Η δημόσια συζήτηση για το σχέδιο πόλης (Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι 2020), που δεν υπάρχει ακόμα και σήμερα στο Μάτι - δύο χρόνια μετά την εκατόμβη για την οποία θρήνησε ολόκληρη η Ελλάδα, πλησιάζει στο σημείο όπου θα κριθούν τα πάντα.
Από τα λάθη που θα διορθωθούν τώρα ή ποτέ σε έναν οικισμό - μικρογραφία της ελληνικής αταξίας και του ρουσφετιού, μέχρι την δυνατότητα μίας Πολιτείας να αποδείξει ότι μπορεί να σχεδιάζει το αύριο. Γιατί εάν αποτύχει και τώρα, έπειτα από όσα μεσολάβησαν, τότε πρέπει απλώς να παραδεχθούμε ότι δεν έχουμε καμία ελπίδα και ότι θα ζήσουμε σε μία χώρα με γραφειοκρατία Βαλκανίων (προ Ευρωπαϊκής Ένωσης) και λογικές υπανάπτυξης.
Στην διαδικτυακή κουβέντα που οργάνωσε χθες το απόγευμα το Παρατηρητήριο για το Μάτι προσήλθαν δύο κυβερνητικοί αξιωματούχοι (οι Γενικοί Γραμματείς Φυσικού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας κ.κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης και Ευθύμιος Μπακογιάννης), δύο δήμαρχοι (Ραφήνας-Πικερμίου Βαγγέλης Μπουρνούς και Μαραθώνα Στέργιος Τσίρκας) και ένας τεχνοκράτης (ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου της χώρας Γιώργος Στασινός).
Πριν μοιραστώ μαζί σας τα δικά μου συμπεράσματα, καταγράφω εδώ τα σημεία-κλειδιά, που κατά την δική μου άποψη αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τις μεγαλύτερες προκλήσεις στο δρόμο για να ανασχεδιαστεί εκ βάθρων η χωροταξία και οι υποδομές μίας περιοχής της Αττικής που κάηκε ολοσχερώς, αλλά και το πως σκέφτεται ο κυβερνητικός μηχανισμός. Στην πορεία, προφανώς, θα κρίνουμε αυστηρά όλοι μαζί, εάν ανταποκρίνεται αυτό που θα δούμε στον σχεδιασμό και στις δεσμεύσεις που θεωρητικά αναλαμβάνουν οι αρμόδιοι...
1. Η κυβέρνηση διαμηνύει ότι δεν έχει σκοπό να λειτουργήσει τιμωρητικά, επιδιώκοντας να γκρεμίσει επί τούτου σπίτια ανθρώπων που έζησαν επί δεκαετίες έστω και «ημι-νόμιμα» ή «ημι-παράνομα», σε περιοχές όπου αποτελεί κοινό μυστικό η θεωρία της σχετικότητας στην εφαρμογή της νομοθεσίας κατά την ανέγερση κατοικιών. Ωστόσο, διαμηνύει ταυτόχρονα, ότι θα γκρεμιστούν όσα σπίτια χτίστηκαν χωρίς άδεια και κατά ορισμένες εκτιμήσεις ειδικών, αυτό σημαίνει ότι γύρω στα 150 σπίτια αναμένεται να κατεδαφιστούν.
2. Το «Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι 2020» ορίζει για πρώτη φορά ξεκάθαρα - με έντονα χρώματα και γραμμές πάνω στον χάρτη - ποιές περιοχές είναι δασικές και ποιές όχι. Στις δασικές το ζητούμενο κατά τους αρμοδίους (βλέπε παραπάνω) είναι να σταματήσει εδώ η τακτική της παρανομίας του παρελθόντος και να μην ξαναχιστεί τίποτα εκτός σχεδίου. Στο ερώτημα: Και τί γίνεται με όσα σπίτια είναι εκεί χτισμένα; H απάντηση με βάση όσα εγώ κατάλαβα, είναι ότι θα εξεταστούν μία προς μία τυχόν ενστάσεις επί του σχεδίου πόλης και εφόσον υπάρχουν ορισμένα σπίτια με άδεια (ή με χαρτιά νομιμοποίησης στο παρελθόν, όπως εγώ αντιλαμβάνομαι) τότε κατά περίπτωση είναι πιθανό να προκύψουν μεμονωμένες εξαιρέσεις.
3. Η αιώνια συζήτηση, που απασχολεί το Μάτι αλλά και χιλιάδες οικισμούς ανά την επικράτεια, σχετικά με το πως μετράμε την απόσταση στον αιγιαλό και το πως βρίσκουμε την απόσταση στην οποία μπορεί να υπάρχει σπίτι ή κτίσμα, επιτέλους αποκτά σταθερή βάση: ο Γενικός Γραμματέας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, απάντησε ευθέως σε δική μου ερώτηση (και με εξέπληξε θετικά, υπό την έννοια ότι δεν «τα μάσησε») δηλώνοντας ότι η γραμμή του αιγιαλού προκύπτει με ακριβείς συντεταγμένες από το Κτηματολόγιο που είναι καταγεγραμμένο στο υπουργείο Οικονομικών. Ήταν καιρός! Δεν αντέχει το Μάτι και η Ελλάδα άλλους «αιγιαλούς-λάστιχο» και δεν θα ανεχόμαστε πλέον τα στραβά μάτια για χάρη συμφερόντων ή «ημετέρων» κανενός.
4. Μου ακούστηκε θετική η απάντηση επί της αρχής στο ερώτημα, τί γίνεται με τους κατοίκους που ζούσαν επί δεκαετίες - προφανώς υπό καθεστώς ανοχής και αδιαφορίας - σε σπίτια χωρίς άδειες ή νομιμοποιημένα έστω; Προσωπικά, θεωρώ ότι η Πολιτεία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση το γνώριζαν και έκαναν συνειδητά τα στραβά μάτια - άρα έχουν ευθύνη. Οικισμοί όπως η Αμπελούπολη και ο Προβάλινθος τίθενται εκτός σχεδίου πόλης. Άρα τα σπίτια θα γκρεμιστούν. Εκεί ζούσαν μέχρι τώρα οικογένειες, άνθρωποι όπως εμείς, με παιδιά και αγωνίες. Προσωπικά, αντιλαμβάνομαι ότι πολλοί ίσως θεωρούν «άδικο» το να τους υπερασπίζομαι. Πάνω από όλα όμως, είμαστε άνθρωποι. Όσες οικογένειες μείνουν χωρίς σπίτι, λοιπόν, θεωρώ λογικό να πάρουν άδεια για να χτίσουν κάπου αλλού ή να στεγαστούν κάπου αλλού. Ειδικά, εάν είναι η πρώτη τους κατοικία που θα κατεδαφιστεί και εάν έχουν παιδιά πίσω τους, ή είναι ηλικιωμένοι, ή απλώς φτωχοί. Καλύτερα να ζούμε σε μία Πολιτεία ευαίσθητη και ελαστική, παρά σε μία σκληρή και τιμωρητική κοινωνία.
Τα γράφω με το θάρρος της γνώμης μου, ως δημοσιογράφος, και είμαι έτοιμος να δεχθώ κάθε αυστηρή παρατήρηση, γιατί σίγουρα υπάρχουν πολλοί ειδικότεροι εμού. Επί δεκαετίες, κυβερνήσεις επί κυβερνήσεων και υπουργοί επί υπουργών έχουν παραβλέψει, επιτρέψει, ενίοτε συνυπογράψει αυτό που οδήγησε στην ανεξέλεγκτη καταστροφή. Η αυθαιρεσία έχει υπογραφές και τα αυθαίρετα δεν δημιουργήθηκαν μόνο επειδή υπήρχαν εκείνοι που τα έχτισαν. Οικισμοί σαν το Μάτι υπάρχουν ακόμα και εντός ορίων Αττικής. Χωρίς όρια οικισμού, χωρίς σχέδιο πόλης και χωρίς έξοδο σε περίπτωση πυρκαγιάς ή πλημμύρας. «Κατάσταση λαβύρινθου» την χαρακτήρισε ένας από τους αξιωματούχους που απαντούσαν σε ερωτήσεις του Παρατηρητηρίου. Ο Άγιος Στέφανος, περιοχή που όλοι γνωρίζουμε στα βόρεια της Αττικής, βρίσκεται σήμερα στην ίδια ακριβώς κατάσταση όπου βρισκόταν το Μάτι πριν από την καταστροφή. Το σχέδιο πόλης που τόσο καθυστερημένα μπήκε στα σκαριά, δεν μπορεί παρά να αποτελέσει οδηγό για όλους τους άλλους οικισμούς, που υπουργοί και υπουργεία παρίσταναν στον παρελθόν ότι δεν βλέπουν - ενώ ζούμε δίπλα τους.
Το Μάτι είναι υπόθεση όλων μας και πλησιάζει η στιγμή που θα κριθούν πολλά και πολλοί ταυτόχρονα. Χάθηκαν ζωές, κάηκαν άνθρωποι και έκλεισαν σπίτια. Ποτέ ξανά.
ΥΓ: Για όσους ενδεχομένως ενδιαφέρονται, το Παρατηρητήριο για το Μάτι έχει ανεβάσει στο διαδίκτυο ολόκληρη την συζήτηση.