Οι πλημμύρες στην Ευρώπη εμφανίζουν διαχρονικά το διπλό πρόσωπο του Ιανού κατά τα τελευταία 150 χρόνια. Από τη μια, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική μελέτη, αυξάνονται συνεχώς οι πλημμυρισμένες εκτάσεις, από την άλλη όμως συνεχώς μικραίνει ο αριθμός των θυμάτων. Επίσης, ενώ το ύψος των οικονομικών ζημιών από τις πλημμύρες αυξάνεται σε απόλυτο αριθμό, μειώνεται συνεχώς ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Οι ερευνητές από την Ολλανδία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Ντομινίκ Παπρότνι της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών και Γεωεπιστημών του ολλανδικού Πανεπιστημίου Τεχνολογίας Ντελφτ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Communications», ανέλυσαν τα ιστορικά στοιχεία φυσικών καταστροφών σε 37 ευρωπαϊκές χώρες (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης) κατά την περίοδο 1870-2016.
Συνολικά, μελέτησαν 1.564 πλημμύρες που συνέβησαν σε αυτό το διάστημα του ενάμιση περίπου αιώνα. Από αυτές, οι 879 (56%) ήσαν στιγμιαίες (flash) που προήλθαν από υπερχείλιση ποταμών ή ρεμάτων και διήρκεσαν λιγότερο από 24 ώρες, οι 606 (39%) ήσαν κανονικές πλημμύρες ποταμών, οι 56 (4%) παράκτιες πλημμύρες και οι υπόλοιπες 23 (1,5%) μικτά πλημμυρικά φαινόμενα.
Οι περισσότερες πλημμύρες στη Νότια Ευρώπη (και στην Ελλάδα) αφορούν την πρώτη κατηγορία των στιγμιαίων πλημμυρών και συμβαίνουν συνήθως μεταξύ Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου. Στην κεντρική και δυτική Ευρώπη είναι πιο συνηθισμένες οι πλημμύρες της δεύτερης κατηγορίας, όταν ξεχειλίζουν τα μεγάλα ποτάμια κυρίως μεταξύ Ιουνίου-Αυγούστου. Στη βόρεια Ευρώπη οι πλημμύρες προκαλούνται κυρίως από το λιώσιμο των χιονιών και σπάνια προκαλούν θύματα ή ζημιές.
Διαπιστώθηκε ότι σε όλη την Ευρώπη υπάρχει διαχρονικά αύξηση στις εκτάσεις που πλημμυρίζουν από τα νερά. Από την άλλη όμως, παρότι από το 1870 έως το 2016 ο πληθυσμός της Ευρώπης έχει αυξηθεί κατά 130% και οι κατοικημένες αστικές περιοχές πάνω από 1.000%, τα ανθρώπινα θύματα από τις πλημμύρες μειώνονταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,4% έως το 1950. Από τότε μέχρι σήμερα, η μέση ετήσια μείωση των θυμάτων είναι ακόμη μεγαλύτερη (4,3%).
Αν και σε απόλυτο νούμερο οι ζημιές αυξάνονται διαχρονικά και αναμένεται να συνεχίσουν την αυξητική πορεία τους έως το τέλος του αιώνα, σαφής και ενθαρρυντική πτωτική τάση καταγράφεται στις οικονομικές ζημιές από τις πλημμύρες ως ποσοστό του ΑΕΠ. Παρότι μεταξύ 1870 και 2016 ο πλούτος της Ευρώπης έχει αυξηθεί πάνω από 2.000%, οι οικονομικές ζημιές από τις πλημμύρες μειώνονταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 2,6% στο διάστημα 1950-2016.
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι αυτές είναι οι γενικές ευρωπαϊκές τάσεις και ότι ασφαλώς υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα. Επιπλέον, ανέφεραν ότι συχνά δεν καταγράφονται σωστά οι μικρότερες πλημμύρες, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια υποεκτίμηση για το συνολικό κόστος των πλημμυρών.
Σύμφωνα με τη μελέτη, παρόλο που η κλιματική αλλαγή αυξάνει τους κινδύνους των πλημμυρών, μέχρι στιγμής λιγότερο από το 10% της επικράτειας της Ευρώπης απειλείται με πλημμύρες από τα ύδατα των θαλασσών ή των ποταμών.
Οι παγκόσμιες οικονομικές ζημιές από φυσικές καταστροφές που σχετίζονταν με κάθε είδους καιρικά φαινόμενα, ξεπέρασαν τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017.
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)