Σαν σήμερα, πριν από 31 χρόνια έπεσε το τείχος του Βερολίνου ή αλλιώς το Τείχος της Ντροπής, όπως το αποκαλούν οι Γερμανοί. Θυμάμαι εκείνη τη μέρα. Ήμουν 10 χρονών. Γίνονταν για καιρό εκτενή αφιερώματα σε όλα τα μέσα ενημέρωσης και ήταν πολύ δυνατές οι εικόνες: άνθρωποι κάθε ηλικίας ανεβασμένοι στο τείχος και συγκεντρωμένοι γύρω από αυτό (με μουσικό χαλί το Wind of Change) πανηγυρίζουν μεθυσμένοι από ευτυχία την κατάρρευση ενός τείχους που τους δίχασε, τους τρομοκράτησε, τους βασάνισε και τους φυλάκισε για 28 ολόκληρα χρόνια.
Ο πατέρας μου είναι Βερολινέζος. Τον Ιούλιο του 1961, η οικογένειά του δραπέτευσε από το Ανατολικό Βερολίνο: Δύο γονείς, τέσσερα παιδιά και μια γιαγιά, άφησαν το σπίτι, τις δουλειές, το σχολείο, συγγενείς και φίλους, και έψαξαν ασφάλεια και προοπτική στη Δυτική Γερμανία. Τη βρήκαν στη Φρανκφούρτη και μετά κοντά στο Μόναχο. Οι παππούδες μου είχαν μια καλή ζωή με καλές κοινωνικές παροχές, ο πατέρας μου και τα αδέρφια του σπούδασαν, είχαν καλές δουλειές.
Δύο εβδομάδες μετά την οικογενειακή δραπέτευση, άρχισε να οικοδομείται το «στοιχειό»: Ένα διπλό τείχος με διάδρομο περιπολίας, 302 παρατηρητήρια και συστήματα συναγερμού, 14.000 φύλακες και απωθητικά πλέγματα. Αρκετοί επιχείρησαν να το σκάσουν. Οι φύλακες τους πυροβολούσαν εν ψυχρώ.
Ο πατέρας μου το 1990 μπορούσε πλέον να επιστρέψει στο Βερολίνο. Έτσι μας πήρε όλους οικογενειακώς και πήγαμε εκεί που και ο ίδιος δεν είχε βρεθεί για σχεδόν 30 χρόνια. Αν και ήμουν μόλις 10 χρονών, θυμάμαι τον ενθουσιασμό του, είναι κάτι που δεν ξεχνιέται.
Θυμάμαι ακόμα ότι στο Βερολίνο γνώριζα συγγενείς που δεν μας είχαν επισκεφθεί ποτέ πριν στην Ελλάδα (όπως έκαναν συχνά τα καλοκαίρια άλλοι συγγενείς από τη Δυτική Γερμανία). Θυμάμαι άκουγα να μιλάνε για μια υπηρεσία, τη Στάζι, που κρατούσε αρχεία για τους πάντες και τώρα λέει οι υπάλληλοί της κατέστρεφαν μανιωδώς χιλιάδες αρχεία κατασκοπείας. Θυμάμαι τα ψηλά, κυβικά μπλοκ κτηρίων, άχρωμα και τρομακτικά μόλις έπεφτε το σκοτάδι, ενώ όλα γύρω μου μου φαίνονταν υπερβολικά μεγάλα σε όγκο, κρύα και γκρι.
Σήμερα όταν βλέπω στην τηλεόραση τις ίδιες εικόνες (Γερμανούς και Γερμανίδες με χαίτες, ψηλοκάβαλα παντελόνια και παλιομοδίτικα μπουφάν να τραγουδούν και να χορεύουν επάνω στα απομεινάρια του τείχους), πίσω στο 1989, σκέφτομαι… Τι μπορεί να σημαίνει η πτώση του τείχους για την ανθρωπότητα όσο περνάνε τα χρόνια και το γεγονός ταξιδεύει όλο και πιο μακριά στην ιστορία; Τι αξία έχει; Οι συνθήκες άλλαξαν. Η Γερμανία είναι πια ενωμένη και οι διαφορές ανάμεσα στο κάποτε ανατολικό και το δυτικό της τμήμα εξαλείφθηκαν. Ο Ψυχρός Πόλεμος είναι κάτι που βλέπουμε μόνο στις ταινίες.
Και όμως, το τείχος του Βερολίνου που πέφτει μέσα σε εκστατικούς πανηγυρισμούς, τραγούδια και βεγγαλικά, έχει έναν καθαρό συμβολισμό: όπου υπάρχουν τείχη, υπάρχει διχασμός, αδικία, δυστυχία. Αν θέλεις να δημιουργήσεις εχθρούς και να προκαλέσεις ανισότητες, σήκωσε τείχη. Κάθε τείχος που χωρίζει οικογένειες, φίλους, εραστές, κοινωνίες, είναι μια πράξη ντροπής. Να γιορτάζουμε ξέφρενα λοιπόν κάθε τείχος που γκρεμίζεται σαν μια αποκατάσταση της ισότητας και της ελευθερίας. Σαν μια πράξη δικαιοσύνης. Αυτή είναι η αξία της πτώσης του τείχους και θα είναι πάντα, όσο και αν απομακρυνθούμε ιστορικά από το γεγονός. Με ή χωρίς το Wind of Change.