Σεπτέμβριος. Ο μήνας που πολλοί νέοι και νέες φοιτητές/φοιτήτριες στον απόηχο των αποτελεσμάτων των Πανελλαδικών περιμένουν την έναρξη της καινούριας καθημερινότητάς τους. Αυτή της φοιτητικής ζωής. Οι σκέψεις για καθημερινές εξόδους και εκδρομές κυριαρχούν. Τι γίνεται όμως μετά το πέρασμα αυτής; Για κάποιους ίσως φανεί «χαμένος» χρόνος, για άλλους ένα μονοπάτι για τη διαμόρφωση και ανάπτυξη της προσωπικής και επαγγελματικής τους ζωής.
«Σχολείο..τέλος»
Πλέον, η δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί παρελθόν και η ανακούφιση από μία απαιτητική χρονιά είναι προδήλως φανερή. Είναι αλήθεια πως το εκπαιδευτικό σύστημα αντιμετωπίζει δομικά προβλήματα, καθώς από την 1η ημέρα του Λυκείου οι σκέψεις κατευθύνονται με γεωμετρική ακρίβεια στην έναρξη των Πανελληνίων. Το σχολείο μοιάζει σαν εξεταστικό κέντρο.
Το διαρκές άγχος στο «να βγει η ύλη» δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων (π.χ συνδυαστική σκέψη) και την απόκτηση ουσιαστικής γνώσης. Μάλιστα, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Για την Εκπαίδευση και Κατάρτιση», 22% των μαθητών αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση κειμένου, στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες.
Πανεπιστήμιο..προθάλαμος για την αγορά εργασίας ή ευκαιρία ανάπτυξης δεξιοτήτων;
Τη φετινή χρονιά οι νέοι-ες εισακτέοι-έες ανέρχονται σε 80.696, με το 23% να έχει εισαχθεί στη σχολή 1ης προτίμησης. Πολλοί εξ αυτών θα έρθουν αντιμέτωποι με δεύτερες σκέψεις όπως «να ξαναδώσω;», άλλοι θα ακούνε από τον περίγυρό τους την συνηθισμένη φράση «Πάρε το χαρτί εσύ…». Αυτή η φράση εσωκλείει μία λανθασμένη προσέγγιση των σπουδών με κύριο χαρακτηριστικό την παθητικότητα.
Σημασία δεν έχει μόνο η φοίτηση στη σχολή 1ης προτίμησης αλλά η δημιουργική προσέγγιση που θα έχει ο φοιτητής-φοιτήτρια κατά τη διάρκεια των σπουδών του. Το Πανεπιστήμιο δεν πρέπει να θεωρείται –μόνο- προθάλαμος της αγοράς εργασίας αλλά και πυλώνας ανάπτυξης δεξιοτήτων.
Εξάλλου, η αγορά εργασίας δεν είναι στατική. Για παράδειγμα οι φοιτητές της περιόδου λίγο πριν την οικονομική κρίση, εισήλθαν σε μία αγορά εργασίας αρκετά διαφορετική από αυτή που περίμεναν και προσδοκούσαν, με άλλες ανάγκες και άλλα δεδομένα. Για αυτό το λόγο η απόκτηση του πτυχίου μόνο δεν διασφαλίζει την είσοδο στην αγορά εργασίας.
Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων. Μπορεί το πτυχίο να διαμορφώνει τα «hard skills», όμως στην διαρκώς μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στα λεγόμενα «soft skills», τις δεξιότητες δηλαδή που αφορούν το άτομο.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες μέσα από τις οποίες δίνεται η δυνατότητα διαμόρφωσης εκείνων των προσωπικών δεξιοτήτων που θα φανούν χρήσιμες για την προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη. Πολλές φορές οι λέξεις «εργασία», «παρουσίαση» μοιάζουν αγχωτικές και απόμακρες για μερίδα των φοιτητών-τριών. Ωστόσο, η τριβή μέσα από τη διαδικασία συνεργασίας για τη συγγραφή μίας ομαδικής εργασίας αλλά και η παρουσίαση ερευνητικών αποτελεσμάτων και η υποστήριξη αυτών αναπτύσσουν στον φοιτητή επικοινωνιακές και οργανωτικές δεξιότητες απαραίτητες για τη μετέπειτα σταδιοδρομία.
Επίσης, η δυνατότητα συμμετοχής σε Erasmus προγράμματα είναι μία από τις δραστηριότητες που συμβάλλει αποτελεσματικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του/της φοιτητή-τριας. Η απόκτηση διεθνούς εμπειρίας, η συναναστροφή με άτομα προερχόμενα από διαφορετικά πολιτιστικά υπόβαθρα προετοιμάζουν τον μελλοντικό εργαζόμενο σε συνθήκες διεθνούς περιβάλλοντος. Δεξιότητες όπως η επίλυση προβλημάτων και η προσαρμοστικότητα αναπτύσσονται κατά τη διαμονή σε μία ξένη χώρα.
Πλέον το πτυχίο δεν αποτελεί διαβατήριο για την αγορά εργασίας (;)
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, πολλά από τα επαγγέλματα και τις δεξιότητες που κυριαρχούν στην αγορά εργασίας την περίοδο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης δεν υπήρχαν πριν από μία 10ετία.
Πλέον ο εργαζόμενος καλείται να αλλάξει πολλές φορές εργασιακό περιβάλλον, ακόμα και τομέα. Η αγορά εργασίας αλλάζει με τέτοια ταχύτητα που οι ανάγκες του μέλλοντος δεν μπορούν να προβλεφθούν και να θεωρηθούν ως δεδομένες. Ωστόσο, τα soft skills βοηθούν το άτομο να ανταποκρίνεται στη συνεχώς εξελισσόμενη αγορά εργασίας και να προσαρμόζεται επιτυχώς στα νέα εργασιακά περιβάλλοντα.
Σύμφωνα με έρευνα του Linkedin, τα 5 πιο σημαντικά soft skills είναι τα ακόλουθα:
Δημιουργικότητα, η ικανότητα δηλαδή να σκέφτεσαι και να ενεργείς πέρα από το προφανές, να εκτελείς τα καθήκοντά σου με καινοτόμο τρόπο και να λύνεις τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην καθημερινότητα.
Πειθώ. Η πειθώ περιλαμβάνει το να πείθεις τους άλλους να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο τρόπο δράσης, να συμφωνήσουν μαζί σου ή να αγοράσουν την υπηρεσία/προϊόν που προσφέρεις.
Ομαδικότητα. Η αποτελεσματική λειτουργία στο πλαίσιο της ομάδας είναι αναγκαία για την επαγγελματική επιτυχία. Η ομαδικότητα συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων, στην αποτελεσματική επικοινωνία με τους συναδέλφους και τους πελάτες ανεξάρτητα από την ιδιότητα ή τον επαγγελματικό τομέα.
Προσαρμοστικότητα. Η προσαρμοστικότητα σε νέα εργασιακά περιβάλλοντα, συναναστροφή με άτομα αλλά και η απόκτηση νέων δεξιοτήτων για την αποτελεσματική ανταπόκριση στις νέες προκλήσεις. H προσαρμοστικότητα προϋποθέτει ευελιξία.
Διαχείριση χρόνου. Η διαχείριση χρόνου αποτελεί βασικό προσόν για κάθε εργαζόμενο-η ανεξάρτητα από τον κλάδο εργασίας. Το να μπορείς να υλοποιήσεις τα καθήκοντά σου σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, να παραστείς σε συνάντηση χωρίς καθυστέρηση, να παρουσίασης μία θέση-ένα επιχείρημα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Επίλυση προβλημάτων. Επίλυση προβλημάτων είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις τις δυσκολίες ή τα εμπόδια και να εφαρμόζεις πιθανές λύσεις.
Μην αφήσεις το χρόνο να περάσει ανεκμετάλλευτος…
Είναι αλήθεια ότι στα 18 δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρος ο τομέας που επιθυμείς να σπουδάσεις και να εργαστείς. Δεν σημαίνει ότι επειδή πέρασες στη Χ σχολή αυτή θα καθορίσει και την επαγγελματική σου πορεία. Η αγορά εργασίας εξελίσσεται όπως και η προσωπικότητά σου.
Ακόμα και να σπουδάζεις σε κάποια σχολή, η οποία δεν σου αρέσει ή δεν βρίσκεις ενδιαφέρον στα συγκεκριμένα μαθήματα, μην πτοείσαι. Υπάρχει η δυνατότητα μέσα από διάφορες δραστηριότητες (πρακτικές/εθελοντισμός κ.α) να ανακαλύψεις αυτό που θες, να γνωρίσεις νέες πτυχές του χαρακτήρα σου και να αναπτύξεις εκείνες τις δεξιότητες που θα σε κάνουν ανταγωνιστικό, αποκτώντας εμπειρία στον τομέα που σου αρέσει.
Αρκεί να μην αποδεχτείς το «Πάρε το χαρτί..».