Στις κατακόρυφες πλαγιές του Πηλίου, στο δρόμο για τη Δράκεια, τον Άγιο Λαυρέντιο και τις Μηλιές, τα λιόδεντρα ισορροπούν με ευκολία, ριζωμένα καθώς είναι εκεί για εκατοντάδες χρόνια. Με την ίδια ευκολία ισορροπούν στο γκρεμό και οι ηλικιωμένοι ιδιοκτήτες τους, που όταν έρχεται η εποχή του μαζέματος «πηδάνε από δέντρο σε δέντρο», τόσο εξοικιωμένοι είναι με την γεωμορφολογία του χωραφιού τους και τους κορμούς των δέντρων.
Στο Πήλιο, είναι σχεδόν ντροπή να μη βγάζεις δικό σου λάδι, να μην πηγαίνεις στο λιοτρίβι έστω δέκα-δεκαπέντε κλούβες με ελιές. Τόσο βαθιά στη συνείδηση του πηλιορείτη είναι η ελαιοπαραγωγή. Πρόκειται για ανθρώπους του μόχθου που θέλουν να βγάλουν το λάδι της χρονιάς και παίρνουν άδεια από τις δουλειές τους για να μαζέψουν όχι μόνο τις δικές τους ελιές, αλλά και για να βοηθήσουν φίλους και συγγενείς. Λίγοι είναι εκείνοι οι Πηλιορείτες που έχουν πάνω από χίλιες ρίζες και για τους οποίους οι ελιές αποτελούν την κύρια απασχόληση.
Τα γκριζοπράσινα χωράφια με ελιές που κατεβαίνουν μέχρι κάτω στη θάλασσα είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τοπία του Πηλίου. Ακόμη και αυτό που θα ονομάζαμε αρχιτεκτονικό τοπίο στο Πήλιο σε πολλές περιπτώσεις συνδέεται με την ελαιοπαραγωγή. Οι παλιές ελαιαποθήκες στα παραθαλάσσια χωριά του Παγασητικού, τα ερείπια από τα πρώτα ελαιοτριβεία (γαλιάγρες) διάσπαρτα στις πλαγιές του Πηλίου, και τα υπερσύγχρονα ελαιοτριβεία ψυχρής έκθλιψης με διεθνείς διακρίσεις και βραβεία κατά μήκος της οδού Βόλου-Τρικερίου, όλα μιλούν για τη στενή και διαχρονική σχέση του τόπου με την ελιά.
Παρόλα αυτά, οι ελαιώνες του Πηλίου και η πηλιορείτικη παράδοση στην ελαιοπαραγωγή δεν είναι ευρέως γνωστά. Το Πήλιο, αν και είναι το μόνο βουνό στην Ελλάδα που έχει δώσει το όνομά του σε ποικιλία ελαιών, δεν είναι συνδεδεμένο στο μυαλό των Ελλήνων με την καλλιέργεια της ελιάς. Ελάχιστοι μάλιστα γνωρίζουν ότι οι ελιές Πηλίου είναι ΠΟΠ με την ονομασία «κονσερβολιά Πηλίου Βόλου».
Αντίθετα, το Πήλιο είναι στην συνείδηση των περισσοτέρων βουνό τουριστικό. Πράγματι, ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα δημιουργήθηκε μια παράδοση στον τουρισμό, όταν το πολυτελές ξενοδοχείο Θεοξένεια στην Πορταριά με τα ασημένια σερβίτσια και το γήπεδο τένις αποτελούσε πόλο έλξης για πολιτικούς, διπλωμάτες και VIP της εποχής. Η τουριστική αυτή παράδοση συνεχίζεται μέχρι σήμερα, είναι όμως παράδοξο ότι η καλλιέργεια της ελιάς και η ελαιοπαραγωγή δεν έχουν αξιοποιηθεί τουριστικά. Σε αντίθεση με το Πήλιο, στην Κρήτη και τη νότια Πελοπόννησο που είναι επίσης τουριστικές περιοχές, το μάζεμα της ελιάς πρωταγωνιστεί εδώ και καιρό σαν δραστηριότητα του βιωματικού τουρισμού προσφέροντας ένα επιπλέον εισόδημα στους ελαιοπαραγωγούς και επικοινωνώντας μια πτυχή της Ελλάδας που αξίζει να γνωρίσουν όλοι.
Αν και το Πήλιο έχει εσωτερικό τουρισμό όλο το χρόνο, η αξιοποίηση του μαζέματος της ελιάς μπορεί να συντελέσει στην προσπάθεια για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου στον εισερχόμενο τουρισμό. Ακούμε συχνά για την ανάγκη επιμήκυνσης της περιόδου του εισερχόμενου τουρισμού χωρίς ποτέ όμως να ακούμε συγκεκριμένες προτάσεις. Με άλλα λόγια, τι μπορεί ο τουρίστας να κάνει το φθινόπωρο αφού έχει επισκεφτεί την Ακρόπολη, τους Δελφούς και άλλους αρχαιολογικούς χώρους; Με τι θα γεμίσει τη μέρα του, όταν οι παραλίες θα είναι άδειες και τα παραθαλάσσια εστιατόρια κλειστά; Μια εναλλακτική πρόταση είναι ο βιωματικός τουρισμός. Όχι όμως αυτός που είναι γυμνός από τον πολιτισμό. Αλλά αυτός που παντρεύεται με την ιστορία, την αρχαιολογία, το μύθο και την παράδοση και γιατί όχι και με την σύγχρονη τεχνολογία. Πόσοι αλήθεια θα επισκέπτονταν τη μικρή πόλη της Πάρμας στην Ιταλία και τα τυροκομεία της, αν οι παραγωγοί του Parmigiano-Reggiano δεν είχαν μια ιστορία έξι αιώνων να αφηγηθούν, και αν οι οικογένειες των Iταλών τυροκόμων δεν έλεγαν με περηφάνεια στους επισκέπτες ότι κάνουν το ίδιο επάγγελμα εδώ και εκατοντάδες χρόνια παντρεύοντας την παράδοση με την νεωτερικότητα;
Για το Πήλιο, ένα αφήγημα για τη διαχρονική σχέση του βουνού με την ελιά μπορεί να έχει ως αφετηρία το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου όπου εκτίθενται απανθρακωμένα κουκούτσια από τις αρχαιότερες ελιές της Ευρώπης που βρέθηκαν στην περιοχή, αλλά και το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου στην Άνω Γατζέα όπου μπορεί κανείς να δει τις τεράστιες ξύλινες κάδες αποθήκευσης βρώσιμων ελιών και τα παραδοσιακά εργαλεία της καλλιέργειας της ελιάς.
Κατόπιν, η γνωριμία με την πηλιορείτικη ελιά μπορεί να περιλαμβάνει βιωματικά στοιχεία όπως περιήγηση στο βουνό και τα παλιά ελαιοτριβεία, συμμετοχή στο λιομάζωμα, παρατήρηση της διαδικασίας «πατήματος της ελιάς» σε υπερσύγχρονα ελαιοτριβεία, γευσιγνωσία, και μαγειρική με ελαιόλαδο.
Στη χώρα μας, τίποτα δεν φωνάζει δυνατότερα Ελληνική γη από τα απέραντα χωράφια με ελιές. Η γνωριμία του επισκέπτη με την ελιά είναι γνωριμία με την Ελλάδα. Αρκεί η βιωματική εμπειρία που θα του προτείνουμε να παντρεύεται με τον αρχαιοελληνικό μύθο, την αρχαιολογία και την παράδοση, ώστε να πάρει κύρος, και να αποκτήσει νόημα και σημασία για τον επισκέπτη.
* Επισκεφτείτε το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου και ένα υπερσύγχρονο ελαιοτριβείο στο Πήλιο: https://www.pelionculture.gr/gr/Pelion-Olive-Oil-Experience-Tour/