Ας είμαστε ξεκάθαροι από την αρχή: Σύμφωνα με αμέτρητες μελέτες, δεν υπάρχει μεμονωμένη τροφή που είτε θα προλάβει είτε θα προκαλέσει τον καρκίνο του μαστού.
«Η χρήση αυτής της ”γλώσσας” δημιουργεί πολλές ευθύνες και ντροπή στους ασθενείς», λέει η δρ. Ελεονώρα Τεπλίνσκι, πιστοποιημένη ιατρική ογκολόγος και επικεφαλής ιατρικής ογκολογίας μαστού στο New Jersey’s Valley-Mount Sinai Comprehensive Cancer Care. «Προτιμώ να συζητήσω το θέμα με όρους μείωσης του κινδύνου».
Όπως η ίδια προτείνει, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επιλογές του τρόπου ζωής μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο καρκίνου. Γενικά, η άσκηση, η επιλογή μιας υγιεινής διατροφής και ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Ποια είναι η υγιεινή διατροφή για όσους διατρέχουν κίνδυνο καρκίνου του μαστού;
«Τα στοιχεία έδειξαν ξεκάθαρα ότι το υπερβολικό βάρος κάποιου ατόμου έχει υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού», δηλώνει η δρ. Πόλυ Νιράβαθ, πιστοποιημένη ογκολόγος στο Houston Methodist Neal Cancer Center. «Ως εκ τούτου, προτείνω πάντα μια δίαιτα με άπαχες πρωτεΐνες, φρούτα και λαχανικά στο πιάτο». Προτείνει επίσης την αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
Η Τεπλίνσκι σημειώνει ότι ένα διατροφικό πρότυπο κατανάλωσης μη επεξεργασμένων ή ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων και η μεσογειακή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων μέσω των αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών και αντιπολλαπλασιαστικών ιδιοτήτων τους. «Μπορεί επίσης να μειώσει βλάβη στο DNA, οδηγώντας σε μειωμένο κίνδυνο καρκίνου».
Η αυξημένη παραγωγή οιστρογόνων και ινσουλίνης έχει συσχετιστεί με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, σύμφωνα με τον δρ. Τόμας Στρακ, επικεφαλή ιατρό στην Faeth Therapeutics (που προτείνει) μια εταιρεία θεραπείας καρκίνου που ενσωματώνει τη διατροφή ως θεραπεία. Επομένως, οι δίαιτες που περιέχουν τροφές που μειώνουν αυτά τα επίπεδα ορμονών -όπως η μεσογειακή διατροφή- μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της άνθησης της νόσου, λέει ο ίδιος.
«Η αυξανόμενη κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, τροφών που περιέχουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως το ελαιόλαδο ή το ιχθυέλαιο, τα φρούτα και τα λαχανικά, μπορεί να έχουν προστατευτικό ρόλο μειώνοντας τις ορμόνες όπως τα οιστρογόνα και την ινσουλίνη και παράγοντες που προκαλούν χρόνια φλεγμονή», εξηγεί ακόμα.
Η πρόταση ότι το υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού έχει επιβεβαιωθεί — από διάφορες ιατρικές μελέτες.
«Η αύξηση βάρους στη μέση ηλικία συμβάλλει ουσιαστικά στον κίνδυνο καρκίνου του μαστού», λέει μια μελέτη του 2004 από τη Michelle Holmes και τον Walter Willett με τίτλο «Η διατροφή επηρεάζει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού;» «Τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ισχυρά ότι ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού μπορεί να μειωθεί με την αποφυγή της αύξησης βάρους κατά την ενήλικη ζωή».
Είναι ορισμένες μέθοδοι μαγειρέματος πιο επικίνδυνες από άλλες;
Αν και κανένα τρόφιμο ή συστατικό δεν έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, οι ειδικοί λένε ότι ο τρόπος που μαγειρεύουμε το φαγητό μας μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο που σχετίζεται με την υγεία.
«Η απανθράκωση των τροφίμων τα κάνει καρκινογόνα», λέει η είπε η Νιράβαθ. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο, η απανθράκωση κρέατος, πουλερικών ή ψαριών μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό ετεροκυκλικών αμινών ή HCAs, οι οποίες είναι καρκινογόνες ουσίες που έχει αποδειχθεί ότι δυνητικά προκαλούν καρκίνο. Τα HCA σχηματίζονται όταν τα αμινοξέα και η κρεατίνη αντιδρούν σε υψηλές θερμοκρασίες μαγειρέματος.
Σοφή πρόταση (ως εκ τούτου): Ας σκεφτούμε να μαρινάρουμε τις πρωτεΐνες (κρέας κτ.λ.) εκ των προτέρων και να τις μαγειρέψουμε σε χαμηλή ή «έμμεση» φωτιά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ο μύθος της σόγιας
Για δεκαετίες, οι αναφορές σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της σόγιας στη διατροφή γενικά - και την πιθανή σύνδεση της τροφής με τον καρκίνο - ανακυκλώνονται.
Αποδεικνύεται, ωστόσο, ότι η σόγια στην πραγματικότητα δεν σας θέτει σε υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
«Ορισμένες από τις παρεξηγήσεις προέρχονται από το γεγονός ότι οι μελέτες σε ανθρώπους και οι μελέτες σε ζώα μπορεί να δείχνουν διαφορετικά αποτελέσματα», εξηγεί η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία στον ιστότοπό της. «Σε ορισμένες μελέτες σε ζώα, τα τρωκτικά που εκτέθηκαν σε υψηλές δόσεις ενώσεων που βρέθηκαν στη σόγια και ονομάζονται ισοφλαβόνες έδειξαν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στο ότι οι ισοφλαβόνες στη σόγια μπορούν να δράσουν όπως τα οιστρογόνα στο σώμα και τα αυξημένα οιστρογόνα έχουν συνδεθεί με ορισμένους τύπους καρκίνου του μαστού».
Τα τρωκτικά, ωστόσο, επεξεργάζονται τη σόγια διαφορετικά από τους ανθρώπους - γι′ αυτό δεν έχουν παρατηρηθεί παρόμοια αποτελέσματα σε μελέτες σε ανθρώπους.
«Σε μελέτες σε ανθρώπους, οι επιδράσεις των οιστρογόνων της σόγιας φαίνεται είτε να μην έχουν καμία απολύτως επίδραση είτε να μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού (ειδικά στις ασιατικές χώρες, όπου η δια βίου πρόσληψη είναι υψηλότερη από τις ΗΠΑ)», σημειώνει η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία. «Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι οι ισοφλαβόνες μπορούν πραγματικά να μπλοκάρουν τα πιο ισχυρά φυσικά οιστρογόνα στο αίμα».
Ο Στρακ καθιστά σαφές ότι «η σόγια δεν θεωρείται πλέον ”επικίνδυνη” τροφή για ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο ή με καρκίνο του μαστού».
«Αντίθετα, η σόγια έχει πολλά συστατικά που μειώνουν τη φλεγμονή και προάγουν τον υγιή μεταβολισμό, αντισταθμίζοντας τον πιθανό κίνδυνο από τα οιστρογόνα όπως οι φυτικές ορμόνες», είπε ο Στρακ.
Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού;
Συνολικά, μελέτες έχουν δείξει ότι το υπερβολικό αλκοόλ μπορεί πράγματι να συμβάλει σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Το ποτό μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα οιστρογόνων, σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη και ανάπτυξη του ιστού του μαστού.
Μελέτες συσχετίζουν σταθερά έναν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού με την πρόσληψη αλκοόλ, ανέφερε το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου. Δεδομένα από 118 μεμονωμένες μελέτες δείχνουν ότι όσοι πίνουν ελαφρά έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σχέση με όσους δεν πίνουν. Για μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, ο κίνδυνος είναι 1,23 φορές υψηλότερος και για όσους πίνουν πολύ είναι 1,6 φορές μεγαλύτερος.
Η Νιράβαθ συνιστά να περιοριστούμε σε τρία ή λιγότερα αλκοολούχα ποτά την εβδομάδα.