Ενώ στο εσωτερικό «φουντώνει» η αντιπαράθεση για τη συμφωνία του Eurogroup της Παρασκευής, με τη μάχη να έχει μεταφερθεί και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, όπου αρκετοί βουλευτές και στελέχη εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους, ο οικονομικός αναλυτής της γερμανικής εφημερίδας Handelsblatt Νόρμπερτ Χάρινγκ, κάνει μια ενδιαφέρουσα σύγκριση: Εντοπίζει τις διαφορές μεταξύ του κειμένου που παρουσίασε ο Ντάισελμπλουμ στις 16 Φεβρουαρίου και απέρριψε η κυβέρνηση και εκείνου που συμφωνήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου. Και επειδή όπως λέγεται «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», ο Χάρινγκ ερμηνεύει παράγραφο προς παράγραφο την αρκετά δυσνόητη σε έναν απλό αναγνώστη ευρωπαϊκή συμφωνία και καταλήγει ότι είναι επωφελής για την Ελλάδα. Μάλιστα, το πάει και ένα βήμα παραπέρα: Εντοπίζει τη φράση που σηματοδοτεί το τέλος της λιτότητας.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Το Eurogroup σημειώνει, στο πλαίσιο της υπάρχουσας διευθέτησης, το αίτημα των ελληνικών αρχών για την παράταση της Κύριας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (Master Financial Assistance Facility Agreement, MFFA), η οποία θεμελιώνεται σε ένα σύνολο δεσμεύσεων.
Ερμηνεία: Η Ελλάδα ζητά την παράταση της οικονομικής βοήθειας που είναι απαραίτητη για να αποπληρώσει ομόλογα που λήγουν. Το Eurogroup το θέτει όλο αυτό στο πλαίσιο της «υπάρχουσας διευθέτησης», έναν ασαφή όρο, που αποφεύγεται να χαρακτηριστεί πρόγραμμα αλλά αναδεικνύει με κάποιο τρόπο ότι ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων είναι συνδεδεμένο με αυτή την οικονομική βοήθεια.
Αλλαγές: Στο κείμενο που απορρίφθηκε ζητείτο από την Ελλάδα μια εξάμηνη «τεχνική παράταση» του υπάρχοντος προγράμματος. Στην τελική δήλωση η εξάμηνη παράταση αντικαταστάθηκε με «το πολύ 4 μήνες». Τώρα δεν είναι «τεχνική» παράταση του «προγράμματος», αλλά παράταση της δανειακής σύμβασης, εξίσου ασαφής όρος. Ο όρος «τεχνική» τείνει να συνδέεται με τα τεχνικά κλιμάκια. Έτσι, το θέμα έχει ανέβει στο επίπεδο όπου τα πράγματα μπορούν να αποφασιστούν και να αλλάξουν, όχι απλά να εκτελεστούν.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Ο σκοπός της παράτασης αυτής είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης στη βάση των όρων της τρέχουσας διευθέτησης, με την καλύτερη δυνατή χρήση της δεδομένης ευελιξίας η οποία θα εξετασθεί από κοινού με τις ελληνικές αρχές και τους θεσμούς. Αυτή η παράταση θα γεφυρώσει το χρόνο που θα απαιτηθεί για τις συζητήσεις για μια ενδεχόμενη διάδοχη διευθέτηση ανάμεσα στο Eurogroup, τους θεσμούς και την Ελλάδα.
Ερμηνεία: Ούτε το πρόγραμμα προσαρμογής ούτε η αξιολόγηση του δεν έχει ολοκληρωθεί εγκαίρως, πράγμα που σημαίνει ότι η ΕΚΤ δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες μετά τη λήξη του προγράμματος. Η παράταση αποτρέπει τέτοιες επιπτώσεις.
Αλλαγές: Δεν υπάρχει πουθενά η αναφορά «επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος» ούτε ο όρος «πρόγραμμα» στο κείμενο. Αντ' αυτού, ο νέος όρος είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης «των όρων της τρέχουσας διευθέτησης». Αυτό επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει να λέει ότι το παλαιό πρόγραμμα δεν είναι επιτυχημένο. Επιπλέον επιτρέπει αλλαγές στο πρόγραμμα, καθώς το «όροι της διευθέτησης» είναι επί τούτου αόριστη διατύπωση.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Οι ελληνικές αρχές θα παρουσιάσουν έναν πρώτο κατάλογο μεταρρυθμιστικών μέτρων, επί τη βάση της τρέχουσας συμφωνίας, ως το τέλος της Δευτέρας 23ης Φεβρουαρίου (2015). Οι θεσμοί θα εκφέρουν μια πρώτη άποψη για το εάν αυτή είναι επαρκώς συνεκτική ώστε να αποτελέσει ένα έγκυρο σημείο εκκίνησης για την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Ο κατάλογος αυτός θα διευκρινιστεί περαιτέρω και κατόπιν θα συμφωνηθεί με τους θεσμούς ως τα τέλη του Απριλίου.
Ερμηνεία: Τα μέτρα που ήδη είχαν συμφωνηθεί με την Τρόικα δεν είναι πλέον... ιερά. Η Αθήνα μπορεί να σκεφτεί και να προτείνει τη δική της λίστα, παίρνοντας την υπάρχουσα «διευθέτηση» μόνο ως βάση. Αυτή η «διευθέτηση» δεν ισοδυναμεί με πρόγραμμα, αφού πρόκειται για έναν πιο ασαφή όρο.
Η νέα ελληνική κυβέρνηση γίνεται συνεπώς δεκτή ως εταίρος των διαπραγματεύσεων, και όχι ως παθητικός εκτελεστής όλων των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Γίνεται αποδεκτό ότι ο κατάλογος των μέτρων, εάν γίνουν δεκτά από τους «θεσμούς», θα είναι η βάση για την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Το πρόγραμμα δεν χρειάζεται να ολοκληρωθεί, μόνο να αξιολογηθεί. Η Αθήνα είναι υπεύθυνη να καθορίσει τη λίστα με τις μεταρρυθμίσεις, και οι θεσμοί θα αποφανθούν εάν τα εγκρίνουν ή όχι στο τέλος του Απριλίου, καθιστώντας σαφές ότι τα θεσμικά όργανα δεν είναι εκείνα που θα καταρτίζουν τον κατάλογο των μέτρων.
Αλλαγές: Το κείμενο που απορρίφθηκε στις 16 Φεβρουαρίου περιείχε τη λέξη «πρόγραμμα» και επέτρεψε στην ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει τα σχέδιά της και τις προτεραιότητές της μόνο στο βαθμό που αυτά επέτρεπαν την εκτέλεση του εν λόγω προγράμματος στο πλαίσιο μιας «ενσωματωμένη ευελιξία» που επέτρεπε αυτό.
Έτσι, δεν υπήρχε καμία αναφορά σε λίστα μεταρρυθμιστικών μέτρων, αλλά μόνο σε προσυμφωνημένα μέτρα που θα έπρεπε να εκτελεστούν.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Μόνο η έγκριση της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης της προταθείσας διευθέτησης από τους θεσμούς θα επιτρέψει με τη σειρά του την οποιαδήποτε εκταμίευση της εναπομείνασας δόσης από το τρέχον πρόγραμμα του ΕΤΧΣ και την μεταφορά των κερδών του 2014 από το πρόγραμμα SMP. Αμφότερες υπόκεινται στην έγκριση του Eurogroup.
Ερμηνεία: Το Eurogroup θα αποφασίσει αλλά μόνο αφού οι «θεσμοί» δώσουν ή αποσύρουν την δική τους έγκριση.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Ενόψει της αξιολόγησης από τους θεσμούς η Ευρωομάδα συμφωνεί ότι τα κεφάλαια, τα οποία είναι ως τώρα διαθέσιμα στο ΤΧΣ, θα πρέπει να διακρατηθούν από τον ΕΤΧΣ, άνευ δικαιώματος τρίτων, για τη διάρκεια της παράτασης της MFFA. Τα κεφάλαια θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμα κατά τη διάρκεια της παράτασης της MFFA και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τα κόστη ανακεφαλαιοποίησης και εκκαθάρισης τραπεζών. Θα μπορούν να εκταμιευθούν κατόπιν αιτήματος με απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας / του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού.
Ερμηνεία: Η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πόρους που απομένουν για να χρηματοδοτήσει τις τράπεζες, εάν χρειαστεί, όπως είχε ζητήσει, αλλά η ΕΚΤ θα κρίνει εάν όντως είναι απαραίτητο.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Υπό αυτό το φως καλωσορίζουμε τη δέσμευση των ελληνικών αρχών να συνεργαστούν στενά με τους ευρωπαϊκούς και τους διεθνείς θεσμούς και εταίρους. Σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυμίζουμε την ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Συμφωνήσαμε επίσης ότι το ΔΝΤ θα συνεχίσει να διαδραματίζει τον δικό του ρόλο.
Ερμηνεία: Οφθαλμοφανής.
Αλλαγή: Στο κείμενο της συμφωνίας προστίθεται ο όρος της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ. Παραμένει ασαφές γιατί χρειάστηκε να ενταχθεί αυτή η διευκρίνηση και γιατί τοποθετήθηκε στο συγκεκριμένο σημείο του κειμένου.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Οι ελληνικές αρχές εξέφρασαν τη σθεναρή δέσμευσή τους σε μια ευρύτερη και βαθύτερη διαδικασία εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα αποσκοπεί στην διαρκή βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης και απασχόλησης, τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα και της προαγωγής της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι αρχές δεσμεύονται στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί εδώ και πολύ καιρό για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης. Σε αυτό το πλαίσιο οι ελληνικές αρχές ανέλαβαν την ευθύνη να χρησιμοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τη συνεχιζόμενη παροχή τεχνικής βοήθειας.
Ερμηνεία: Οφθαλμοφανής.
Αλλαγές: Προστέθηκε ο όρος «προαγωγή της κοινωνικής δικαιοσύνης». Το «αποτελεσματικότητα του δημοσίου τομέα» αντικαταστάθηκε από το «αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης».
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Οι ελληνικές αρχές επαναλαμβάνουν την αδιαμφισβήτητη δέσμευσή τους να τιμήσουν τις οικονομικές υποχρεώσεις τους προς όλους τους πιστωτές τους πλήρως και εγκαίρως.
Ερμηνεία: Η Ελλάδα δεν θα ζητήσει κούρεμα. Ωστόσο, η υποχρέωση αυτή μπορεί να αλλάξει στη βάση των αποφάσεων του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012.
Αλλαγή: Προστέθηκε το «πλήρως και εγκαίρως» γεγονός που καθιστά τη δήλωση ακόμη πιο δεσμευτική.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Οι ελληνικές αρχές δεσμεύθηκαν επίσης να εγγυηθούν τα απαραίτητα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα ή τα έσοδα που απαιτούνται για να εγγυηθούν τη βιωσιμότητα του χρέους, όπως όριζε το ανακοινωθέν του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012. Οι θεσμοί, σε ό,τι αφορά τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα το 2015, θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015.
Ερμηνεία: Η κυβέρνηση θα διασφαλίσει ότι το πλεόνασμα των εσόδων έναντι των δαπανών, αφήνοντας έξω την εξυπηρέτηση του χρέους, θα είναι αρκετά υψηλή ώστε να επιτευχθεί η μείωση του χρέους όπως προβλέπεται στη δήλωση Νοέμβριο του 2012. Αυτό ακούγεται δύσκολο.
Ωστόσο, η απόφαση του 2012 υπόσχεται στην Αθήνα περαιτέρω παραχωρήσεις, όπως χαμηλότερα επιτόκια ή παράταση της ημερομηνίας λήξης του χρέους, εφόσον επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο επετεύχθη. Ο κ. Βαρουφάκης ισχυρίζεται ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παραχωρήσεις αυτές κατά τον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος που απαιτούνται για τη βιωσιμότητα του χρέους. Οι αλλαγές συγκριτικά με το απορριφθέν κείμενο δείχνουν ότι το Eurogroup συμφωνεί με την άποψη αυτή, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό.
Αλλαγές: Πριν έλεγε «και τα έσοδα», τώρα λέει «ή τα έσοδα», μια σημαντική αλλαγή.
Το «ή» σημαίνει ότι αν η χρηματοδότηση αυτή δεν βελτιώνει το πρωτογενές πλεόνασμα, αλλά βελτιώνει τη βιωσιμότητα του χρέους, με χαμηλά επιτόκια για παράδειγμα, τότε αυτό θα κριθεί επαρκές. Δεν είναι σαφές σε αυτό το σημείο, γιατί στο «χρηματοδότηση» προστέθηκε και το «έσοδα», αλλά αυτό μάλλον σημαίνει κάτι.
Η πιο σημαντική αλλαγή σε ολόκληρο το κείμενο: Η προσθήκη «Οι θεσμοί, σε ό,τι αφορά τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα το 2015, θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015». Σταματά η υπερβολική και αυτοκαταστροφική λιτότητα. Μόνο ο στόχος για το 2015 αναφέρεται, γιατί οτιδήποτε άλλο θα αποτελεί μέρος μιας νέας συμφωνίας, που θα τεθεί υπό διαπραγμάτευση.
Αποκλείστηκε: «Επιπλέον, οποιαδήποτε νέα μέτρα θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν, και να μην θέτουν σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Η φράση αυτή αποκλείστηκε πιθανόν γιατί θεωρήθηκε περιττή, καθώς τα θεσμικά όργανα πρέπει να δώσουν την έγκρισής τους στα μέτρα που θα καταθέσει η Αθήνα.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Με δεδομένες αυτές τις δεσμεύσεις καλωσορίζουμε το ότι σε έναν αριθμό πεδίων, οι ελληνικές πολιτικές προτεραιότητες μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση και την καλύτερη εφαρμογή της τρέχουσας διευθέτησης. Οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να απόσχουν από την ακύρωση μέτρων και από μονομερείς αλλαγές των πολιτικών και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα επηρέαζαν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους, την ανάκαμψη της οικονομίας ή τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, όπως αυτά αξιολογούνται από τους θεσμούς.
Ερμηνεία: Το Eurogroup παραδέχεται ότι οι ισχυρισμοί της Αθήνας έχουν κάποια βάση, ότι κάποια μέτρα του προγράμματος ήταν αντιπαραγωγικά και ότι σημαντικά μέτρα δεν είχαν συμπεριληφθεί.
Αλλαγές: Τώρα η κατάργηση μέτρων και «μονομερείς αλλαγές στις πολιτικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», επιτρέπονται, εφόσον δεν επηρεάζουν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους, την οικονομική ανάκαμψη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Αυτό είναι ένα τεράστιο κέρδος για την Αθήνα. Στο ίδιο πνεύμα, η φράση: «θα εργαστεί σε στενή συνεννόηση με τους ευρωπαίους και διεθνείς εταίρους της, ιδίως στον τομέα της φορολογικής πολιτικής, των ιδιωτικοποιήσεων, μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στο χρηματοπιστωτικό τομέα και τις συντάξεις» δεν συμπεριλαμβάνεται όπως στο πρώτο κείμενο, δίνοντας στην κυβέρνηση περιθώρια να αποφασίσει μόνη της για αυτούς τους τομείς εφ 'όσον πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Βάσει του αιτήματος, των δεσμεύσεων των ελληνικών αρχών, των γνωμοδοτήσεων των θεσμών και τη σημερινή συμφωνία, θα ξεκινήσουμε τις εθνικές διαδικασίες με σκοπό να καταλήξουμε σε μια οριστική απόφαση για την παράταση της τρέχουσας Κύριας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης του ΕΤΧΣ για έως και τέσσερις μήνες από το διοικητικό συμβούλιο του ΕΤΧΣ. Επίσης καλούμε τους θεσμούς και τις ελληνικές αρχές να ξαναρχίσουν αμέσως το έργο τους που θα επιτρέψει την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Ερμηνεία: Τα κοινοβούλια της Φινλανδίας, της Γερμανίας και κάποιων άλλων χωρών θα πρέπει να εγκρίνουν αυτή τη συμφωνία άμεσα.
Δήλωση Eurogroup 20ης Φεβρουαρίου
Παραμένουμε δεσμευμένοι στη χορήγηση επαρκούς στήριξης στην Ελλάδα ωσότου ανακτήσει πλήρη πρόσβαση στις αγορές εφόσον τηρήσει τις δεσμεύσεις εντός του συμφωνημένου πλαισίου.
Ερμηνεία: Χωρίς έγκριση, δεν έχει χρήματα.
Περίληψη:
Άξιζε τον κόπο η απόρριψη του κειμένου της 16ης Φεβρουαρίου, απλά και μόνο για να συμφωνήσεις τέσσερις ημέρες αργότερα; Για την Αθήνα, σίγουρα ναι. Πήρε την υπόσχεση ότι δεν θα της ζητηθεί άλλη αυτοκαταστροφική και υπερβολική λιτότητα, καθώς και την διαβεβαίωση ότι θα μπορέσει να δημιουργήσει τις δικές της οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές, εφόσον δεν επηρεάσουν αρνητικά τα συμφέροντα των εταίρων της, χωρίς να χρειάζεται να εφαρμόσει τα μέτρων που έγιναν δεκτά από την προηγούμενη κυβέρνηση και απορρίπτονται κατηγορηματικά από τον κόσμο.