Αν κάποιος ικανοποιείται βλέποντας πολεμικές συγκρούσεις και την ανθρωπιστική κρίση στην Ουκρανία να εξελίσσεται με καταιγιστικό ρυθμό, τότε είναι βέβαιο ότι χρήζει ιατρικής παρακολούθησης. Ουδείς δημοκρατικός και εχέφρων άνθρωπος οποιουδήποτε αιώνα – πολλώ δε μάλλον του 21ου – δε νοείται να επιχαίρει ή να δικαιολογεί τη διεξαγωγή ενός πολέμου. Γι’ αυτό το λόγο, βασικό καθήκον της επιστημονικής κοινότητας και εν προκειμένω των (αδέσμευτων) αναλυτών της διεθνούς πολιτικής είναι η εξέταση των αιτίων πολέμου, πέραν των οιωνδήποτε αξιολογικών κρίσεων περί «καλού τάδε» και «κακού δείνα».
«Κακός» – για την ακρίβεια «κάκιστος» – ήταν και ο Αδόλφος Χίτλερ, αλλά θα συνιστούσε φενάκη η ερμηνεία του υποβάθρου που επέτρεψε την αναρρίχησή του στην εξουσία υπό ψυχαναλυτικούς όρους. Και εν πάση περιπτώσει πώς εξηγείται η συγκέντρωση τόσων «κακών χαρακτήρων», όπως ο Γκαίμπελς ή ο Χίμλερ ή και διάφοροι χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί, σε μια ομάδα ανθρώπων, στην οποία δόθηκαν τα «κλειδιά» της εξουσίας στη Γερμανία; Αν η ανάλυση ήταν του συγκεκριμένου μεταφυσικών προεκτάσεων επιπέδου, τότε ταχέως θα φθάναμε σε συμπεράσματα περί «καλού» Τσώρτσιλ ή «θεόσταλτων» Ρούσβελτ και Τρούμαν. Είναι, όμως, έτσι; Αν βλέπαμε τα πράγματα υπό ένα τέτοιο πρίσμα, η εμπέδωση της μεταπολεμικής σταθερότητας στη Δυτική Ευρώπη, για την οποία κατά τα λοιπά υπερηφανευόμαστε και ομνύουμε, θα ήταν αδύνατη, καθώς δε θα μαθαίναμε τα λάθη μας και θα συντηρούσαμε μια επιθετική Γερμανία.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε ως απόρροια των δυσβάστακτων όρων της Συνθήκης των Βερσαλλιών εις βάρος της Γερμανίας. Αν υπογραμμίσουμε την εν λόγω πραγματικότητα της αμεριμνησίας της Αντάντ μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να λάβει υπόψιν τις ευαισθησίες της γερμανικής πλευράς, θα έχουμε δικαιολογήσει τον Χίτλερ; Προφανώς και όχι. Απλώς εξετάζουμε τα αίτια της μεσοπολεμικής αστάθειας και των διαφορών της με τη μεταπολεμική σχετική σταθερότητα στη Δυτική Ευρώπη. Δεν είναι αυτό μια άσκηση υπέρ της ειρήνης;
Γιατί αν σήμερα διερευνήσουμε τα αίτια γέννησης της ρωσικής συμπεριφοράς ως προς την Ουκρανία συνιστά «φιλορωσσισμό» ή «φιλοπουτινισμό»; Γιατί κάθε αναλυτής οφείλει να αναφέρεται σε «απρόκλητη» ρωσική επίθεση και αν δεν το κάνει, τότε στιγματίζεται ως εθνικιστής, που συμπαθεί τον Πούτιν και θέλει να επιστρέψουμε στο 1939; Γιατί επιστήμονες, με κατά τα λοιπά πλούσιες περγαμηνές και σπουδαία βιογραφικά, αρνούνται να θέσουν εαυτούς στην υπηρεσία της αξιολογικά ελεύθερης ανάλυσης και προτιμούν να ευθυγραμμίζονται με δημοσιογραφικές απόψεις; Γιατί εν τέλει αυτή η στάση επιβραβεύεται και αποτελεί προϋπόθεση αναρρίχησης στην εξουσία; Σε αυτά τα ερωτήματα οφείλουμε να απαντήσουμε παράλληλα με το αντίστοιχο συνεπαγόμενο: Γιατί η Ελλάδα δε διαθέτει στρατηγική και άγεται και φέρεται όντας δεδομένη και προβλέψιμη;
Το ΝΑΤΟ φρόντισε, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, να δημιουργήσει συνθήκες στρατηγικής ασφυξίας για τη Ρωσία, εξακολουθεί να υλοποιεί την εν λόγω τακτική και εν τέλει, πιθανότατα θα επιτύχει τους σκοπούς του. Δεν είναι τυχαία, άλλωστε, η άμεση ευθυγράμμιση ακόμη και της Βενεζουέλας και του Ιράν με τις βουλήσεις της Δύσης. Αν, όμως, ως διεθνολόγοι και πάσης φύσεως αναλυτές δεχθούμε ότι οφείλουμε να διαγιγνώσκουμε τις προοπτικές σταθεροποίησης του διεθνούς συστήματος, τότε πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η ασφυκτική πίεση σε ένα δρώντα με ευμεγέθη φαρέτρα συντελεστών ισχύος, όπως η Ρωσία, συνιστά επιλογή αποσταθεροποίησης.
Έχει σημειωθεί σε προηγούμενα κείμενα αν τούτο είναι προς το συμφέρον της Δύσης και των ΗΠΑ συγκεκριμένα. Επί της παρούσης, παραφράζοντας το Θουκυδίδη, υπογραμμίζεται ότι η πίεση στη Ρωσία πέραν του σημείου, που της επιβάλλει η αδυναμία της, συνιστά αφενός υπερεξάπλωση για τις ΗΠΑ και γι’ αυτό η Ουάσιγκτον επιδιώκει να μεταφέρει βάρη σε συμμάχους-κλειδιά, ενώ αφετέρου αποτελεί ενέργεια αγνοούσα τους «νόμους» των συσχετισμών ισχύος και άρα, είναι αποσταθεροποιητική.
Με άλλα λόγια, πρόκειται για παιχνίδι με τα σπίρτα μέσα σε μπαρουταποθήκη… Για ανεύθυνο παιχνίδι, το οποίο θα συντηρεί στο μέλλον μονίμως δυσαρεστημένη και «με το δάχτυλο στη σκανδάλη» μια πυρηνική Ρωσία, με ή χωρίς τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην εξουσία.