“The benefits of a tariff are visible. Union workers can see they are ‘protected’. The harm which a tariff does is invisible. It’s spread widely. There are people that don’t have jobs because of tariffs but they don’t know it.” - Milton Friedman
Στις 1 Φεβρουαρίου 2025, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή νέων δασμών σε εισαγωγές από τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, σηματοδοτώντας μια δραματική αλλαγή στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Οι δασμοί, που ανέρχονται σε 25% για τον Καναδά και το Μεξικό και 10% για την Κίνα, με εξαίρεση τις καναδικές ενεργειακές εισαγωγές που φορολογούνται με 10%, έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα. Οι νέοι δασμοί αναμένεται να τεθούν σε ισχύ την Τρίτη, 4 Φεβρουαρίου 2025, στις 12:01 π.μ. τοπική ώρα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα NBC News και AP News, ο Τραμπ συμφώνησε να αναστείλει για 30 ημέρες τους δασμούς 25% σε εισαγωγές από Μεξικό και Καναδά, μετά από δεσμεύσεις των δύο χωρών για ενισχυμένα μέτρα ασφαλείας στα σύνορα.
Η απόφαση του Τραμπ βασίστηκε στον Διεθνή Νόμο για τις Οικονομικές Εξουσίες Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA), επικαλούμενος την ανάγκη καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης και του εμπορίου φεντανύλης. Αυτή η κίνηση επέτρεψε στον πρόεδρο να παρακάμψει το Κογκρέσο, αλλά έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και διεθνώς.
Σε άμεση ανταπόκριση, το Μεξικό, μέσω της Προέδρου Κλαούντια Σάινμπαουμ, ανακοίνωσε την άμεση ανάπτυξη 10.000 μελών Εθνοφρουράς στα βόρεια σύνορα για την καταπολέμηση της διακίνησης φεντανύλης. Επίσης, ζήτησε από τις ΗΠΑ να περιορίσουν την εισαγωγή όπλων στο Μεξικό. Η Πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα της εξετάζει την επιβολή δασμών σε αμερικανικά προϊόντα, καθώς και μη δασμολογικά μέτρα, υποστηρίζοντας ότι έχει ήδη καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για τον περιορισμό της μετανάστευσης και την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών.
Ο Καναδάς, μέσω του πρωθυπουργού Τζάστιν Τρουντό, επιβεβαίωσε αντίποινα δασμούς 25% σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 155 δισεκατομμυρίων καναδικών δολαρίων (περίπου 106 δισεκατομμύρια αμερικανικά δολάρια), με άμεση ισχύ από τις 4 Φεβρουαρίου. Οι καναδικοί δασμοί θα στοχεύουν ένα ευρύ φάσμα αμερικανικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων αλκοολούχων ποτών, φρούτων, λαχανικών, οικιακών συσκευών και επίπλων. Ο Τρουντό τόνισε ότι ο Καναδάς δεν επιδίωξε αυτή τη σύγκρουση, αλλά δεν θα υποχωρήσει, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ιστορικά ισχυρής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών.
Η Κίνα, αν και αντιμετωπίζει χαμηλότερους δασμούς σε σύγκριση με τον Καναδά και το Μεξικό, έχει επίσης εκφράσει την έντονη αντίθεσή της στην απόφαση του Τραμπ. Σύμφωνα με την Al Jazeera, το Πεκίνο απάντησε με δασμούς 15% σε εισαγωγές κάρβουνου και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ, και 10% σε αρδευτικό εξοπλισμό και φορτηγά. Οι νέοι δασμοί θα ισχύσουν από τη 10η Φεβρουαρίου, δίνοντας χρόνο για διαπραγματεύσεις. Το κινεζικό Υπουργείο Οικονομικών χαρακτήρισε τις αμερικανικές ενέργειες ”παράνομες σύμφωνα με τους κανόνες του ΠΟΕ”.
Μετά την ανακοίνωση της αναστολής, τα αμερικανικά χρηματιστήρια ανέκαμψαν εν μέρει, αν και ο δείκτης Dow Jones έκλεισε με πτώση 0,8% στις 3 Φεβρουαρίου λόγω της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας. Το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο προειδοποιεί για πιθανή απώλεια 344.000 θέσεων εργασίας και πτώση του ΑΕΠ κατά 0,4% εντός δεκαετίας.
Σύμφωνα με το CBS News, οι δασμοί σε καναδικά πετρέλαια και μεξικανικά αβοκάντο θα οδηγήσουν σε αύξηση τιμών κατά 10-15% εντός εβδομάδος, αν δεν υπάρξει μόνιμη λύση. Η οικονομία του Μεξικού κινδυνεύει με ύφεση, σύμφωνα με την Americas Quarterly, λόγω της εξάρτησής της από τις ΗΠΑ (80% των εξαγωγών του).
Επιπλέον, οι δασμοί ακυρώνουν de facto τη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά (USMCA). Οι τρεις χώρες εισάγουν αμοιβαία αγαθά αξίας 1,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Ο Τραμπ επιβεβαίωσε ότι θα συνομιλήσει με τον Σι Τζινπίνγκ εντός 24 ωρών, αλλά η Κίνα δεν έχει δείξει διάθεση για υποχωρήσεις.
Για την Ευρώπη, οι επιπτώσεις των πιθανών δασμών Τραμπ είναι πολύπλευρες και δυνητικά σοβαρές. Αν και η ΕΕ δεν είναι άμεσος στόχος αυτής της συγκεκριμένης δασμολογικής πολιτικής, οι έμμεσες συνέπειες και η απειλή μελλοντικών δασμών δημιουργούν κλίμα αβεβαιότητας. Ο Τραμπ έχει ήδη απειλήσει με δασμούς 25% σε ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, μια κίνηση που θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τις εξαγωγές της Γερμανίας και της Ιταλίας.
Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, που στηρίζεται σε εξαγωγές αξίας 56 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως στις ΗΠΑ, βρίσκεται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση. Σύμφωνα με την Oxford Economics, οι εξαγωγές της Γερμανίας πιθανών να μειωθούν κατά 7,1% και της Ιταλίας κατά 6,6% σε περίπτωση επιβολής δασμών στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα.
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ δεν είναι άμεσος στόχος, η Γερμανία και η Γαλλία επιτάχυναν το Σχέδιο Draghi (επενδύσεις 800 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πράσινη τεχνολογία) για να μειώσουν την εξάρτηση από αμερικανικές εισαγωγές. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προειδοποιεί για πιθανή υποτίμηση του ευρώ κατά 15% εάν επιβληθούν δασμοί σε ευρωπαϊκά αυτοκίνητα.
Οι οικονομικές επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Η αβεβαιότητα που προκαλείται από την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ μπορεί να οδηγήσει σε ευρύτερες οικονομικές πιέσεις. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) πιθανολογείται να αναγκαστεί να μειώσει τα επιτόκια κοντά στο 0% έως το 2025 για να αντιμετωπίσει πιθανή ύφεση, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ING. Αυτή η κίνηση, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη αυστηρή νομισματική πολιτική της Federal Reserve των ΗΠΑ, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική αποδυνάμωση του ευρώ, πιθανώς κατά 15-20%.
Συμπερασματικά, ο χρόνος θα δείξει πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιμετωπίσει τους ενδεχόμενους δασμούς από τις ΗΠΑ, αν και δεν θα έπρεπε να είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για την έκβαση. Η ΕΕ έχει δηλώσει ότι θα απαντήσει ”με σθένος” σε τυχόν επιβολή δασμών, αλλά η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη.
Η ασυμμετρία στη σχέση ΕΕ-ΗΠΑ και η εξάρτηση της Ευρώπης από τις αμερικανικές αγορές περιορίζουν τις επιλογές της. Επιπλέον, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις μεταξύ των κρατών-μελών για το πώς πρέπει να αντιδράσει η ΕΕ, με χώρες όπως η Γερμανία να είναι πιο διστακτικές λόγω των οικονομικών τους συμφερόντων.
Παρόλο που η ΕΕ διαθέτει εργαλεία όπως το Anti-Coercion Instrument και το EU Enforcement Regulation, η αποτελεσματικότητά τους παραμένει αβέβαιη. Η προσπάθεια της ΕΕ να διαφοροποιήσει τις εμπορικές της σχέσεις και να ενισχύσει την στρατηγική της αυτονομία είναι θετική, αλλά απαιτεί χρόνο.
Τελικά, η ικανότητα της ΕΕ να αντιμετωπίσει τους δασμούς θα εξαρτηθεί από την ενότητα και την αποφασιστικότητά της, καθώς και από τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις. Ωστόσο, δεδομένων των προκλήσεων, θα ήταν συνετό να διατηρήσουμε μετριοπαθείς προσδοκίες για το άμεσο μέλλον.
Υ.Γ.1. Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να ”αποκαταστήσει την τάξη” στην Ευρώπη γρήγορα, λόγω του χαρακτήρα και της αποφασιστικότητάς του.
Συγκεκριμένα, σε συνέντευξή του στον δημοσιογράφο Πάβελ Ζαρούμπιν την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2025, ο Πούτιν δήλωσε: ”Σας διαβεβαιώνω: Ο Τραμπ, με τον χαρακτήρα και την επιμονή του, θα βάλει τα πράγματα σε τάξη αρκετά γρήγορα”.
Ο Ρώσος πρόεδρος υποστήριξε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, που είχαν στενότερους δεσμούς με την προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση, τελικά θα ευθυγραμμιστούν με τις πολιτικές του Τραμπ. Επίσης είπε ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στη νίκη του Τραμπ, αφού τον πολέμησαν ενεργά κατά τη διάρκεια των αμερικανικών εκλογών.
″Πολέμησαν εναντίον του, παρενέβησαν στην αμερικανική πολιτική διαδικασία και μετά μπερδεύτηκαν όταν κέρδισε”, είπε ο Πούτιν, υποστηρίζοντας ότι οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι ηγέτες στερούνται της ανεξαρτησίας να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους, σε αντίθεση με προσωπικότητες όπως ο Σαρλ ντε Γκολ ή ο Χέλμουτ Κολ.
Οι δηλώσεις του Πούτιν έρχονται σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή για τις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος έχει απειλήσει να επιβάλει δασμούς στην ΕΕ λόγω αυτού που περιέγραψε ως αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Υ.Γ. 2. Φαίνεται πως η Αμερική έχει βρει τη μαγική συνταγή για να κάνει τους γείτονές της να χορεύουν στο ρυθμό της: μια πρέζα απειλών για δασμούς, λίγη διπλωματική πίεση, και voilà! Ο Παναμάς, υπάκουος μαθητής, έσπευσε να διακόψει τη συνεργασία του με την Κίνα μόλις το αφεντικό από την Ουάσινγκτον σήκωσε το φρύδι. Αναρωτιέται κανείς τι θα συνέβαινε αν η Ελλάδα βρισκόταν στη θέση του Παναμά. Θα βλέπαμε άραγε Αμερικανούς πεζοναύτες να κάνουν βόλτες στο λιμάνι του Πειραιά, ”προστατεύοντας” το από τον κινεζικό δράκο; Η ιστορία δείχνει ότι όταν η Αμερική ”ζητάει” κάτι, οι μικρότερες χώρες συχνά βρίσκουν δύσκολο να πουν ”όχι”. Ας ελπίσουμε η Ελλάδα να έχει καλύτερη τύχη... !!!