Παρόλες τις «αναταράξεις» που προκλήθηκαν όλο αυτό το διάστημα εξαιτίας της πανδημίας φαίνεται ότι τα σχολεία σταδιακά ανοίγουν και πρώτα για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου. Πολλοί από εμάς που είμαστε ενήλικες, όταν σκεφτόμαστε την Γ’ Λυκείου αυτόματα το μυαλό μας ανατρέχει στις Πανελλήνιες και οι Πανελλήνιες συνδέονται με το σοβαρό και κάποιες φορές αφόρητο άγχος.
Οι τελευταίες αναλύσεις της Eurostat δείχνουν ότι οι Έλληνες έφηβοι βρίσκονται στις πέντε πρώτες θέσεις με τα υψηλότερα επίπεδα άγχους. Συλλογιστείτε πόσα «στρεσογόνα» ερεθίσματα δέχονται και πως επηρεάζουν την ψυχολογία και τη συμπεριφορά τους.
Το stress, το άγχος εκδηλώνονται στο κάθε άτομο με διαφορετικό τρόπο. Χαρακτηριστικά συμπτώματα άγχους είναι οι πονοκέφαλοι, πόνοι στο στομάχι, δύσπνοια, ταχυκαρδίες, έντονη εφίδρωση στα άκρα, δυσκολία στον ύπνο και στη συγκέντρωση.
Κατά την διάρκεια της εφηβείας και συγκεκριμένα σε ψυχοπιεστικές περιόδους, όπως είναι οι Πανελλήνιες, τα συναισθήματα βιώνονται σε μεγαλύτερη ένταση και υιοθετούνται πιο ακραίες συμπεριφορές. Ορισμένες σκέψεις που ίσως παρατηρούνται είναι «Δεν θα τα καταφέρω», «Δεν θα περάσω πουθενά», «Θα αποτύχω». Πόσο δύσκολες σκέψεις και πόσο δύσκολο να τις διαχειριστούν οι έφηβοι αλλά και οι γονείς.
Ιδού ορισμένα “tips” που θα συμβάλουν στην αποφόρτιση των παιδιών σας στο μεσοδιάστημα μέχρι τις εξετάσεις:
Διατροφή: Η διατροφή διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη συγκέντρωση της προσοχής των εφήβων και ειδικότερα σε «στρεσογόνες» περιόδους. Έρευνες δείχνουν ότι τα junk food και άλλα αλμυρά snacks μπορεί να προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση στο άγχος, αλλά μετά τείνουν να το πυροδοτούν. Μία ισορροπημένη διατροφή με συχνά γεύματα θα ήταν πολύ ωφέλιμη.
Ύπνος: Ο ύπνος χρίζεται απαραίτητος για την επεξεργασία και την αποθήκευση νέων πληροφορίων. Εκτός από την ενεργοποίηση της αυξητικής ορμόνης που συμβάλει στην ανάπτυξή τους, κατά την διάρκεια του ύπνου οι πληροφορίες της ημέρας «φιλτράρονται», επεξεργάζονται και αποθηκεύονται στην μνήμη. Επεξηγώντας τους τα οφέλη του ύπνου και δείχνοντας videos στο Υoutube θα διεγείρετε την προσοχή τους και ίσως να επιτευχθεί ένας 8ώρος ύπνος.
Άσκηση: Η άσκηση συμβάλλει στην καλύτερη συγκέντρωση και στην βελτίωση της ψυχολογίας. Εάν παρατηρείτε ότι έχουν πέσει σε έναν φαύλο κύκλο αδυναμίας συγκέντρωσης, κινητοποιείστε τους να αθληθούν˙ βγείτε μαζί τους για τρέξιμο, παίξτε διαδραστικά ηλεκτρονικά παιχνίδια, ή να κάνετε κάποια άλλη δραστηριότητα που εμπεριέχει κίνηση. Ακόμα και μέσα στο δωμάτιο όταν κάνετε επιτόπιες ασκήσεις θα βοηθήσει σημαντικά στην αποφόρτιση τους.
Επικοινωνία με φίλους: Κατά την διάρκεια της εφηβείας οι γονείς «πέφτουν από το βάθρο» τους και οι φίλοι αποτελούν ένα πολύ σημαντικό υποστηρικτικό περιβάλλον. Επιτρέψτε τους να βλέπουν, να μιλούν και να διαβάζουν με τους φίλους τους. Αποφασίστε από κοινού πόσην ώρα θα ήθελαν να κάνουν ένα διάλειμμα με τους φίλους τους.
Τονίζω τα θετικά: Οι έφηβοι τείνουν να βλέπουν τα γεγονότα της ζωή τους μέσα από μεγεθυντικό φακό, π.χ. «Θα καταστραφεί η ζωή μου, εάν δεν περάσω εκεί που θέλω», «Θα τα ξεχάσω όλα», «Δεν θα περάσω πουθενά». Εδώ καλείστε να αποφορτίσετε αυτές τις τόσο αγχωτικές σκέψεις. Τονίστε τους τι έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής, τονίστε τις επιτυχίες τους, μικρές και μεγάλες.
Δεν συγκρίνω: Η σύγκριση αποτελεί μία «παγίδα» που είναι πολύ εύκολο να πέσει κάποιος. Είναι σημαντική η αποδοχή, η αποδοχή της προσωπικότητας και των ικανοτήτων του κάθε παιδιού. Η σύγκριση με τα αδέρφια, με τους φίλους ακόμα και με τους ίδιους τους εαυτού σας ίσως να προξενήσει συγκρούσεις και να ενισχύσει τις αρνητικές σκέψεις που βιώνουν «Ό,τι και εάν κάνω δεν είμαι αρκετά καλός/η», «Δεν με καταλαβαίνουν». Γνωρίστε το παιδί σας και αποδεχτείτε το. Δείχνοντας του πίστη, του δίνεται εφόδια να πιστέψει στον εαυτό του.
Αυτοαποκάλυψη: Επικοινωνήστε τις δικές σας αναμνήσεις από τις εξετάσεις ή από κάποιο άλλο «στρεσογόνο» γεγονός που βιώσατε και πως το διαχειριστήκατε. Επικοινωνώντας τις εμπειρίες σας και τρόπους διαχείρισης καταστάσεων ίσως να ακούσουν κάποια συμπεριφορά που τους ταιριάζει και δεν θα νιώθουν μόνοι τους.
Σιωπηλοί υποστηρικτές: Για τους εφήβους που είναι πιο εσωστρεφείς και δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτά που νιώθουν, δεν χρειάζεται να τους ρωτάτε συνεχώς «Πώς είσαι;», «Έχεις άγχος;». Μέσω της πίεσης κλείνονται περισσότερο στον εαυτό τους. «Είμαι εδώ για εσένα, όταν νιώσεις την ανάγκη να μιλήσεις» αποτελεί μία φράση κλειδί. Κατά αυτόν τον τρόπο τους δείχνετε ότι τους δίνετε χώρο και χρόνο.
Η εφηβεία συνιστά τον προάγγελο της ενήλικης ζωής. Οι γονείς καλούνται να γεμίσουν την φαρέτρα των παιδιών τους με όσα περισσότερα εφόδια μπορούν. Δείχνοντας ενσυναίσθηση και αποδοχή, ενδυναμώνονται και ενισχύεται η αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση τους. Αναπολώντας τα εφηβικά μας χρόνια και πως θα θέλαμε οι γονείς μας να μας είχαν συμπεριφερθεί τότε δίνουμε απάντηση στον ίδιο μας τον εαυτό το τι χρειάζονται τα παιδιά μας.
*Η Αλεξάνδρα Κουράκου είναι Ψυχολόγος Υγείας MSc Ιατρικής Αθηνών, Συστημική Σύμβουλος – Ψυχοθεραπεύτρια.