Δώδεκα χρόνια μετά τον «Ψεύτη παππού» -και ενδιαμέσως, το αυτοβιογραφικό «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο» και το ανατρεπτικό «Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά», βιβλία που απευθύνονταν στο ενήλικο κοινό- η Άλκη Ζέη επανέρχεται στους μικρούς αναγνώστες της με το «Ένα παιδί από το πουθενά» (εκδόσεις Μεταίχμιο»).
Επιλέγοντας την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, η αειθαλής Άλκη Ζέη γίνεται η φωνή του δεκάχρονου ήρωα της, Ίκαρου Λαμπρίδη, που μένει στο Παγκράτι στην οδό Δικαιάρχου, με την οικογένεια του, δηλαδή τη θεία του, Ελένη - Ιοκάστη Καποδίστρια και το Αγόρι (τον αγαπημένο παπαγάλο της) και καλείται να αντιμετωπίσει -χωρίς μαμά και μπαμπά, σαν τον Χάρι Πότερ, όπως λέει- πρόσωπα και καταστάσεις δύσκολες.
Με τη χαρακτηριστική καθαρή γραφή της και ροή κινηματογραφική, η Άλκη Ζέη διαχειρίζεται ζητήματα όπως το μπούλινγκ, ο κομβικός ρόλος του καλού δασκάλου, το προσφυγικό -με το βλέμμα στραμμένο στα προσφυγόπουλα, κι αυτά παιδιά από το πουθενά-, η αλληλεγγύη, ενώ από τους βασικούς χαρακτήρες της ιστορίας της είναι ένας άστεγος. Καθώς οι σελίδες τρέχουν, η απολαυστική περιπέτεια γίνεται ανάσα ελπίδας, νηφάλια παρακαταθήκη σε μια κοινωνία που προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της. «Δεν ήθελα να γράψω στα παιδιά ένα βιβλίο χωρίς καλό τέλος» σχολιάζει με νόημα.
Με χιούμορ, εξόχως παρατηρητική και όπως πάντα κομψή, η πολυβραβευμένη και πολυμεταφρασμένη Άλκη Ζέη μιλά στη Huffpost Greece και διαβάζει ειδικά για εμάς απόσπασμα από το νέο βιβλίο της.
Η συνάντηση έγινε στο διαμέρισμα της επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας στην πολυκατοικία που «χτίστηκε το 1955, στο σπίτι που ήταν προικώο της Μελίνας Μερκούρη από τον δήμαρχο παππού της και δόθηκε αντιπαροχή», συντροφιά με τις φωτογραφίες των αγαπημένων της -από τον αείμνηστο σύζυγο της Γιώργο Σεβαστίκογλου, την μητέρα και τη θεία της, τον παππού από τη Σάμο, τα παιδιά και τα εγγόνια της, μέχρι την Μελίνα (βεβαίως), τον Λεωνίδα Κύρκο με την κόρη της, τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο.
Στόχος δεν ήταν ακόμη μία επιστροφή στο παρελθόν. Άλλωστε η Άλκη Ζέη έχει μιλήσει και καταγράψει λεπτομερώς τα του πολυτάραχου βίου της. Η συνάντηση αφορούσε την Άλκη σε χρόνο ενεστώτα.
Από την άλλη, μία συνάντηση με την Άλκη Ζέη οδηγεί μοιραία σε απίθανες στροφές, όπως τη στιγμή που απαντώντας στο σχόλιο ότι, το βιβλίο της είναι -και πάλι- γεμάτο εικόνες, μας υπενθύμισε τις σπουδές της στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας και ειδικότερα, στο τμήμα σεναριογραφίας. Μα στη σχολή VGIK, δεν είχε σπουδάσει και ο Αντρέι Ταρκόσκι; τη ρωτά ο video editor της HuffPost, Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος. Για να λάβει την απάντηση: «Ο Ταρκόφσκι έκανε μπέιμπι σίτινγκ στον γιο μου Πέτρο όταν θέλαμε να πάμε στο θέατρο και ο Νίκος Κούνδουρος έλεγε γι′ αυτόν ότι...»
Η απολαυστική Άλκη Ζέη μιλά για τον Τζο Νέσμπο που τής έφερε τον Ίκαρο, για το περίφημο χάσμα των γενεών, το ατύχημα με τις 80 σελίδες που εξαφανίστηκαν από τον υπολογιστή της, τη σχέση της με το διαδίκτυο, αλλά και τον χρόνο.
-«Ένα παιδί από το πουθενά». Πώς ήρθε αυτό το παιδί από το πουθενά κοντά σας; Πού και πότε συναντηθήκατε;
Είναι πολύ περίεργο πού συναντηθήκαμε. Είχε έρθει στην Αθήνα ο συγγραφέας Τζο Νέσμπο, με πρόσκληση των εκδόσεων Μεταίχμιο. Και είχε μία εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής. Στην οποία πήγα. Και τον βλέπω να βγαίνει από τα παρασκήνια, έτσι, με μία χορευτική κίνηση, σαν παιδάκι που πετάει, που πηδάει και όσο τον έβλεπα -δεν καταλάβαινα και τί έλεγε- τον φαντάστηκα σαν ένα αγοράκι με ξανθό τσουλούφι. Και η εικόνα αυτή έμεινε μαζί μου και με ακολουθούσε.
Το είχα αυτό το παιδάκι κοντά μου, έπαιζα μαζί του και ύστερα, σιγά-σιγά άρχισα να φτιάχνω την ιστορία αυτού του παιδιού, που δεν του αρέσει το όνομα του, γιατί το λένε Ίκαρο και θέλει να το φωνάζουν Νέσμπο. Και έτσι, χωρίς να έχει καμία σχέση ο Νέσμπο με την ιστορία, μπλέχτηκε μέσα σ’ αυτήν. Αυτή ήταν η αφορμή. Είναι η πρώτη φορά που γράφω βιβλίο στο οποίο δεν είμαι κάπου μέσα, με αναμνήσεις. Το βιβλίο είναι τελείως σημερινό και δεν υπάρχει τίποτα προσωπικό μου μέσα.
-Η Άλκη Ζέη διαβάζει Τζο Νέσμπο;
Ναι! Διαβάζω τα πάντα και αστυνομική λογοτεχνία. Το κακό του Νέσμπο είναι ότι τα βιβλία του είναι μεγάλα και βαριά αν θέλεις να διαβάσεις στο κρεβάτι. Αλλά τώρα έχω απενοχοποιηθεί και η κοπέλα που είναι μαζί μου στο σπίτι, μου το «σφάζει» στη μέση, βάζει μία κορδέλα κι έτσι το διαβάζω άνετα. Μετά το κολλάω.
-Επιλέξατε την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, με άλλα λόγια, μπήκατε στην καρδιά, στο μυαλό και στα παπούτσια ενός 10χρονου παιδιού. Πόσο τολμηρό είναι αυτό για έναν συγγραφέα της εμπειρίας, αλλά και της ηλικίας σας;
Μα έχω γυρίσει τόσα σχολεία. Και στην Αθήνα και στην περιφέρεια. Και έχω συναντήσει αγοράκια δεκάχρονα πάρα πολλά. Έτσι μπόρεσα και το σχημάτισα. Έχω μιλήσει με τους δασκάλους τους. Εάν δεν είχα κάνει αυτά, δεν θα μπορούσα. Γιατί και τα δικά μου εγγόνια έχουν μεγαλώσει πια. Θυμάμαι βέβαια και από τα παιδικά τους, αλλά τώρα είναι 26 και 30 χρονών, δεν είναι παιδιά πια. Αλλά έχω πολύ σχέση με τα παιδιά και με εγγόνια φίλων.
-Πώς μπορούμε να καλύψουμε τις αποστάσεις στο περίφημο «χάσμα των γενεών»; Ποιο είναι το μυστικό;
Δεν ξέρω. Εγώ κάνω πολύ παρέα και με τις φίλες της κόρης μου, ακόμη και με τις φίλες της εγγονής μου. Με όλες τις γενιές.
-Άρα, το μυστικό είναι να ακούμε τους νεότερους;
Όχι να ακούμε μόνο, να τους κάνουμε παρέα! Γιατί φυσικά, η απόσταση είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι ήταν πρώτα. Ακόμα και τα σημερινά 18χρονα έχουν διαφορά από τα εγγόνια μου.
“«Ο καλός δάσκαλος δεν κάνει μόνο το καθήκον του, αλλά πάει τα παιδιά παραπέρα» Άλκη Ζέη”
-Πού οφείλεται αυτό;
Νομίζω στην αλλαγή της κοινωνίας.
-Στις νέες τεχνολογίες, στο διαδίκτυο;
Πάρα πολύ!
-Στην ιστορία σας ασχολείστε με θέματα όπως το μπούλινγκ, ο ρόλος του καλού δασκάλου, τα προσφυγόπουλα. Από αυτά τα θέματα ποιο σας απασχολεί περισσότερο;
Ο καλός δάσκαλος. Τι εννοώ «καλός δάσκαλος»: Αυτός ο οποίος δεν κάνει μόνο το καθήκον του, αλλά πάει τα παιδιά παραπέρα, τους μιλάει για άλλα πράγματα, τους προτείνει να διαβάσουν βιβλία. Όλα αυτά δεν είναι μέσα στο πρόγραμμα του. Το πρόγραμμα του είναι να διαβάσει ένα απόσπασμα από ένα σχολικό βιβλίο. Βέβαια, εγώ έχω γνωρίσει μόνο καλούς δασκάλους. Γιατί, ποια σχολεία με καλούν; Αυτά που έχουν τους καλούς δασκάλους.
-Από την ιστορία σας περνά και «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Σεντ Εξυπερύ.
Ναι, είναι ένα βιβλίο που διάβασα και στα παιδιά μου και στα εγγόνια μου. Και τους άρεσε πάρα πολύ, το παίζαμε κιόλας.
-Επειδή αναφέρεστε στην περίφημη σκηνή με την εξημέρωση της αλεπούς, εσάς ποιος σας εξημέρωσε;
Δεν χρειάστηκε νομίζω να εξημερωθώ. Πάντα κόλλαγα σε αυτούς που μ’ άρεσαν. Δηλαδή, έπαιξε μεγάλο ρόλο στη ζωή μου η Διδώ Σωτηρίου η οποία είχε παντρευτεί τον θείο μου. Που στην αρχή τη μίσησα γιατί πήρε τον θείο μου που ήταν νονός μου και δεν ερχόταν πια τα Σάββατα να μας πάει βόλτα κι έβγαινε με τη Διδώ. Αλλά ήταν ένας άνθρωπος που με επηρέασε πάρα πολύ και με έβαλε σε έναν δρόμο.
-Εσείς χρειάστηκε να εξημερώσετε κάποιον;
Δεν νομίζω ότι είχα τη δύναμη να το κάνω. Εδώ δεν μπόρεσα να εξημερώσω τον μπαμπά μου, ας πούμε. Λίγο τον κατάφερνα, αλλά όχι πολύ-πολύ. Όταν θέλαμε να πάμε κάπου, η πρώτη του κουβέντα ήταν «όχι». Πάμε εκεί, μπαμπά; «Όχι». Ε, το μεσημέρι που κοιμόταν, του έγραφα ποιηματάκια και τα έβαζα κάτω από την πόρτα. Αυτό έπαιξε κάποιο ρόλο.
-Η συγγραφή του βιβλίου είχε και ένα «ατύχημα».
Αυτή η ιστορία είχε μεγάλη περιπέτεια γιατί το έγραψα και έχασα τις ογδόντα πρώτες σελίδες. Άφαντες! Τι ειδικοί ήρθαν, τι αναποδογύρισαν τον υπολογιστή, τίποτα. Τι έκανες; μου έλεγαν. Ξέρω ’γω τι έκανα; Πολλές φορές πατάω ένα πλήκτρο και βγαίνει άλλα αντ’ άλλων. Γράφω στον υπολογιστή, αλλά δεν έχω καμία άλλη πείρα, εκτός από το να γράφω. Είχα πάρα πολύ στενοχωρηθεί. Είπα και το λέω, αυτό που είπε ο Χότζας στο παζάρι. Του έκλεψαν τον γάιδαρο και βγήκε και απειλούσε, θα κάνω, θα δείξω. Ε, πες μας επιτέλους Χότζα, τι θα κάνεις, του έλεγαν. Και λέει, θα αγοράσω άλλον. Κι εγώ, αφού απείλησα ότι δεν θα ξαναγράψω στη ζωή μου, ότι θ’ αυτοκτονήσω, κάθισα να το γράψω πριν χαθούνε όλα. Δεν ήμουν καλά, φορούσα κολάρο, δεν μπορούσα να γυρίσω το κεφάλι, αλλά κάθισα και έγραψα τις ογδόντα σελίδες. Και μόλις τις τέλειωσα, είχε έρθει η εγγονή μου από τις Βρυξέλλες όπου ζει και της λέω, πάρε αυτό το στικάκι που είχε φωτογραφίες μέσα και συμπλήρωσε μου τις καινούργιες. Δεν μου αρέσει που στέλνουν φωτογραφίες στο μέιλ μου, τι να τις κάνω; Εγώ θέλω άλμπουμ. Εκεί είναι, γεμάτα. Με φωτογραφίες να τις βλέπω. Και την ίδια στιγμή, της λέω, τρέχα, γιατί θα λιποθυμήσω. Ήταν το στικάκι που είχα περάσει τις σελίδες και το είχα ξεχάσει. Ήταν πάνω στο γραφείο μου, σε ένα έντονο θαλασσί χρώμα, το βλέπανε όλοι, κανείς δεν ρωτούσε τι είναι. Αν ρωτούσε, έλεγα φωτογραφίες.
-Πόσες ώρες την ημέρα γράφετε;
Όχι τόσες πολλές. Γράφω από τις 11 το πρωί ως τις 3 μ.μ. και μετά 5-7 το απόγευμα.
-Την αγωνία του συγγραφέα που θέλει σε κάποιον να δείξει το χειρόγραφο του την έχετε;
Όχι. Δεν το δείχνω πουθενά. Ο εκδότης μου, Νώντας Παπαγεωργίου είχε σκάσει. Ούτε τι γράφω ήξερε, ούτε τίποτα. Το μόνο που του είπα είναι, έχω έναν ήρωα που τον έχω βγάλει Νώντα. Και τον είχε φάει η ανησυχία. Όταν το διάβασε όμως και είδε ποιος ήταν αυτός ο Νώντας, ησύχασε.
-Η σχέση σας με το διαδίκτυο; Μέιλ πάντως, έχετε.
Καμία άλλη σχέση. Αν θέλω, όπως ο μικρός Ίκαρος που ψάχνει να βρει κάτι, ναι, αλλά όχι συχνά. Δεν μου αρέσει. Καθόλου. Ούτε να κατεβάζω να βλέπω φιλμ.
-Ενημερώνεστε από τις εφημερίδες;
Εφημερίδα πάντα διαβάζω. Δεν μπορώ χωρίς εφημερίδα.
-Η σχέση σας με την τηλεόραση;
Πολύ κακή κι αυτή. Τι να δω; Βλέπω τα νέα, εάν έχει κάποιο ντοκιμαντέρ ή την ΕΡΤ για τα παλιά αφιερώματα. Αλλά, τι να δω, σίριαλ; Βλέπω κανένα παιχνίδι γνώσεων, έτσι, για να χαζεύω το απόγευμα. Καμιά φορά έχω και αγωνία με τις ερωτήσεις.
-Τον έχετε ξεγελάσει τον χρόνο, κυρία Ζέη;
Λιγάκι νομίζω, ναι. Μετράω τόσα χρόνια, πόσο μπορεί ακόμη να ζήσω, δεν είναι δυνατόν.
-Έχετε καταγράψει τη ζωή σας λεπτομερώς. Η πιο έντονη ανάμνηση που διατηρείτε από τα παιδικά σας χρόνια, τώρα που η μνήμη έχει κάνει όλα τα ξεκαθαρίσματα, ποια είναι;
Από τα παιδικά μου χρόνια, εννοείτε ως τα δεκαπέντε. Η πιο έντονη ανάμνηση είναι η ζωή μου στη Σάμο. Που ένιωθα μία πλήρη ελευθερία, γιατί ζούσαμε με τον παππού μου και τη μεγάλη αδελφή της μαμάς μου –η μητέρα μου είχε αρρωστήσει και ήτανε σε σανατόριο εδώ, δεν είχαμε τον μπαμπά μας- και κάναμε μεν ό,τι θέλαμε -ανεβαίναμε στα δέντρα, μπαίναμε στις βάρκες- αλλά ο παππούς μου ήθελε να έχουμε πάντα κι ένα βιβλίο. Όχι σαν καθήκον, αλλά γιατί μας άρεσε να διαβάζουμε.
-Εάν σας ζητούσαμε να συνοψίσετε σε μια κουβέντα μια τόσο γεμάτη ζωή όσο η δική σας, τι θα λέγατε;
Με μια κουβέντα δεν μπορώ. Το μόνο που μπορώ να πω ότι κι απ’ τις δυσκολίες και από τις αρρώστιες και όλα, με έχει σώσει το βιβλίο. Τώρα διαβάζω βράδυ και όταν παίρνω το βιβλίο, ξεχνάω τα πάντα. Ηρεμώ. Όσο περιπετειώδες κι αν είναι το βιβλίο ή ικανό να σε αναστατώνει. Το βιβλίο.
Video Director: Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος
Info
«Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης»: Αφιέρωμα στο έργο της Άλκης Ζέη
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος»)
Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019, ώρα 7 μ.μ.
Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου παιδικού μυθιστορήματος της Άλκης Ζέη «Ένα παιδί από το πουθενά», οι εκδόσεις Μεταίχμιο και το Megaron Plus διοργανώνουν μία βραδιά αφιερωμένη στην αγαπημένη συγγραφέα μικρών και μεγάλων.
Θα μιλήσουν
η βυζαντινολόγος-ακαδημαϊκός Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ,
η συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση,
ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου,
ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος,
η καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Βίκυ Πάτσιου,
ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας
και η εκπαιδευτικός-συγγραφέας Αντιόπη Φραντζή.
Αποσπάσματα από το νέο βιβλίο θα διαβάσουν οι μαθητές Κωνσταντής Αλεξόπουλος, Χρύση Ζούλα και Βασιλική Ρεμούνδου.
Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας
Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 5:30 μ.μ.