H ογδοντάχρονη Μαρία Αραμπατζή, από το Παλαιοχώρι Χαλκιδικής, υφαίνει στον αργαλειό, από τον οποίο ξεπηδά ένας ήχος γνώριμος, που επαναφέρει μνήμες του παρελθόντος. Τότε, που κάθε σπίτι είχε τον δικό του αργαλειό και όλες οι γυναίκες ήξεραν να φτιάχνουν κιλίμια και χαλιά.
Από τα ροζιασμένα χέρια της ηλικιωμένης έχουν περάσει εκατοντάδες καλλιτεχνήματα, αφού ξεκίνησε να υφαίνει από τα δώδεκά της χρόνια. Όταν περνάει την κλωστή, όλα μοιάζουν εύκολα. Κι όμως το να υφαίνει κανείς στον αργαλειό είναι μια ολόκληρη διαδικασία που απαιτεί γνώση, προσήλωση και κυρίως αγάπη για να υπάρξει το σωστό αποτέλεσμα.
Στην ίδια θέση, στο ξύλινο παγκάκι του αργαλειού, η Κατερίνα Δέλιου, μια επίσης καλή υφάντρα, εξηγεί ότι όποιος μάθει να υφαίνει, θα μπορεί να βάλει πάνω στη δημιουργία του από εικόνες με ανθρώπινες μορφές, λουλούδια, σπίτια, μέχρι γεωμετρικά σχήματα, ακριβώς όπως γίνεται η καλλιγραφία στο τετράδιο.
Οι δυο έμπειρες υφάντρες και άλλες κυρίες του χωριού θα αναλάβουν νέο ρόλο, αυτόν της εκπαιδευτικού, και όσα μας περιέγραψαν -και πολλά ακόμη- θα μάθουν το επόμενο διάστημα όσοι παρακολουθήσουν τα μαθήματα που ξεκινούν σύντομα από τον πολιτιστικό σύλλογο. Μικροί και μεγάλοι θα καθίσουν στα θρανία, με τις υφάντρες να μεταδίδουν τις γνώσεις τους και την τεχνική τους ώστε να περάσει στα χέρια της νεότερης γενιάς η υφαντική.
«Ο στόχος είναι να μπουν στη διαδικασία και τα νέα παιδιά. Να μάθουν, να αποκτήσουν μνήμες, θύμησες, να ξέρουν να ξεχωρίζουν το ένα υφαντό από το άλλο και να εκτιμήσουν όλη αυτήν την προίκα που υπάρχει στα μπαούλα μας, μια και σε όλα τα σπίτια υπάρχουν υφαντά καλλιγραφένια», εξηγεί, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η Φωτεινή Μιχαλέου, που γνωρίζει απ′ έξω κι ανακατωτά τη διαδικασία. Όπως λέει, στην περιοχή αυτή της Χαλκιδικής υφαντά υπάρχουν από το 1920, ενώ η εκκλησιά έχει ένα από το 1899, δωρεά από μια κυρία της περιοχής.
Το μάθημα θα αποτυπώνει τη διαδικασία από τη αρχή μέχρι το τέλος: από το «άνοιγμα» της κλωστής με αλγορίθμους και το μέτρημα μέχρι το τελικό στάδιο. Όλα αρχίζουν με το στήσιμο του διασιδιού, το οποίο είναι θεμέλιος λίθος για τα υφαντά μας, που είναι τα περίφημα καλλιγραφένια μας», εξηγεί η κ. Μιχαλέου, επισημαίνοντας πως για να υφάνει κάποιος, απαιτούνται τέσσερα στάδια για να στηθεί ένα σωστό διασίδι.
Το πρώτο στάδιο, όπως λέει, είναι το καλάμισμα, που γίνεται μέρες πριν και ακολουθεί αυτό που λέγεται η σταύρωση, το οποίο δίνει το φάρδος του διασιδιού και πόσα μέτρα θα πρέπει να υφανθούν, όπως εξηγούν οι υφάντρες. «Η νοικοκυρά ξέρει πόσες κλωστές είναι το υφαντό της και η μονάδα μέτρησης είναι το αλσίδι. Για να μην μπερδεύονται, χωρίζουν με κλωστές και ξέρουν ότι δέκα τέτοιοι κόμποι θα είναι μετρημένοι και στη σωστή απόσταση. Είναι μια αλληλουχία εργασιών, που βασίζεται σε έναν αλγόριθμο, μοιάζει με ιεροτελεστία και δεν μπορεί να την κάνει κάποιος που δεν είναι απόλυτα προσηλωμένος σε αυτό. Μετά το πρώτο στάδιο παίρνουμε τις κλωστές σαν μπουκέτο, τις φέρνουμε στους πασσάλους, που βοηθούν στο να είναι τεντωμένο το σχοινί και δίνει τα μετρό της ύφανσης- συνήθως ήταν δέκα μέτρα γα να είναι εύκολα στο μέτρημα» σημειώνει η κ. Μιχαλέου.
Όλα τα υφαντά έχουν όνομα. Τα κιλίμια είναι όσα στρώνονται στο κρεββάτι, τα επιτοίχια λέγονται μπάντες και ό,τι στρώνεται κάτω είναι το γνωστό έως και σήμερα χαλί. Η εκκλησία έχει συγκεντρώσει δεκάδες υφαντά από τη δεκαετία του ’20 και από τα σχέδια προκύπτουν στοιχεία για τη χρονολογία κατασκευής τους αλλά και την ψυχολογία των γυναικών που τα ύφαιναν.
Σύμφωνα με την έφορο πολιτισμού στον Πολιτιστικό Σύλλογο Παλαιοχωρίου Σοφία Καραγιάννη, σύντομα θα ξεκινήσουν τα μαθήματα και, όπως δήλωσε, θα αναβιώσουν εικόνες και σκηνές του παρελθόντος και τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα όχι μόνο να μάθουν για τον αργαλειό, αλλά και να δουν εργαλεία και αντικείμενα μιας άλλης εποχής στο χώρο.
Όσο γι′ αυτούς που δεν θα μπορέσουν να βρεθούν στο ορεινό χωριό της Χαλκιδικής για διά ζώσης εκπαίδευση, σύντομα θα κυκλοφορήσει εγχειρίδιο με οδηγίες και αναλυτικές πληροφορίες για την ύφανση στον αργαλειό.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ