Οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν εμπλακεί σε μια τεράστια «κούρσα» σε τομείς όπως η εθνική ασφάλεια και ο οικονομικός ανταγωνισμός- ωστόσο οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη εξακολουθούν να παραμένουν εταίροι, από πολλές απόψεις: Πωλούν και αγοράζουν σημαντικά αγαθά ο ένας από τον άλλο, χρηματοδοτούν επιχειρήσεις εκατέρωθεν, δημιουργούν εφαρμογές και ταινίες για κοινά και στις δύο χώρες, ενώ επίσης φιλοξενούν η καθεμία εκατομμύρια μετανάστες από την άλλη.
Το ταξίδι της Αμερικανίδας υπουργού Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν, στην Κίνα, θεωρείται μια τεράστια πρόκληση οικονομικής διπλωματίας, ως μια απόπειρα εξομάλυνσης μετά από χρόνια έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Κίνας, Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ, φαίνονται να αποδοκιμάζουν τις συγκρίσεις με τον Ψυχρό Πόλεμο, μα σε δημοσκοπήσεις οι απόψεις των Αμερικανών πολιτών αρχίζουν να θυμίζουν αυτές που είχαν ως προς τη Σοβιετική Ένωση πριν δεκαετίες. Επίσης, κάποιες μικρές χώρες όπως το Σουρινάμ βρίσκονται στη μέση- βλέποντας την αρωγή να καθυστερεί λόγω της αντιπαλότητας.
Οι New York Times παρουσιάζουν συνοπτικά τις σχέσεις και την αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μεγάλων χωρών, σε αριθμούς.
Οικονομική και στρατιωτική ισχύς
Η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να είναι μεγαλύτερη της Κίνας. Το 2022 το κινεζικό ΑΕΠ ήταν 18 τρισ. δολάρια, ενώ των ΗΠΑ ήταν 25,5 τρισ. Ωστόσο ο πληθυσμός της Κίνας είναι τετραπλάσιος αυτού των ΗΠΑ. Με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (purchasing power parity) το μερίδιο της Κίνας ως προς το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι 18,9%, σύμφωνα με το ΔΝΤ, ξεπερνώντας αυτό των ΗΠΑ, που είναι στο 15,4%. Η Κίνα παρείχε πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια για υποδομές παγκοσμίως μέσω του Belt and Road Initiative, που εκλαμβάνεται ως μια προσπάθεια προβολής ισχύος ανά τον κόσμο.
Η ταχεία ενίσχυση και ο εκσυγχρονισμός των ενόπλων δυνάμεων της Κίνας έχουν προκαλέσει ανησυχίες στις ΗΠΑ. Η Κίνα έχει περισσότερες ναυτικές βάσεις από τις ΗΠΑ και περισσότερο προσωπικό (2,5 εκατομμύρια το 2019). Ωστόσο οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις είναι κατά πολύ καλύτερα εξοπλισμένες, και οι ΗΠΑ δαπανούν ακόμα περισσότερα για την άμυνα από τις επόμενες 10 χώρες μαζί- 877 δισ. δολάρια το 2022, συγκριτικά με 292 δισ. από την Κίνα.
Εμπορικές σχέσεις
Το εμπόριο μεταξύ τους, πάντως, παραμένει ισχυρό: Η Κίνα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ, μετά τον Καναδά και το Μεξικό. Οι αμερικανικές εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών από την Κίνα έφτασαν τα 563,6 δισ. δολάρια πέρυσι. Ωστόσο το μερίδιο των εισαγωγών των ΗΠΑ που προέρχονται από την Κίνα μειώνεται, υποδεικνύοντας πως κάποιες επιχειρήσεις κόβουν δεσμούς με την Κίνα.
Η Κίνα αποτελεί επίσης μεγάλη αγορά για τις εξαγωγές των ΗΠΑ: Το ήμισυ της σόγιας που οι ΗΠΑ στέλνουν στο εξωτερικό πάει στην Κίνα. Το US-China Business Council εκτίμησε πως οι εξαγωγές των ΗΠΑ στην Κίνα υποστήριζαν περίπου 1,1 εκατ. θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ το 2021.
Η Κίνα κυριαρχεί στις αλυσίδες προμηθευτών για κρίσιμα, μα και καθημερινά αγαθά. Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός χάλυβα, ηλιακών συλλεκτών, ηλεκτρονικών, άνθρακα, πλαστικών, κουμπιών και μπαταριών αυτοκινήτων, ενώ τετραπλασίασε τις εξαγωγές αυτοκινήτων της μέσα σε δύο χρόνια.
Οι ΗΠΑ επεκτείνουν σταθερά τις κυρώσεις τους σε κινεζικές εταιρείες και οργανισμούς για λόγους εθνικής ασφαλείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βάζοντας 721 κινεζικές εταιρείες, οργανισμούς και άτομα σε μια «λίστα οντοτήτων» που περιορίζει τις δυνατότητές τους ως προς την αγορά προϊόντων από τις ΗΠΑ.
Οικονομική και εταιρικοί δεσμοί
Η Κίνα είναι ένας από τους μεγαλύτερους δανειστές των ΗΠΑ και έχει στην κατοχή της περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια αμερικανικού χρέους. Μέλη του S&P 500, που παρατηρεί τις μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες στις ΗΠΑ, παράγουν το 7,6% των εσόδων τους στην ηπειρωτική Κίνα, τη μεγαλύτερη πηγή διεθνών πωλήσεων με διαφορά, σύμφωνα με τη FactSet. Τα έσοδα που αντλούν από την Κίνα οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες είναι μεγαλύτερα από τα έσοδά τους από τις επόμενες τρεις χώρες- Ιαπωνία, Βρετανία, Γερμανία- μαζί.
Ωστόσο οι προοπτικές για τις αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα γίνονται δυσοίωνες: Στην πιο πρόσφατη έρευνα του American Chamber of Commerce in China σχετικά με αμερικανικές εταιρείες στην Κίνα, το 56% περιέγραφαν τις δραστηριότητές τους ως μη κερδοφόρες το 2022, με κάποιες να κατηγορούν τα αυστηρά μέτρα lockdown για την Covid-19. Επίσης το 46% των αμερικανικών εταιρειών θεωρούσαν πως οι συνοαμερικανικές σχέσεις θα επιδεινώνονταν το 2023, ενώ μόνο το 13% εκτιμούσαν πως θα βελτιώνονταν.
Προσωπικοί και πολιτιστικοί δεσμοί
Στις ΗΠΑ βρίσκονται περίπου 2,4 εκατομμύρια Κινέζοι μετανάστες, κάτι που τις κάνει τον κορυφαίο προορισμό για Κινέζους μετανάστες παγκοσμίως. Οι Κινέζοι μετανάστες στις ΗΠΑ είναι δύο φορές πιθανότερο από τους ενήλικες που έχουν γεννηθεί στις ΗΠΑ να έχουν μεταπτυχιακό ή επαγγελματικό πτυχίο.
Το σχολικό έτος 2021-2022, 296.000 σπουδαστές από την Κίνα ήταν σε αμερικανικά ιδρύματα ανωτάτης εκπαίδευσης, περίπου το 1/3 όλων των διεθνών φοιτητών στις ΗΠΑ.
Περίπου τρεις στους τέσσερις κινεζικής καταγωγής Αμερικανούς έχουν βιώσει ρατσιστικές διακρίσεις μέσα στους τελευταίους 12 μήνες, και το 9% έχουν εκφοβιστεί με απειλή σωματικής βίας ή έχουν δεχτεί επίθεση, σύμφωνα με έρευνα του Columbia University και του Committe of 100.
Για πολύ καιρό η Κίνα αντιμετωπιζόταν ως παραγωγός «low end» προϊόντων, μα γίνεται ολοένα και περισσότερο πηγή καινοτομίας και πολιτιστικού περιεχομένου. Το TikTok της κινεζικής ByteDance λέει πως έχει πάνω από 150 εκατ. χρήστες στις ΗΠΑ.
Πέρυσι 20 αμερικανικές ταινίες βγήκαν στις αίθουσες στην Κίνα, με έσοδα περίπου 63 εκατ. Δολαρίων στο box office, σύμφωνα με την Comscore. Η Κίνα είχε πάνω από 80.000 κινηματογραφικές οθόνες στα τέλη του 2021, ενώ οι ΗΠΑ περίπου 39.000.
Οι περιορισμοί για την πανδημία επίσης έχουν κάνει δυσκολότερα τα ταξίδια μεταξύ των δύο χωρών: Οι αερομεταφορείς έχουν μόνο 24 πτήσεις την εβδομάδα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, ενώ πριν την πανδημία ήταν περίπου 350.