Ο κόσμος δεν είναι καλά προετοιμασμένος για την παγκόσμια κατάρρευση του αριθμού των παιδιών που γεννιούνται, η οποία αναμένεται να έχει ασύλληπτη επίδραση στις στις κοινωνίες, λένε οι ερευνητές.
Η πτώση των ποσοστών γονιμότητας σημαίνει ότι σχεδόν κάθε χώρα θα μπορούσε να έχει συρρικνωμένους πληθυσμούς μέχρι το τέλος του αιώνα.
Και 23 έθνη - συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Ιαπωνίας - αναμένεται να δουν τους πληθυσμούς τους να μειώνονται στο μισό έως το 2100.
Οι χώρες θα γερνούν επίσης δραματικά, με τόσα άτομα που γεννιούνται να είναι τόσα όσα παράλληλα θα γίνονται 80 ετών.
Τι συμβαίνει
Το ποσοστό γονιμότητας - ο μέσος αριθμός παιδιών που γεννά μια γυναίκα - μειώνεται.
Εάν ο αριθμός πέσει κάτω από περίπου 2,1, τότε το μέγεθος του πληθυσμού αρχίζει να μειώνεται.
Το 1950, οι γυναίκες είχαν κατά μέσο όρο 4,7 παιδιά στη διάρκεια της ζωής τους.
Οι ερευνητές στο Ινστιτούτο Μετρήσεων Υγείας και Αξιολόγησης του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον διαπίστωσαν ότι το παγκόσμιο ποσοστό γονιμότητας σχεδόν μειώθηκε κατά το ήμισυ σε 2,4 το 2017 - και η μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο Lancet , προβλέπει ότι θα πέσει κάτω από το 1,7 έως το 2100.
Ως αποτέλεσμα, οι ερευνητές αναμένουν ότι ο αριθμός των ανθρώπων στον πλανήτη θα κορυφωθεί στα 9,7 δισεκατομμύρια γύρω στο 2064, προτού μειωθεί στα 8,8 δισεκατομμύρια μέχρι το τέλος του αιώνα.
«Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πράγμα. Ο περισσότερος κόσμος μεταβαίνει σε φυσική μείωση του πληθυσμού», δήλωσε ο ερευνητής καθηγητής Κρίστοφερ Μάρεϊ στο BBC. «Νομίζω ότι είναι απίστευτα δύσκολο να το σκεφτούμε και να αναγνωρίσουμε πόσο μεγάλο είναι αυτό. Είναι εξωπραγματικό, θα πρέπει να αναδιοργανώσουμε τις κοινωνίες».
Γιατί μειώνονται τα ποσοστά γονιμότητας
Δεν έχει καμία σχέση με τον αριθμό των σπερματοζωαρίων ή τα συνηθισμένα πράγματα που έρχονται στο μυαλό μας όταν συζητάμε για τη γονιμότητα.
Αντίθετα, καθορίζεται από τον αυξανόμενο αριθμό γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία, καθώς και την μεγαλύτερη πρόσβαση στην αντισύλληψη, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να επιλέγουν να έχουν λιγότερα παιδιά.
Η δραματική πρόβλεψη για την Ελλάδα
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών, ο πληθυσμός της Ελλάδα από 10,4 εκατ. το 2017 θα πέσει περίπου στα 5,48 εκατ. το 2100 σύμφωνα με το «αισιόδοξο» σενάριο ή στα 4,73 εκατ. με βάση το «κακό σενάριο». Ειδικότερα, το ποσοστό γονιμότητας από 1,42 σήμερα θα κυμαίνεται το 2100 μεταξύ 1,19 (κακό σενάριο) και 1,29 (καλό σενάριο).
Ποιες χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο
Ο πληθυσμός της Ιαπωνίας αναμένεται να μειωθεί από το απόγειο των 128 εκατομμυρίων το 2017 σε λιγότερο από 53 εκατομμύρια έως τα τέλη του αιώνα.
Η Ιταλία αναμένεται να δει μια εξίσου δραματική πτώση του πληθυσμού της από 61 εκατομμύρια σε 28 εκατομμύρια κατά το ίδιο χρονικό διάστημα.
Είναι δύο από τις 23 χώρες - συμπεριλαμβανομένων επίσης της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ταϊλάνδης και της Νότιας Κορέας - που αναμένεται να δουν τον πληθυσμό τους να μειώνεται τουλάχιστον κατά το ήμισυ.
Η Κίνα, που αποτελεί το πολυπληθέστερο έθνος στον κόσμο, αναμένεται να ανέλθει στα 1,4 δισεκατομμύρια σε τέσσερα χρόνια πριν μειωθεί σχεδόν στα 732 εκατομμύρια έως το 2100. Η Ινδία θα πάρει τη θέση της.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχα, εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 75 εκατομμύρια το 2063 και θα μειωθεί στα 71 εκατομμύρια έως το 2100.
Ωστόσο, αυτό θα είναι ένα πραγματικά παγκόσμιο ζήτημα, με 183 από τις 195 χώρες να έχουν ποσοστό γονιμότητας κάτω από το λεγόμενο επίπεδο αντικατάστασης.
Γιατί αυτό είναι πρόβλημα
Ισως κάποιοι πιστεύουν ότι αυτό είναι υπέροχο νέο για το περιβάλλον. Ενας μικρότερος πληθυσμός θα μείωνε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα καθώς και την αποψίλωση των δασικών εκτάσεων.
«Αυτό είναι αλήθεια, αλλά η ανεστραμμένη ηλικιακή δομή (περισσότεροι ηλικιωμένοι από τους νέους) θα έχει πολλές αρνητικές συνέπειες», εξηγεί ο καθηγητής Μάρεϊ.
Η μελέτη προβλέπει ότι:
Ο αριθμός των ανηλίκων θα μειωθεί από 681 εκατομμύρια το 2017 σε 401 εκατομμύρια το 2100.
Ο αριθμός των άνω των 80 ετών θα αυξηθεί από 141 εκατομμύρια το 2017 σε 866 εκατομμύρια το 2100.
Ο καθηγητής Μάρεϊ προσθέτει: «Θα προκληθεί τεράστια κοινωνική αλλαγή. Με κάνει να ανησυχώ γιατί έχω μια 8χρονη κόρη και αναρωτιέμαι πώς θα είναι ο κόσμος».
Ποιος θα πληρώνει φόρους σε έναν μαζικά ηλικιωμένο κόσμο; Ποιος θα πληρώνει για την υγειονομική περίθαλψη των ηλικιωμένων; Ποιος θα φροντίζει τους ηλικιωμένους; Θα εξακολουθούν να μπορούν να βγαίνουν σε σύνταξη ή θα συνεχίσουν να εργάζονται μέχρι τα βαθιά γεράματα;
«Χρειαζόμαστε μια ομαλή προσγείωση», υποστηρίζει ο Μάρεϊ.
Υπάρχουν λύσεις;
Χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν χρησιμοποιήσει τη μετανάστευση για να αυξήσουν τον πληθυσμό τους και να αντισταθμίσουν τη μείωση των ποσοστών γονιμότητας.
Ωστόσο, αυτό σταματά να είναι η απάντηση όταν συρρικνώνεται σχεδόν ο πληθυσμός κάθε χώρας.
Ορισμένες χώρες έχουν δοκιμάσει πολιτικές όπως αυξημένη άδεια μητρότητας και πατρότητας, δωρεάν φροντίδα παιδιών, οικονομικά κίνητρα και επιπλέον δικαιώματα απασχόλησης, αλλά δεν υπάρχει σαφής απάντηση.
Η Σουηδία έχει αυξήσει το ποσοστό γονιμότητάς της από 1,7 σε 1,9, αλλά άλλες χώρες που έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση του «βρεφικού φιάσκο» δυσκολεύονται να τα καταφέρουν. Η Σιγκαπούρη εξακολουθεί να έχει ποσοστό γονιμότητας περίπου 1,3.
Οι ερευνητές, ωστόσο, προειδοποιούν ότι δεν πρέπει να υποχωρήσει η πρόοδος που έχει γίνει στην εκπαίδευση των γυναικών και στην πρόσβαση τους στην αντισύλληψη.
Τι γίνεται με την Αφρική
Ο πληθυσμός της υποσαχάριας Αφρικής αναμένεται να τριπλασιαστεί σε μέγεθος, φτάνοντας σε περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια άτομα έως το 2100.
Η μελέτη αναφέρει ότι η Νιγηρία θα γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο, με πληθυσμό 791 εκατομμύρια.
Ο καθηγητής Μάρεϊ λέει: «Θα έχουμε πολύ περισσότερους ανθρώπους αφρικανικής καταγωγής σε πολλές ακόμη χώρες. Η παγκόσμια αναγνώριση των προκλήσεων γύρω από τον ρατσισμό θα είναι ακόμη πιο κρίσιμη εάν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής σε πολλές χώρες».
Γιατί το 2.1 είναι το όριο του ποσοστού γονιμότητας
Ισως πιστεύετε ότι ο αριθμός πρέπει να είναι 2,0 - δύο γονείς έχουν δύο παιδιά, οπότε ο πληθυσμός παραμένει στο ίδιο μέγεθος.
Αλλά ακόμη και με την καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, δεν επιβιώνουν όλα τα παιδιά έως την ενηλικίωση. Επίσης, τα μωρά είναι λίγο πιο πιθανό να είναι αρσενικά. Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός αντικατάστασης είναι 2,1 στις ανεπτυγμένες χώρες.
Τα έθνη με υψηλότερη παιδική θνησιμότητα χρειάζονται επίσης υψηλότερο ποσοστό γονιμότητας.
Τι λένε οι ειδικοί
Ο καθηγητής Ιμπραχίμ Αμπουμπακάρ από το University College του Λονδίνου (UCL), δήλωσε: «Εάν αυτές οι προβλέψεις είναι ακόμη και κατά το ήμισυ ακριβείς, η μετανάστευση θα γίνει αναγκαιότητα για όλα τα έθνη και όχι επιλογή. Για να είμαστε επιτυχημένοι, χρειαζόμαστε μια θεμελιώδη επανεξέταση της παγκόσμιας πολιτικής. Η κατανομή των πληθυσμών της λεγόμενης παραγωγικής ηλικίας θα είναι ζωτικής σημασίας για το αν η ανθρωπότητα θα ευδοκιμήσει ή θα μαραζώσει».