Τα παιδιά ακούν και συσσωρεύουν στην ψυχή τους πολλά περισσότερα από όσα αντιλαμβανόμαστε. Διότι τα παιδιά «απορροφούν» σαν σφουγγάρια όχι μόνο αυτά που λέμε απευθείας στα ίδια, αλλά και αυτά που συζητάμε με τρίτους και τα αφορούν. Και κάτι ακόμη: Τα μικρά μας μας ακούνε, ακόμα κι όταν νομίζουμε ότι έχουν αλλού στραμμένη την προσοχή τους.
Και αν το αποδεχθούμε αυτό, ίσως είναι μια καλή στιγμή να αναρωτηθούμε ποια πράγματα δεν πρέπει να συζητούνται μπροστά στα παιδιά. Και επίσης, μήπως υπάρχουν συζητήσεις που ενώ οι ενήλικες τις θεωρούμε ακατάλληλες, είναι σωστό ή και ωφέλιμο να γίνονται παρουσία των παιδιών;
Οι ειδικοί στην ανατροφή νεαρών ατόμων, έχουν την απάντηση και στα δύο μας ερωτήματα. Ας δούμε τι έχουν να μας πουν.
Πέντε πράγματα για τα οποία δεν πρέπει να μιλάμε μπροστά στα παιδιά
1. Δεν σχολιάζουμε τα σώματα, ούτε τα δικά μας ούτε των άλλων ανθρώπων
«Όταν οι ενήλικες μιλάμε άσχημα για το σώμα μας ή για το σώμα άλλων ανθρώπων, τα παιδιά παρατηρούν και σταδιακά εσωτερικεύουν αυτά τα αρνητικά μηνύματα», προειδοποιεί η θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας Μπριάνα Μπίλουπς. «Και όλα αυτά τα μηνύματα, υπάρχει ο κίνδυνος να κάνουν τα παιδιά να ανησυχούν υπερβολικά για την εμφάνισή τους», προσθέτει η ίδια.
2. Δεν κακολογούμε τον άλλο γονέα ή κάποιον από τους φροντιστές του παιδιού (γιαγιά, παππούς, νταντά) μπροστά του
«Ένα παιδί που ακούει αρνητικά σχόλια για κάποιον από τους γονείς ή τους φροντιστές του, ίσως αισθανθεί ότι πρέπει να διαλέξει “στρατόπεδο” ή ότι είναι υπεύθυνο να διορθώσει το ρήγμα που έχει προκύψει μεταξύ των ενηλίκων. Με απλά λόγια, ενδέχεται να νιώσει ένοχο και πιεσμένο. Οπότε, τα παράπονά μας πρέπει να εκφράζονται απευθείας στον άνθρωπο με τον οποίο έχουμε το πρόβλημα. Και φυσικά, δίχως να είναι μπροστά το παιδί. Πρόκειται για μια οικογενειακή συζήτηση. Όχι για λαϊκό δικαστήριο», επισημαίνει η Μπίλουπς.
3. Προσέχουμε πολύ τυχόν σχόλια και συγκρίσεις των παιδιών με τα αδέρφια τους
Τέτοιες συγκρίσεις υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να δημιουργήσουν ανταγωνισμό μεταξύ των αδελφιών και να οδηγήσουν σε σφοδρές συγκρούσεις. Και ποιος από εμάς θα ήθελε να βρεθεί στη μέση, προσπαθώντας να χωρίσει τα παιδιά μεταξύ τους; Κάτι τέτοιο αποτελεί πλήγμα για την οικογενειακή γαλήνη.
4. Δεν συζητάμε για τα οικονομικά προβλήματα σαν να πρόκειται για κάτι μείζον και άλυτο
Όταν βρίσκονται μπροστά σε στρεσογόνες συζητήσεις που σχετίζονται με τα χρήματα, τα παιδιά βγάζουν τα εντελώς δικά τους συμπεράσματα. Και επειδή αδυνατούν να υπολογίσουν με ακρίβεια τα έσοδα και τα έξοδα του νοικοκυριού (και με το δίκιο τους), ποντάρουν στο χειρότερο δυνατό σενάριο. Τα παιδιά μπορεί να πιστεύουν, για παράδειγμα, ότι θα χάσουμε το σπίτι μας ή ότι δεν θα είμαστε σε θέση να εξασφαλίσουμε ούτε το φαγητό μας. Και αυτό δεν τα κάνει πιο ενσυνείδητα, αλλά πολύ πιο αγχωμένα και ενοχικά. Συναισθήματα που δεν παράγουν τίποτα δημιουργικό.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι πρέπει να κρατάμε τα παιδιά στο σκοτάδι εάν η οικονομική μας κατάσταση μας έχει αλλάξει. Με σαφείς και συνοπτικές προτάσεις, σε ήρεμο τόνο, εμμένουμε στην ανάγκη για σωστό οικογενειακό προϋπολογισμό και αποφυγή της σπατάλης. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.
5. Δεν εξυμνούμε την κατανάλωση αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, ούτε για πλάκα
Οι συζητήσεις που ομαλοποιούν ή εξυμνούν την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών, όταν υπάρχουν παιδιά τριγύρω, καλλιεργούν ανεύθυνη στάση απέναντι στις ουσίες. Ακόμα και στα πλαίσια ενός αστείου, το να μιλάμε θετικά για το ποτό και τις ουσίες ενδέχεται να κινήσει την περιέργεια του παιδιού, πυροδοτώντας μια σειρά από επικίνδυνες συμπεριφορές. Οπότε, επ’ ουδενί λόγω δεν αναφερόμαστε στις ουσίες σαν να είναι αθώες ή σαν να είναι κάτι ελαφρύ και «ανεβαστικό».
Και πέντε πράγματα που μπορούμε άνετα να συζητήσουμε μπροστά στα παιδιά. Για να μην πούμε ότι είναι απαραίτητο
1. Μιλάμε γύρω από τις υγιείς διαφωνίες μας
Πολλοί γονείς έχουμε την λανθασμένη εντύπωση ότι πρέπει να επιλύουμε οποιαδήποτε σύγκρουση πίσω από κλειστές πόρτες. Αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια. Στην πραγματικότητα, είναι ωφέλιμο για τα παιδιά να μας παρατηρούν να εκφράζουμε τις αντιρρήσεις μας με σεβασμό και να επιλύουμε τις διαφορές μας. Είναι σημαντικό τα μικρά μας να γνωρίζουν ότι ακόμα κι αν δεν συμφωνούμε πάντα, αγαπάμε ο ένας τον άλλον.
2. Δεν χρειάζεται να «κουκουλώνουμε» τα συναισθήματά μας
Πολλοί ενήλικες αποφεύγουμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας. Κυρίως όταν αυτά είναι δυσάρεστα, όπως η θλίψη, η οργή ή το αίσθημα ότι αδικούμαστε. Κι όμως, αυτά είναι πολύ συνηθισμένα. Τόσο στην ενήλικη, όσο και στην παιδική ζωή. Και δεν υπάρχει πιο σπουδαίο μάθημα από το να δείχνουμε στα παιδιά ότι τα διαχειριζόμαστε υγιείς τρόπους. Διότι αν εμείς δεν εκφράζουμε ποτέ τη θλίψη μας θα κάνει και το μικρό μας το ίδιο. Και τότε ακόμα κι αν αντιμετωπίζει μια περίπλοκη συναισθηματική κατάσταση, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να μας το κρατήσει κρυφό. Οπότε, πώς θα το βοηθήσουμε;
Ως εκ τούτου, δεν παριστάνουμε ότι όλα πάνε μια χαρά. Παραδεχόμαστε ενώπιον των παιδιών μας ότι κι εμείς δεν είμαστε πανευτυχείς 24/7 αλλά ότι δρούμε αποτελεσματικά, προκειμένου να βγούμε από το αδιέξοδο. Και τα μικρά μας θα ακολουθήσουν το ίδιο μονοπάτι. Είτε η λύση στο πρόβλημα είναι μια συζήτηση με ένα αγαπημένο πρόσωπο, ένας περίπατος, μια στροφή στην καριέρα, ακόμη-ακόμη και μια μετακόμιση. Όλα είναι βγαλμένα μέσα από τη ζωή.
3. Συζητάμε σχετικά με τα λάθη που έχουμε κάνει κατά καιρούς
Το να μιλάμε για τα δικά μας λάθη και τον τρόπο που τα χειριστήκαμε βοηθά τα παιδιά να αντιληφθούν τι θα πει υπευθυνότητα. Έτσι τους δίνουμε το παράδειγμα ώστε κι εκείνα όταν σφάλουν να το παραδέχονται, να αναλαμβάνουν την ευθύνη και να αναζητούν μια γόνιμη λύση.
4. Γενικά πράγματα γύρω από τα χρήματα
Η συζήτηση των οικονομικών εννοιών με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού και όπως προείπαμε χωρίς το στοιχείο του στρες είναι μια πολύτιμη ευκαιρία μάθησης. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με κατανόηση της ιδέας του προϋπολογισμού, της αποταμίευσης, των επενδύσεων, των δανείων και των υπεύθυνων δαπανών είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν καλές οικονομικές συνήθειες καθώς μεγαλώνουν.
5. Φύλο, συναίνεση και σωματικές αλλαγές
Η εισαγωγή αυτών των θεμάτων στις κουβέντες που κάνουμε με τα παιδιά, φυσικά με αναπτυξιακά κατάλληλους τρόπους, είναι πολύ σημαντική. Η ενημέρωση των παιδιών σχετικά με τη συναίνεση, την αυτονομία του σώματος και τα βασικά δεδομένα της ανατομίας, της αναπαραγωγής ή της εφηβείας τα βοηθά να αναπτύξουν μια υγιή κατανόηση του σώματος και των σχέσεών τους.