Υψηλές είναι οι προσδοκίες για τη συμμετοχή τη Ελλάδας στα ρωσικά σχέδια για τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του Turkish Stream οι οποίες ενισχύονται από τις διαβεβαιώσεις της Μόσχας για τη χρηματοδότηση ελληνικών εταιρειών, που θα συμμετάσχουν στο έργο της κατασκευής του «Ελληνικού αγωγού. Όμως δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που διερωτώνται για το εάν είναι τελικά εφικτή η κατασκευή του τουρκικού αγωγού.
Η ιδέα για την κατασκευή του Turkish Stream γεννήθηκε την 1η Δεκεμβρίου του 2014 όταν ο επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ δήλωσε ότι το σχέδιο κατασκευής του South Stream, του αγωγού για τη μεταφορά φυσικού αερίου στη νότια Ευρώπη, «είναι νεκρό».
Αιτία, σύμφωνα με τον ίδιο ήταν η διστακτικότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δώσει το πράσινο φως για την υλοποίηση του σχεδίου με στόχο την προμήθεια φυσικού αερίου στη νότια Ευρώπη μέσω της Βουλγαρίας – παρακάμπτοντας την Ουκρανία.
Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες, τουλάχιστον σε πολιτικό επίπεδο και φυσικά δηλώσεων με την «Gazprom» και την τουρκική «Botas» να υπογράφουν μνημόνιο αλληλοκατανόησης σχετικά με την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου για τη μεταφορά συνολικού όγκου 63 δισ. κυβικών μέτρων αερίου από τη Ρωσία υποθαλάσσια μέσω του Εύξεινου Πόντου.
Όπως έγινε γνωστό ο αγωγός θα έχει συνολικά μήκος 1100 χλμ. και θα καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα μεταφέροντας έως και 47 δισ. κυβικά μέτρα αερίου.
Ωστόσο σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Anatolu, το οποίο επικαλείται Τούρκο αξιωματούχο, η Gazprom ξεκίνησε την κατασκευή της γραμμής για την μεταφορά 16 δισ κυβικών μέτρων φυσικού αερίου για την εσωτερική αγορά της Τουρκία, αλλά δεν έχει γίνει τίποτα με τις γραμμές εκείνες που θα μεταφέρουν το αέριο στην Ευρώπη. Όπως δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος, τον οποίο το πρακτορείο δεν κατονομάζει, δεν είναι ξεκάθαρο πότε θα ξεκινήσει η κατασκευή τους.
Παράλληλα με αυτές τις εξελίξεις οι ΗΠΑ εξέφρασαν τον προβληματισμό τους με τα σχέδια της Ελλάδας για την επέκταση του Turkish Stream.
Την περασμένη εβδομάδα ο ειδικός απεσταλμένος και συντονιστής για ενεργειακά θέματα του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άμος Χοκστάιν (Amos Hochstein) έπειτα από συναντήσεις που είχε με Έλληνες αξιωματούχους, δήλωσε πως το σχέδιο αυτό δεν πρόκειται να συνεισφέρει στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, ότι μπορεί να απασχολήσει της αρχές ανταγωνισμού της Ε.Ε., ενώ τόνισε πως δεν είναι η λύση στις μακροπρόθεσμες ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας.
Επιπλέον εξέφρασε τη στήριξή των ΗΠΑ για τα στρατηγικής, όπως είπε, σημασίας σχέδια αναφορικά με το φυσικό αέριο όπως τον Διαδρατικό Αγωγό (Trans Adriatic Pipeline – ΤΑΡ), την κατασκευή του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, από την Ελλάδα προς Βουλγαρία.
Την ίδια ώρα ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα John Bass, μιλώντας σε διπλωματικούς ανταποκριτές εξέφρασε τη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για τα σχέδια κατασκευή του Turkish Stream και τόνισε πως φυσικό αέριο και πετρέλαιο δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μοχλός πίεσης σε συγκεκριμένα κράτη.
«Δεν θα θέλαμε να δούμε να δημιουργείται μια υποδομή μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη που θα αυξάνει την εξάρτηση κρατών σε έναν και μοναδικό πάροχο» είπε ο Bass.
Ωστόσο ο Τούρκος ειδικός σε θέματα ενέργειας και επικεφαλής του τομέα ενέργειας του βασικού κόμματος της αντιπολίτευσης, Necdet Pamir, εκτιμά ότι η ολοκλήρωση του Turkish Stream χωρίς την σύνδεση με την Ελλάδα είναι ανέφικτη.
Ο ίδιος εκτιμά, με δηλώσεις του στο al-monitor.com, πως εάν ο Πούτιν δεν καταφέρει να λύσει τα προβλήματά του με την Ευρώπη δεν θα καταφέρει να περάσει φυσικό αέριο στην Γηραιά Ήπειρο και τονίζει πως όλη η κουβέντα έχει περισσότερο πολιτική χροιά απ΄ότι οικονομική.
Όπως εξηγεί, αυτό που προσπαθεί να κάνει ο Ρώσος πρόεδρος είναι να αποδείξει στη Δύση πως δεν έχει ξεμείνει από εναλλακτικά σχέδια στη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω της Βουλγαρίας στο οποίο αντέδρασε η Ευρωπαική Επιτροπή.
Όσον αφορά στην Τουρκία, η κυβέρνηση φαίνεται να επιθυμεί την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας με τη Ρωσία πριν από τις βουλευτικές εκλογές τις 7ης Ιουνίου.
Στόχος, ο εντυπωσιασμός του εκλογικού σώματος.
Όμως υπάρχει ο κίνδυνος η Ρωσία να ξεπεράσει την αντιπαράθεση με την Ευρώπη και με μεγάλη ευκολία να τερματίσει τα όποια σχέδια για την κατασκευή του Turkish Stream, αφήνοντας με αυτό τον τρόπο την Τουρκία στα κρύα του λουτρού.
Το σκεπτικό αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για κυβερνητικούς παράγοντες δεδομένου ότι μέχρι στιγμής το μόνο που έχει υπογραφεί είναι ένα μνημόνιο συνεργασίας.
Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψιν ότι ο Turkish Stream για να κατασκευαστεί απαιτείται απόφαση της Ε.Ε. , για τις γραμμές εκείνες που θα περνούν από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Επίσης ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας η τιμή του φυσικού αερίου.
Εν τω μεταξύ o Mehmet Ogutcu, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και νυν πρόεδρος συμβουλευτικού ομίλου για θέματα ενέργειας, μιλώντας στον euobserver έκανε λόγο για τεράστια κόστη όσον αφορά στην κατασκευή του αγωγού.
Την ίδια εκτίμηση εξέφρασε στην ίδια πηγή και ο Dimitar Bechev, από το London School of Economics.
Σύμφωνα με τον ίδιο απαιτείται τουλάχιστον μια πενταετία για την ανάπτυξη της υποδομής.
Επίσης ο Bechev αναφέρει πως ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν συμβόλαια με την Gazprom θα πρέπει να συμφωνήσουν στην παράδοση φυσικού αερίου μέσω των ελληνοτουρκικών συνόρων, αντί των Αυστρογερμανικών και αυτό δεν πρόκειται να συμβεί εάν δεν υπάρξει σημαντική έκπτωση στις τιμές.
Επιπλέον ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αρμόδιος για θέματα ενέργειας Μάροτς Σέφκοβιτς, έχει ανακοινώσει πως θα επισκεφθεί την Τουρκία προκειμένου να συζητήσει σχετικά με την ενέργεια θέματα.
Θεωρείται βέβαιο ότι δεν θα μιλήσει με την ηγεσία της Άγκυρας μόνο για τον Turkish Stream, αλλά και για τον ανταγωνιστικό Νοτίο Διαδρόμο (Southern Gas Corridor), ο οποίος θα μεταφέρει αέριο από την Κασπία Θάλασσα και τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τη Ρωσία.
Πρόσφατα η Κομισιόν επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της για το συγκεκριμένο σχέδιο.
Σημειώνεται πως και ο αγωγός TANAP (Trans-Anatolian gas pipeline) είναι μέρος τους Νότιου Διαδρόμου, γεγονός που σημαίνει πως η Ρωσία θα προσπαθήσει να τελειώσει με τον Turkish Stream πριν από τον ΤΑΝΑΡ, δηλαδή περίπου το 2019 με 2020, δήλωσε ο Ogutcu.
«Όμως η Τουρκία δεν θέλει να εναντιωθεί στον Νότιο Αγωγό δεδομένου ότι είναι μέτοχος στα κοιτάσματα του αζερικού φυσικού αερίου Shah Deniz II, αλλά και στο ΤΑΝΑΡ» επισημαίνει ο Ogutcu.