Στα χαρακώματα της ανατολικής Ουκρανίας, πέρα από τις τεταμένες γραμμές επαφής με τους φιλορώσους αυτονομιστές, η ηρεμία ενός στρατιώτη πλησιάζει το μούδιασμα, μετά τον πρόσφατο θάνατο ενός εκ των 50 ανδρών υπό τις διαταγές του, από την σφαίρα ενός ελεύθερου σκοπευτή.
Είναι κάτι που συμβαίνει από καιρού εις καιρόν στα οκτώ χρόνια που ο Ιβάν Σκουρατόφσκι υπηρετεί στο μέτωπο των 400 χιλιομέτρων - μέλος του Ουκρανικού στρατού σε έναν πόλεμο που ποτέ δεν φαντάστηκε, όταν κατατάχθηκε το 2013. Πενθεί, αλλά ο θάνατος και οι μάχες είναι πλέον ένα κομμάτι της ζωής του από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει.
″Ο πόλεμος με έχει πιέσει κι έχει σπάσει την ψυχή μου” λέει ο 30χρονος Σκουρατόφσκι. ”Γίνομαι όλο και πιο ψυχρός και κάποιοι λένε ότι η καρδιά μου έχει πεθάνει. Εχω σκληρή αίσθηση χιούμορ - μία αντίδραση άμυνας απέναντι σε ακραίες καταστάσεις.”
Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, καθώς περισσότεροι από 100.000 Ρώσοι στρατιώτες πλησιάζουν τα ανατολικά και βόρεια σύνορα της Ουκρανίας, η απειλή μίας Ρωσικής εισβολής είναι πολύ πιο σοβαρή από εκείνες που έχουν παρέλθει στα χρόνια της σύγκρουσης μεταξύ των φιλορώσων αυτονομιστών και των Ουκρανικών δυνάμεων.
Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου προειδοποίησε ότι η εισβολή μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή και ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε ότι ”θα ήταν σοφό” για τους Αμερικανούς να εγκαταλείψουν την Ουκρανία, διατάσσοντας την αποστολή 1.700 στρατιωτών στην γειτονική Πολωνία.
Ομως, παρά την αυξανόμενη ένταση της ρητορικής της Ουάσιγκτον, μία αίσθηση ηρεμίας επικρατεί στην Ουκρανία, τόσο στους στρατιώτες, όσο και στους πολίτες, από τους συγγενείς των στρατιωτών που βρίσκονται στα χαρακώματα, εως τον πρόεδο Βολοντομίρ Ζελένσκι, ο οποίος έχει υποσχεθεί το τέλος των συγκρούσεων κι έχει επανειλημμένα καλέσει για διπλωματική επίλυση της κρίσης.
″Υπερασπιζόμαστε την χώρα μας και είμαστε στο έδαφός μας. Η υπομονή μας μπορεί να έχει αντίκτυπο στις προκλήσεις, όταν αντί να αντιδράσουμε, συμπεριφερόμαστε με μεγάλη αξιοπρέπεια” είπε ο Ζελένσκι κατά την συνάντησή του με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν.
Αντίθετα με το 2014, όταν χιλιάδες Ουκρανοί εγκατέλειψαν τα σπίτια τους κατά την διάρκεια των συγκρούσεων που κατέληξαν στην Ρωσική κατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας και την υποστήριξη των αυτονομιστών του Ντονμπάς, μέχρι στιγμής ο κόσμος παραμένει στα σπίτια του, στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στις κινήσεις των Ρώσων στρατιωτών.
Η ηρεμία την οποία εκφράζει ο Ζελένσκι και πολλοί άλλοι, μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν πολύ μικρό έλεγχο της κατάστασης που αντιμετωπίζουν.
Η Ρωσία υπερτερεί της Ουκρανίας όχι μόνο σε αριθμό στρατιωτών, αλλά και σε όπλα και εξοπλισμό, όπως τα μαχητικά αεροσκάφη που βρίσκονται στα ανατολικά σύνορα και τα πολεμικά πλοία που κάνουν μανούβρες στα ανοιχτά. Κι όλα όσα χώρες του ΝΑΤΟ έχουν προσφέρει στην Ουκρανία - από αντιαρματικά όπλα που έστειλε η Βρετανία, μέχρι τα 5.000 κράνη από την Γερμανία - ούτε που πλησιάζουν τον Ρωσικό εξοπλισμό.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν τονίσει ότι στρατιώτες των ΗΠΑ δεν θα πολεμήσουν στην Ουκρανία.
Ο Μακρόν, από την πλευρά του, δεν μίλησε για επικείμενη εισβολή, αλλά για επικίνδυνη ένταση, που μπορεί να συνεχιστεί επί μήνες.
Η Ουάσιγκτον, αντιθέτως, πιστεύει ότι ο κίνδυνος είναι πολύ πιο άμεσος και δεν διστάζουν να σημάνουν συναγερμό.
″Προσπαθούμε να ενημερώσουμε το Αμερικανικό κοινό και την παγκόσμια κοινότητα για την σοβαρότητα αυτής της απειλής” δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Τζέιν Πσάκι, όταν ρωτήθηκε για την διαφορά των εκτιμήσεων μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Κιέβου. ”Δεν μπορώ να μιλήσω για τα κίνητρα και την λογική των σχολίων της Ουκρανικής ηγεσίας.”
Οι δύο κυβερνήσεις έχουν τον ίδιο στόχο, να αποφύγουν μία εισβολή, αλλά φαίνεται ότι πιστεύουν πως απευθύνονται σε διαφορετικό κοινό.
Ο Λευκός Οίκος πιστεύει ότι η έμφαση στην ανησυχία για πιθανή στρατιωτική δράση, θα αποθαρρύνει το Κρεμλίνο να προχωρήσει, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο της κυβέρνησης Μπάιντεν, που μίλησε υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας.
Ο Μπάιντεν και οι σύμβουλοί του υπολογίζουν ότι η δημοσιοποίηση αυτών των ανησυχιών, θα βοηθήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους να αποφασίσουν κυρώσεις στην περίπτωση που ο Πούτιν προχωρήσει σε εισβολή στην Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ, ο Ζελένσκι προσπαθεί να ισορροπήσει τις στρατιωτικές ανησυχίες με τον φόβο ότι η ρητορική συναγερμού μπορεί να καταστρέψει την Ουκρανική οικονομία πριν καν πέσει ο πρώτος πυροβολισμός.
Το διπλό μήνυμα προέρχεται από τις διαφορετικές εκτιμήσεις των δύο χωρών σχετικά με τις προθέσεις της Ρωσίας, λέει ο Ντάνιελ Φράιντ, που διετέλεσε σύμβουλος του Τζορτζ Μπους σε θέματα των πρώην Σοβιετικών εθνών και πρέσβης στην Πολωνία.
‘Ο Ζελένσκι σκέφτεται μακροπρόθεσμα” λέει. ”Ανησυχεί για τις επιπτώσεις μίας κρίσης διαρκείας στην Ουκρανική οικονομία. Και μπορεί να πιστεύει ότι ο Πούτιν είναι λιγότερο πιθανό να εισβάλει απ’ ότι να χρησιμοποιήσει την απειλή της εισβολής για να υπονομεύσει την οικονομία της Ουκρανίας και να τρομάξει τους ξένους επενδυτές. Γι αυτό προπαθεί να μεταδώσει το μήνυμα ”θα τα καταφέρουμε” υποστηρίζει ο Φράιντ.
Η κυβέρνηση Ζελένσκι, ξέρει, επίσης, ότι η Ουκρανική κοινή γνώμη είναι διχασμένη ως προς τον χειρισμό της υπόθεσης, ειδικά σε σχέση με τις υποχωρήσεις προς τους φιλορώσους αυτονομιστές στα ανατολικά.
Οι μνήμες είναι ακόμα ζωντανές. Ο Γιούρι Μασκιρένκο, που υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την Κριμαία μετά την Ρωσική κατάληψη, λέει ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να διαπραγματευτεί με την Ρωσία το καθεστώς της ανατολικής περιοχής του Ντονμπας, διότι ”ο κόσμος θα βγει στους δρόμους και δεν θα υπάρξει θετική κατάληξη.”
Από την οπτική γωνία της πρώτης γραμμής, ο Σκουρατόφσκι, που ανανέωσε το συμβόλαιό του με τον στρατό για άλλα δύο χρόνια, συμφωνεί με την διπλωματική προσέγγιση και δεν βλέπει ένοπλη επίλυση της κρίσης.
″Τα όπλα δεν θα λύσουν κανένα πρόβλημα” λέει.
Μιλάει συχνά μέσω βίντεο, από το πόστο του στην πόλη Αβντίβκα του Ντονμπας, με την γυναίκα του, Μαρίνα, στην άλλη άκρη της χώρας, στην παραλιακή πόλη Μικολάιβ. Η Μαρίνα λέει ότι η χειρότερη στιγμή ήταν το 2014, όταν έγινε μία έκρηξη την στιγμή που μιλούσε με τον σύζυγό της μέσω βίντεο. Μερικές φορές πιστεύει ότι δεν θα γυρίσει σπίτι ζωντανός.
Ομως, παρ΄ όλο που η ίδια και οι φίλοι της στη Μικολάιβ μιλούν για την πιθανότητα του πολέμου, κανείς δεν πανικοβάλλεται. Θέλει να τελειώσει η κρίση και να υποδεχτεί τον άντρα της, ο οποίος υπηρετεί στον στρατό σχεδόν σε όλη την ενήλικη ζωή του.
″Ο Βάνια θα μου έλεγε αν είναι να συμβεί κάτι” λέει, χρησιμοποιώντας ένα τρυφερό παρατσούκλι για τον άντρα της. ”Οσο δεν μου λέει, είμαι ήρεμη.”