπε η Μελίκε, σύζυγος του Μετσεϊντί, με δάκρυα. «Ανησυχώ για την ψυχική υγεία του συζύγου μου».
Οι υποψίες για αυτή τη συμφωνία Κίνας - Τουρκίας προέκυψαν όταν η πρώτη αποστολή κινεζικών εμβολίων καθυστερούσε για εβδομάδες τον Δεκέμβριο. Αξιωματούχοι έκαναν λόγο για ζητήματα σχετικά με την άδεια.
Αλλά ακόμη και τώρα, ο Γιλντιρίμ Καγιά, βουλευτής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας, λέει ότι η Κίνα έχει παραδώσει μόνο το ένα τρίτο των 30 εκατομμυρίων δόσεων που υποσχέθηκε μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου. Η Τουρκία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο κινεζικό εμβόλιο Sinovac για να ανοσοποιήσει τον πληθυσμό της από τον ιό, ο οποίος έχει μολύνει περίπου 2,5 εκατομμύρια Τούρκους και έχει στερήσει τη ζωή σε πάνω από 26.000.
«Μια τέτοια καθυστέρηση δεν είναι φυσιολογική. Εχουμε πληρώσει για αυτά τα εμβόλια », είπε ο Καγιά. «Η Κίνα εκβιάζει την Τουρκία;» διερωτήθηκε και ζήτησε επίσημα από την τουρκική κυβέρνηση εξηγήσεις για την πίεση από την Κίνα, αλλά δεν έχει λάβει ακόμη απάντηση.
Τόσο οι τουρκικές όσο και οι κινεζικές αρχές επιμένουν ότι το νομοσχέδιο έκδοσης δεν προορίζεται να στοχεύσει τους Ουιγούρους για απέλαση. Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης χαρακτήρισαν αυτές τις ανησυχίες ως «λασπολογία» και ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Γουάνγκ Γουενμπίν, αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση μεταξύ εμβολίων και της συμφωνίας αυτής.
«Νομίζω ότι η υποψία σας είναι αβάσιμη», είπε σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι η καθυστέρηση του εμβολίου δεν σχετίζεται με το ζήτημα των Ουιγούρων.
«Δεν χρησιμοποιούμε τους Ουιγούρους για πολιτικούς σκοπούς, υπερασπίζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματά τους», ισχυρίστηκε.
Ωστόσο, παρόλο που πολύ λίγοι έχουν ήδη απελαθεί προς το παρόν, οι πρόσφατες συλλήψεις έπληξαν την κοινότητα των Ουιγούρων που εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 50.000 άτομα. Και τις τελευταίες εβδομάδες, ο Τούρκος πρέσβης στο Πεκίνο επαίνεσε τα εμβόλια της Κίνας, προσθέτοντας ότι η Αγκυρα εκτιμά την «δικαστική συνεργασία» με την Κίνα - κάτι που, πολλοί Ουιγούροι φοβούνται, ότι είναι «κωδικοποιημένο» μήνυμα για πιθανή καταστολή τους.
Στο παρελθόν, ένας μικρός αριθμός Ουιγούρων έχουν ταξιδέψει στη Συρία για να εκπαιδευτούν με μαχητές του Ισλαμικού Κράτους. Αλλά οι περισσότεροι Ουιγούροι στην Τουρκία αποφεύγουν τους τζιχανιστές και ανησυχούν ότι βλάπτουν τα συμφέροντά τους και την κοινότητά τους.
Οι δικηγόροι που εκπροσωπούν τους κρατουμένους Ουιγούρους λένε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, η τουρκική αστυνομία δεν έχει αποδείξεις ότι συνδέονται με τρομοκρατικές ομάδες. Ο καθηγητής νομικής της Αγκυρας, Ιλίας Ντογκάν πιστεύει ότι οι κρατήσεις έχουν πολιτικά κίνητρα.
«Δεν έχουν συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία», δήλωσε ο Ντογκάν, ο οποίος εκπροσωπεί έξι Ουιγούρους που βρίσκονται τώρα σε κέντρα απέλασης, συμπεριλαμβανομένου του Μετσεϊντί. «Δεν είναι σοβαροί».
Ακόμα κι αν επικυρωθεί το νομοσχέδιο, ο Ντογκάν αμφιβάλλει ότι θα υπάρξουν μαζικές απελάσεις, δεδομένης της ευρείας συμπάθειας του κοινού για τους Ουιγούρους στην Τουρκία. Πιστεύει, όμως, ότι οι πιθανότητες απέλασης ατόμων θα αυξηθούν σημαντικά.
Λόγω των κοινών πολιτιστικών δεσμών, η Τουρκία υπήρξε εδώ και πολύ καιρό ένα ασφαλές καταφύγιο για τους Ουιγούρους, μια τουρκική ομάδα που προέρχεται από την περιοχή Σιντζιάνγκ της μακρινής δυτικής Κίνας. Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατήγγειλε τη μεταχείριση της Κίνας απέναντι στους Ουιγούρους ως «γενοκτονία» πριν από μια δεκαετία.
Ολα αυτά άλλαξαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία το 2016, το οποίο προκάλεσε μαζική εκκαθάριση και αποξένωση του Ερντογάν από τις δυτικές κυβερνήσεις. Περιμένοντας να γεμίσει το κενό, ήταν η Κίνα αυτή η οποία δανείζει και έχει επενδύει δισεκατομμύρια στην Τουρκία.
Και η φλογερή ρητορική του προέδρου Ερντογάν έχει γίνει βαρετή και διπλωματική, επαινώντας τους ηγέτες της Κίνας για τη βοήθειά τους.
Η Κίνα άρχισε, επίσης, να ζητά την έκδοση πολλών ακόμη Ουιγούρων από την Τουρκία. Το 2016 έφτασε στο σημείο να ζητήσει την έκδοση ενός πρώην πωλητή κινητών τηλεφώνων, κατηγορώντας τον ότι προωθεί την τρομοκρατική ομάδα του Ισλαμικού Κράτους στο Διαδίκτυο. Ο πωλητής συνελήφθη, αλλά τελικά απελευθερώθηκε και απαλλάχθηκε από κατηγορίες.
Ο Αμπντουχερίμ Πάρακ, ένας ποιητής των Ουιγούρων που κρατήθηκε δύο φορές τα τελευταία χρόνια, δήλωσε ότι ακόμη και η κράτηση στην Τουρκία ήταν «σαν ξενοδοχείο» σε σύγκριση με τις συνθήκες «κόλασης» που υπέστη κατά τη διάρκεια των τριών ετών που πέρασε στην κινεζική φυλακή. Τελικά απελευθερώθηκε αφού ένας δικαστής τον απάλλαξε από τις κατηγορίες. Αλλά δυσκολεύεται να κοιμηθεί το βράδυ από τον φόβο ότι το νομοσχέδιο έκδοσης ενδέχεται να επικυρωθεί και χαρακτήρισε την πίεση «αφόρητη». «Ο θάνατος με περιμένει στην Κίνα», είπε.
Οι αυξανόμενοι φόβοι προκαλούν ήδη την μαζική εισροή Ουιγούρων στη Γερμανία, την Ολλανδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μερικοί είναι τόσο απελπισμένοι που περνούν παράνομα τα σύνορα.