Πεπαλαιωμένη νομική αρχιτεκτονική, πανσπερμία διατάξεων μέσα σε νομοθετήματα που συμπλέκουν άλλους τομείς με εκείνον της καθ’ αυτής πρόνοιας, παρά το ότι από καιρού υφίσταται η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων, παράλληλα με μία κατεστημένη πολιτική και κοινωνική αντίληψη για το πως πρέπει να λειτουργεί το κοινωνικό κράτος σε ότι αφορά την παροχή υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας προς ευάλωτες κοινωνικά ομάδες.
Τα παραπάνω, αποτελούν μία άκρως επιδερμική συμπύκνωση των όσων συγχυτικών και ατάκτως ερριμμένων ακόμη διέπουν την υπό τη νέα μορφή τους λειτουργία των μηχανισμών υλοποίησης κοινωνικών πολιτικών και ιδίως των μονάδων κοινωνικής φροντίδος. Και είναι αυτά που έχουν από καιρό κινητοποιήσει μία σειρά χρηματιζόντων σε καίριες θέσεις ευθύνης, ώστε να συνεργήσουν για τη για πρώτη φορά συντεταγμένη θεσμική οικοδόμηση μίας αρχιτεκτονικής, δίχως επικαλύψεις και πλήρως συνυφασμένη με τις τωρινές ανάγκες των υπό φροντίδα ανθρώπων.
Ανάγκες, που καλύπτοντο με βάση έως και αιωνόβια νομοθετήματα τα οποία σαφέστατα έπρεπε να τύχουν από καιρό μίας γενναίας και εμπεριστατωμένης αναθεώρησης, απελευθερώνοντας αφενός κεντρικούς και περιφερειακούς μηχανισμούς και το επιστημονικό κυρίως προσωπικό τους, ώστε αυτοί με τη σειρά τους να διευρύνουν την ακτίνα κάλυψης των πολυδιάστατων κοινωνικών αναγκών και αφετέρου να κατακρημνήσουν τη βολική, ευθυνόφοβη και εσωστρεφή διοικητικο-οικονομική προσέγγιση, που έχει συνηθίσει σε μία συγκεκριμένου τύπου περπατησιά.
Ενδεικτικά παραδείγματα, η ρύθμιση της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης (Ν. 4521/2018), η προστασία των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων και η ένταξη τους στην εκπαίδευση (Ν. 4554/2018), η ίδρυση αυτοτελών γραφείων προστασίας ανηλίκων θυμάτων - «τα σπίτια του παιδιού» (Ν. 4478/2017) κ.α. Χαρακτηριστικότερο όμως παράδειγμα ήταν ο περί αναδοχής και υιοθεσίας νόμος (Ν. 4538/2018), επί τη βάσει του οποίου μπαίνει το πρώτο θεμελιώδες λιθαράκι για τη διάρρηξη μίας πλήρως εσωστρεφούς λογικής, η οποία ανήγαγε το κλειστόν και ιδρυματικόν ως την καλύτερη άμεση επιλογή αντί εκείνης της επένδυσης στην ανοιχτού τύπου φροντίδα ή την εμπιστοσύνη στο πλαίσιο της οικογενειακού τύπου φροντίδος. Αλήθεια, αναφέρεται ή δεν αναφέρεται εντός των 54 επικυρωθέντων άρθρων της συμβάσεως των δικαιωμάτων των παιδιών ότι: «τα παιδιά πρέπει να μεγαλώσουν, σωματικά και ψυχικά, με τρόπο φυσιολογικό και υγιεινό». Αναφέρεται ή δεν αναφέρεται ότι μεταξύ άλλων: «το κάθε παιδί πρέπει…να έχει σπίτι…» ή ότι «…τα παιδιά χρειάζονται μία οικογένεια…»;
Απομένει λοιπόν μία σειρά επιμέρους πρωτοβουλιών, ώστε τα πάντα να καταστούν πιο λειτουργικά και πιο εφικτά. Ωστόσο, ζητούμενο πάντοτε θα είναι η θεσμική και κοινωνική παίδευση των εμπλεκομένων, ώστε τα άρτι νομοθετηθέντα αλλά και τα προς νομοθέτησιν να καταστούν η πρώτη επιλογή του επιχειρησιακού μηχανισμού και κατ’ επέκτασιν της ίδιας της κοινωνίας.
Πεδίο ευδοκίμησης της επιδιωκόμενης ολιστικής θεσμικής αναδιάρθρωσης αποτελούν επιμέρους προτάσεις, που δεν περιορίζονται μόνο στον πλήρη μετασχηματισμό των ισχυόντων και την αλλαγή της «συμπεριφοράς» των έως σήμερα φιλοτίμως παρεχουσών συγκεκριμένου τύπου υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδος – πλην όμως σταθερά «κλειστών» – δομών, αλλά επεκτείνονται και στη σπορά μίας νέας συλλογικής θεώρησης σε επίπεδο κοινωνίας, που οφείλει να καλλιεργηθεί περαιτέρω.
Προτάσεις και εισηγήσεις, των οποίων η θεσμοθέτηση θα επιφέρει άμεσα οφέλη προς όλες τις κατευθύνσεις. Τους επιμέρους θύλακες κοινωνικής φροντίδος, τους εντός αυτών λειτουργούντες με την δια της επιπλέον στελεχώσεως με προεχόντως μόνιμο (βλέπε Σ/Ν «Μείωση ασφαλιστικών εισφορών και άλλες διατάξεις») και όχι μόνο εμβαλωματικό τρόπο υποστήριξη τους, τη διερεύνηση και ανάπτυξη περαιτέρω δυνατοτήτων μέσω της συνεργασίας με επιστημονικούς φορείς, την πλέον ισότιμη διεκδίκηση της ένταξης σε προγράμματα ή χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου να πολλαπλασιαστούν οι δράσεις τους και πολλά άλλα. Προτάσεις, που συναρτήσει της μεθοδικής και σταχυολογημένης κωδικοποίησης της σχετικής προς το σκοπό και την αποστολή τους νομοθεσίας, θα συνθέσουν μία θεσμική αναγέννηση ενός προνοιακού κράτους που ελέω αβελτηρίας τελούσε εν υπνώσει.
Ορισμένα από αυτά για άλλους θα φάνταζαν δεδομένα. Όμως, συγκεκριμένου τύπου πολιτική προσέγγιση και η χωρίς κόστος συμπόρευσή της με τη «στατική» ή «βολική» διοικητική νόρμα, μετέτρεπε σε κενό γράμμα διατάξεις, συμβάσεις και κείμενα θέτοντας σε δεύτερη μοίρα υπαρξιακής φύσεως σκοπούς και αποστολές. Quinon proficit deficit.
Τα γονατογραφήματα και οι επιπόλαιες αν όχι ενδεχομένως και κάτι άλλο προσεγγίσεις, δίνουν σήμερα τη θέση τους σε εμπεριστατωμένες προτάσεις. Προτάσεις που βρήκαν όχι μόνον ευήκοα ώτα, αλλά και χαλύβδινη βούληση που αγνοεί πιθανές συμπλεγματικές, εσωστρεφείς μονοπρόσωπες ή/και συντεχνιακές λογικές. Προτάσεις που αν (θα;) μετουσιωθούν σε περαιτέρω θεσμικές παρεμβάσεις, θα ανοίξουν τη βεντάλια των προς παροχή υπηρεσιών, οι οποίες και νομοτελειακά με τη σειρά τους θα μεγιστοποιήσουν τον κοινωνικό αντίκτυπο.