Του Χάρη Δούκα, Αν. Καθηγητή ΕΜΠ
Η Επιτροπή, με την πρόταση για το πλαφόν, ουσιαστικά ”έκαψε” οποιαδήποτε πιθανότητα να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στο Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας. Συνεπώς, η νέα μετάθεση, σε επόμενη Σύνοδο τον Δεκέμβριο ήταν μια αναμενόμενη εξέλιξη.
Πώς θα μπορούσε να ήταν και αλλιώς, όταν ύστερα από τόσες συζητήσεις, η πρόταση της Επιτροπής αφορά σε ανώτατο όριο στην τιμή του αερίου στα 275 ευρώ/MWh, ενώ σήμερα η τιμή του είναι κοντά στα 110-120 ευρώ/MWh.
“Είναι σαν να λες σε ένα αμάξι που τρέχει με 110 χλμ πως το όριο είναι 275 χλμ. Δηλαδή, μπορεί να «πατήσει άνετα το γκάζι». Αυτό προτρέπουν τις αγορές να πράξουν;”
Μπορεί κανείς να ”κάψει” το πλαφόν με πολλούς τρόπους.
Όμως, η συζήτηση για το πλαφόν, όπως διεξάγεται τώρα, αρχίζει να γίνεται επικίνδυνη. Και αυτό γιατί το πλαφόν στο αέριο έχει αξία μόνο αν στόχο έχει να περιορίσει τα υπερκέρδη των προμηθευτών αερίου και συνεπαγόμενα την πληθωριστική πίεση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Με την συζήτηση όμως για πλαφόν σε αυτά τα επίπεδα δημιουργείται το αντίθετο αποτέλεσμα. Είναι σαν να λες σε ένα αμάξι που τρέχει με 110 χλμ/ώρα πως το όριο είναι 275 χλμ/ώρα. Δηλαδή, μπορεί να «πατήσει άνετα το γκάζι». Αυτό προτρέπουν τις αγορές να πράξουν;
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι πως όταν κανείς θέτει όριο στα 275 ευρώ/MWh, είναι σαν να προεξοφλεί πως κάτι τέτοιο θα συμβεί. Μοιάζει δηλαδή με αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ήδη ξεκίνησαν εκτιμήσεις/ προβλέψεις για το πότε θα υπάρξει νέα ακραία κρίση τιμών στο άμεσο μέλλον.
“Μέχρι τώρα, η ενεργειακή κρίση κατά βάση αντιμετωπίζεται σαν κρίση επάρκειας από τον Βορρά, ενώ είναι τεράστια η κρίση κόστους για τον Νότο.”
Επιπλέον, η σύνδεση του πλαφόν με τα απαραίτητα μέτρα ενίσχυσης του μηχανισμού για κοινές αγορές φυσικού αερίου, του μηχανισμού αλληλεγγύης σε περιπτώσεις κρίσεων εφοδιασμού και της ταχύτερης αδειοδότησης για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, προκαλεί καθυστερήσεις σε όλες τις κρίσιμες αποφάσεις. Γιατί πρέπει να περιμένει κανείς την επόμενη Σύνοδο για να προχωρήσει η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών, όταν η ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης (και της χώρας μας), με όρους καθαρής ενέργειας, είναι στόχος που βρίσκει όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα;
Είναι σαφές πως αυτή η συζήτηση κάνει πλέον ζημιά και δημιουργεί επιπλέον ρήγματα στα κράτη μέλη. Μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξει η διαμόρφωση της ατζέντας;
“Μπορεί όμως να αξιοποιηθεί η συγκυρία, και η συμμαχία που έχει χτιστεί για το πλαφόν, στην προσπάθεια δημιουργίας μιας νέας πρότασης, αυτής της κοινής χρηματοδοτικής απάντησης της κρίσης κόστους.”
Μέχρι τώρα, η ενεργειακή κρίση κατά βάση αντιμετωπίζεται σαν κρίση επάρκειας από τον Βορρά, ενώ είναι τεράστια η κρίση κόστους για τον Νότο.
Μπορεί όμως να αξιοποιηθεί η συγκυρία, και η συμμαχία που έχει χτιστεί για το πλαφόν, στην προσπάθεια δημιουργίας μιας νέας πρότασης, αυτής της κοινής χρηματοδοτικής απάντησης της κρίσης κόστους. Ένα χρηματοδοτικό ταμείο για παράδειγμα θα μπορούσε να αποζημιώνει τις χώρες που πραγματοποιούν επώδυνους ενεργειακούς συμβιβασμούς. Μέσα από ένα διαφανές σύστημα αρχών, κανόνων και κριτηρίων δύναται επιπλέον να προσδιορίζεται η οικονομική ενίσχυση που θα αποδίδεται σε όσους πολίτες/ επιχειρήσεις πλήττονται περισσότερο από την κρίση.
Μία τέτοια προσέγγιση μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες ”ρελάνς” από την Επιτροπή και το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, δείχνοντας εμπράκτως την αλληλεγγύη στους περισσότερο ευάλωτους πολίτες και στις χώρες που πλήττονται σε μεγαλύτερο βαθμό.