Σήμερα 14 Μαρτίου Κυριακή της Αποκριάς (ή Τυρινής) μια σύντομη αναφορά στα δρώμενα της Ηλείας: Λεχαινά, Βαρθολομιό, Στρούσι, Μυρσίνη (πρώην Σουλεϊμάναγα/ Σαμπάναγα), Ανδραβίδα, Γαστούνη, Τραγανό και τον λεγόμενο Γενιτσαρίστικο χορό.
Όμως τι συμβολίζει το δρώμενο των Γυανίτσαρων / Γενίτσαρων της Νάουσας (Μακεδονία) και των Λεχαινών Ηλείας (και αλλού) που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω;
Στη Νάουσα υπάρχει το δρώμενο ”Μπούλες” (ετυμολογικά σημαίνει οι καλυμμένοι) που λέγονται και Γυανίτσαροι (Γενίτσαροι), με πλούσια σχετική βιβλιογραφία που εύκολα μπορείτε να βρείτε περαιτέρω εάν σας ενδιαφέρει το θέμα, ειδικά εδώ.
Πολλοί συγγραφείς πιθανολογούν πως η προέλευση των δρώμενων αυτών (ώς διασωθέν πρώιμο Διονυσιακό θέατρο), έλκει καταγωγή από την αναπαράσταση του γάμου του Διόνυσου με τη Βασίλινα, τη γυναίκα του εκάστοτε βασιλιά της Πόλης Κράτους που τελείτο το δρώμενο .
Η λέξη Γιανύτσαρος άν και ομοηχεί με την οθωμανική Yeniçeri/ Γενίτσαρος (νέος στρατιώτης εκ παιδομαζώματος), εν τούτοις παραπέμπει στο Διόνυσο (όπου με παραφθορά της λέξης Διόνυσος, γίνεται Γιάνουσος, Γιάνυτσος, Γιανύτσαρος και τα μέλη του μπουλουκιού/ τσετιάς / γκοτσαριάς,λέγονται Γιανυτσάρια, Γιανυτσαραίοι ως ακόλουθοι του Γιανύτσαρου, Γιάνυτσου-Διόνυσου).
Όμως, στο ιστορικό λεξικό της νέας ελληνικής που εκδόθηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 1980, υπάρχουν πολλά παραδείγματα που συνηγορούν ότι οι λέξεις Γενίτσαρος και γιανύτσαρος είναι συνώνυμες/ίδιες και όχι διαφορετικές, η δε προφορά τους είναι θέμα τοπικής ντοπιολαλιάς
Η λέξη Yeniçeri/ Γενίτσαρος στο πέρασμα των αιώνων απόκτησε κατά περιόδους διαφορετικές έννοιες, συνώνυμες του άγριος, βάρβαρος, σκληρός, απάνθρωπος, αυθαίρετος κλπ. (Υπερλεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, Εκδ. Παγουλάτου).
Είναι αλήθεια πως στα δρώμενα Νάουσας και Λεχαινών /Μυρσίνης κ.λ.π , υπάρχουν στοιχεία που θα μπορούσαν να είναι ανάμνηση Διονυσιακών τελετών , αλλά και ”αυθαιρεσίας” (Γενιτσαρισμού), μιάς και τα μπουλούκια (τουρκικά bölük= στίφος άτακτο πλήθος), ή τσετιές/γκοτσαριές , εκτός του δρώμενου κάνουν και ”αυθαιρεσίες” (γενιτσαρισμούς).
Η τσετιά (çete = συμμορία στα τούρκικα) ή γκοτσαριά (μάλλον από το τουρκικό göç=νομάς, περιπλανώμενος , γυριστής - ίσως όμως και από το Αρβανίτικο Γκότς =Κώστας, ή Κότης = Κόκορας) αποτελείται από εννέα φουστανελοφόρους χορευτές, τους Γκότσηδες, χωρισμένους ανά τριάδες.
Στο κέντρο χορεύει ο γενίτσαρης, πού κρατάει ένα διπλό τσεκούρι σκεπασμένο μ′ ένα μεταξωτό μαντήλι δίνοντας στους υπόλοιπους τα παραγγέλματα του χορού.
Οι Γκότσηδες κρατούν ανάποδα στα χέρια τους μασάκια, δηλαδή τις λίμες με τις οποίες οι κρεοπώλες λιμάρουν τα μαχαίρια τους.
Την «τσετιά» (συμμορία) συμπληρώνουν δύο μπούλες (καλυμμένοι), άνδρες ντυμένοι γυναίκες και ο γέρος με τη γριά.
Το δρώμενο, μαρτυρείται σε Βαρθολομιό, Στρούσι, Μυρσίνη (πρώην Σουλεϊμάναγα), Λεχαινά, Ανδραβίδα, Γαστούνη, Τραγανό και ίσως αλλού.
(Περαιτέρω πληροφορίες εδώ)
Αν βρεθείτε στα παραπάνω μέρη (άλλη χρόνια χωρίς καραντίνα), μην χάσετε το δρώμενο, διαφορετικά παρακολουθήστε το βίντεο και ακούστε την περιγραφή των συμβολισμών:
Άλλη μία γονιμική γιορτή αγερμού , τους Μάηδες συναντάμε στο Πήλιο.