Χιλιάδες διαδηλωτές ζήτησαν την παραίτηση του Ερντογάν μετά την υποτίμηση της λίρας της οποίας η ισοτιμία με το δολάριο έσπασε στις 23/11/2021 κάθε ρεκόρ. Χρειάζεται εδώ να σημειώσουμε ορισμένα πράγματα που ενώ καιρό τα συζητούμε, μόλις αποδείχθηκαν.
Πρώτον, οι ″κυρώσεις με δόντια″ από τις ΗΠΑ δεν ήταν ανάγκη να έλθουν διότι αυτό που επιθυμούν (ραγδαία φθορά της κυβέρνησης ΑΚΡ) το επιτυγχάνουν οι ίδιες οι αγορές.
Το τι σημαίνει η μερική αποχώρηση της Apple ή το τι ″βαθμούς″ βάζουν εδώ και δύο περίπου έτη διεθνείς οίκοι αξιολόγησης στην Τουρκίας, είναι κάτι παραπάνω από ″κυρώσεις″ διότι στις εκθέσεις τους αναφέρουν επίσης εκτενώς και τα ”γεωπολιτικά ρίσκα”.
Λίγους μήνες πριν η VW ακύρωσε σημαντική επένδυση στην Τουρκία προφανώς γιατί κάτι έβλεπε. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον τομέα εκείνο που τις αφορά και είναι η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας, η οποία έχει προχωρήσει σε κλοπή τεχνογνωσίας.
Από μόνες τους αυτές οι κυρώσεις όπως και η αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας, επηρέασαν την οικονομία της Τουρκίας.
Δεύτερον, ο ″πόλεμος″ έχει αλλάξει και οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να πέσουν στην παγίδα του Ερντογάν ο οποίος προσπαθεί να προκαλέσει προβοκάτσιες έτσι ώστε να κερδίσει πολιτικό χρόνο μέσω αντιαμερικανισμού.
Οι ΗΠΑ διδάχθηκαν από το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 στην Τουρκία και είδαν με ποιο τρόπο ο Ερντογάν προέβη σε μια σειρά κινήσεων εκμεταλλευόμενος τη ρητορική για υποτιθέμενη εμπλοκή των ΗΠΑ στο πραξικόπημα.
Τρίτον, στην παραπάνω λογική στηρίζουν και οι ΗΠΑ την θέση τους για τα F-16 που επιθυμεί ο Ερντογάν. Γνωρίζουν ότι ο Ερντογάν επιχείρησε ακόμη μια απόπειρα προβοκάτσιας έτσι ώστε οι ΗΠΑ να αρνηθούν ως κυβέρνηση και με αυτό τον τρόπο να δικαιολογήσει το φλερτ του με τη Ρωσία για να διεκδικήσει τα μαχητικά 5ης γενιάς.
Ο Ερντογάν δεν θέλει τα F-16, θέλει τα F-35 ή ίδιας τεχνολογίας μαχητικά από άλλη χώρα. Γνωρίζοντας ότι οι Αμερικανοί δεν θέλουν να τον προικοδοτήσουν και ότι στηρίζουν την τουρκική αντιπολίτευση, ποντάρει στο ότι θα πουν ένα ″όχι″ οι Αμερικανοί. Το Κογκρέσο έχει πει πως ″δεν περνάει τίποτε τουρκικό από εδώ″ όμως η κυβέρνηση παριστάνει τον καλό ανακριτή μέσω υφυπουργού Εξωτερικών.
Οι Αμερικανοί κρατούν το ζήτημα ″ζεστό″ και για έναν ακόμη λόγο. Θέλουν να ωθήσουν την τουρκική αντιπολίτευση στο να επιτεθεί στον Ερντογάν και να μην της δίνουν τη σιγουριά ότι τελικά θα είναι οι ΗΠΑ αυτές που θα βγάλουν το φίδι από την τρύπα. ″Πρώτα βγάλτε τον νοκ άουτ και στη συνέχεια μιλάμε″ είναι το αμερικανικό μήνυμα.
Τέταρτον, είναι η καλύτερη στιγμή για εμάς προκειμένου να διεκδικήσουμε ότι μπορούμε και αυτό διότι τώρα είναι ″ζεστό″ το θέμα των F-16 της Τουρκίας, το οποίο για να ευοδώσει, εάν αυτό γίνει, θα απαιτηθούν χρονοβόρες διαδικασίες και ο Ερντογάν φαίνεται να μην έχει πολιτικό χρόνο.
Τι είναι αυτό που μπορούμε να κερδίσουμε;Το νομοσχέδιο του Μενέντεζ θα μας δώσει τη μεγαλύτερη δυνατή δέσμευση των ΗΠΑ σε μια περίοδο που μάλλον οι ΗΠΑ είναι αισιόδοξες για το μέλλον της Τουρκίας-χωρίς Ερντογάν (κακώς είναι αισιόδοξες αλλά αυτό είναι άλλη τεράστια συζήτηση).
Πέμπτον, πρέπει να έχουμε όσο γίνεται πιο ψηλά το επίπεδο αυτών των θεμάτων, χωρίς όμως να ευτελίζεται η συζήτηση. Αν κάτι είπε αληθές η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ είναι ότι για τις ΗΠΑ, η Ελλάδα και η Τουρκία είναι σύμμαχοι και πως ως η μεγάλη δύναμη αυτής της τριγωνικής σχέσης, δεν κοιτούν τη συγκεκριμένη σχέση με την οπτική που έχουν οι δύο γείτονες. Οι ΗΠΑ κρατούν μια ισορροπία που στηρίζεται σε αντικειμενικά, για την υπερδύναμη, κριτήρια.
Όταν η Τουρκία ήταν απαραίτητη για τις ΗΠΑ, αυτή η ισορροπία ήταν εξόφθαλμα υπέρ της Τουρκίας, τώρα που είναι ″χρήσιμη″ και παράλληλα ″προβληματική″, αλλά σίγουρα όχι απαραίτητη, επωφελείται η Ελλάδα η οποία της είναι πολύ χρήσιμη και μη προβληματική.
Το παράθυρο ευκαιρίας στο να κερδίσουμε όσα περισσότερα μπορούμε από τις ΗΠΑ (συγκριτικά οφέλη -έναντι της Τουρκίας) δεν θα είναι για πάντα ανοικτό.