Ένα διαδικτυακό παιχνίδι, που υπάρχει σε εννέα γλώσσες, μεταξύ αυτών και στα ελληνικά, στο οποίο οι χρήστες παίζουν το ρόλο των παραγωγών ψευδών ειδήσεων (fake news), λειτουργεί αποτελεσματικά ως «εμβόλιο» κατά της παραπληροφόρησης, καθώς βοηθά τους ανθρώπους να αναπτύξουν μεγαλύτερη ψυχολογική αντίσταση στην πολιτική και άλλη προπαγάνδα, όταν κάποια στιγμή τη συναντήσουν στην πραγματικότητα.
Αυτό ανακοίνωσαν Βρετανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, οι οποίοι -σε συνεργασία με την ολλανδική ομάδα DROG και την εταιρεία Gusmanson- ανέπτυξαν το 2018 το online παιγνίδι-εμβόλιο Bad News και το δοκίμασαν φέτος σε 15.000 άτομα.
Το παιγνίδι κατευθύνει τους χρήστες να χειραγωγούν τη δημιουργία ειδήσεων και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω αυτόματων προγραμμάτων (bots) στο Twitter, παραποίησης φωτογραφιών, διοχέτευσης συνωμοσιολογικών θεωριών και πολωτικών απόψεων, δράσης τύπου «τρολ», δημιουργίας πλαστής ταυτότητας (προσποίησης π.χ. ότι είσαι κάποιος πολιτικός) και άλλων μεθόδων, με κοινό στόχο να προσελκύσουν και να παραπλανήσουν με πειστικό τρόπο όσο το δυνατό περισσότερο κοινό.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Σάντερ βαν ντερ Λίντεν, διευθυντή του Εργαστηρίου Λήψης Κοινωνικών Αποφάσεων του Κέιμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Palgrave Communications», ανακοίνωσαν ότι επιτυγχάνεται μείωση κατά 21% κατά μέσο όρο της αξιοπιστίας των ψευδών ειδήσεων σε εκείνους τους χρήστες που έχουν ολοκληρώσει το 15λεπτο online παιγνίδι. Με άλλα λόγια, έχοντας αναπτύξει ψυχολογικά «αντισώματα», στη συνέχεια αντιστέκονται καλύτερα στα ψέματα που τους «σερβίρουν».
Η αποτελεσματικότητα ποικίλλει ανάλογα με την τακτική της παραπληροφόρησης: για παράδειγμα, το «εμβόλιο» μειώνει κατά μέσο όρο κατά 24% την αξιοπιστία των αναρτήσεων με παραποιημένη/πλαστή ταυτότητα, κατά 10% την αξιοπιστία των σκόπιμα πολωτικών δημοσιεύσεων, κατά 19% την αξιοπιστία των κατευθυνόμενων δυσφημιστικών δημοσιεύσεων και αναρτήσεων (ώστε να πληγεί η αξιοπιστία κάποιου), κατά 20% την αξιοπιστία των συνωμοσιολογικών ειδήσεων και φημών κ.α.
«Η έρευνα δείχνει ότι οι ψευδείς ειδήσεις εξαπλώνονται ταχύτερα και βαθύτερα από την αλήθεια, συνεπώς η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης εκ των υστέρων είναι σαν να δίνεις μια χαμένη μάχη», δήλωσε ο Λίντεν. «Το παιγνίδι μας δουλεύει σαν ψυχολογικό εμβόλιο, ξεσκεπάζοντας εκ των προτέρων τα fake news, με το να εκθέτει τους ανθρώπους σε μια εξασθενημένη δόση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για να δημιουργηθεί και να εξαπλωθεί η παραπληροφόρηση. Με αυτό τον τρόπο, οι άνθρωποι αποκτούν καλύτερη κατανόηση του πώς μπορεί να πέσουν θύματα εξαπάτησης».
Αυτό αποδείχθηκε, όταν οι χρήστες κλήθηκαν να αξιολογήσουν την αξιοπιστία μιας σειράς ειδήσεων και «τιτιβισμάτων» (tweets) τόσο πριν όσο και αφότου είχαν παίξει το παιγνίδι-εμβόλιο. Φάνηκε ότι ήσαν πλέον πιο «υποψιασμένοι» και επιφυλακτικοί και μάλιστα η ωφέλεια (η αποτελεσματικότητα του «εμβολίου») είναι μεγαλύτερη σε όσους εκ φύσεως είναι πιο ευάλωτοι και επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση.
«Βρήκαμε ότι 15 λεπτά παιγνιδιού έχουν ένα μέτριο κέρδος σε ατομικό επίπεδο, το οποίο όμως είναι πρακτικά πολύ σημαντικό, αν συνυπολογίσει κανείς το όφελος για χιλιάδες ανθρώπους παγκοσμίως, εφόσον σκεφτόμαστε με όρους ανάπτυξης μιας κοινωνικής ανθεκτικότητας απέναντι στις ψευδείς ειδήσεις», ανέφερε ο Λίντεν.
Χωρίς ασφαλώς να κάνει θαύματα, το Bad News φαίνεται να «εμβολιάζει» σχεδόν εξίσου αποτελεσματικά όποιον το παίζει, ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου, φύλου και πολιτικών πεποιθήσεων. Το παιγνίδι παρέχει μια ιδεολογική ισορροπία, καθώς σκοπίμως έχει σχεδιασθεί έτσι ώστε ο παίκτης να μπορεί να διαλέξει να δημιουργήσει ψευδείς ειδήσεις είτε «δεξιές» είτε «αριστερές».
Το WhatsApp ήδη ανέθεσε στους ερευνητές να δημιουργήσουν ένα νέο παρεμφερές παιγνίδι για την online πλατφόρμα του ανταλλαγής μηνυμάτων. Επίσης οι ερευνητές δημιούργησαν σε δέκα γλώσσες μια παραλλαγή του παιγνιδιού για παιδιά οκτώ έως δέκα ετών.
(με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)