Η χώρα μας έχει περίπου 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμές, τις περισσότερες στο νησιωτικό χώρο, στις οποίες με βάση τη φυσική κατάσταση των ακτών έχει χαραχθεί από ειδική δημόσια επιτροπή αιγιαλός και παραλία. Αιγιαλός χαρακτηρίζεται η παραθαλάσσια λωρίδα εδάφους με μέγιστο πλάτος μέχρις όπου φθάνει το μέγιστο χειμέριο κύμα και παραλία η όμορη λωρίδα εδάφους, που το πλάτος της ορίζεται βάσει κριτηρίων από την επιτροπή χάραξης αιγιαλού και παραλίας και βάσει δε των εκθέσεων της επιτροπής καταρτίζονται ειδικοί χάρτες στη Διεύθυνση Δημόσιων Κτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών, που δημοσιεύονται στο ΦΕΚ. Κατά πληροφορίες αναμένεται νέα νομοθετική ρύθμιση για τον αιγιαλό και παραλία.
Εξ αιτίας φυσικών φαινόμενων ή τεχνικών έργων, γιατί η χώρα μας με τις επιχωματώσεις που γίνονται σε θαλάσσιους χώρους συνεχώς επεκτείνεται, αλλάζει η πραγματική κατάσταση των ακτογραμμών, οπότε βάση ειδικής διαδικασίας γίνεται επαναχάραξη του νέου αιγιαλού και της νέας παραλίας, για αυτό συναντάμε τις έννοιες παλαιός αιγιαλός ή παλαιά παραλία.
Ο αιγιαλός και παραλία (παλαιά και νέα) ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο και τελούν υπό τη διαχείριση των ΚΕΔ ή της ΕΤΑΔ, αλλά ο τρόπος διαχειρίσεως τους έχει προκαλέσει διάφορα σχόλια.
Ο αιγιαλός και η παραλία αποτελούν πράγματα κοινόχρηστα, όχι όμως ο παλαιός αιγιαλός και παλιά παραλία, που αποτελούν πλέον ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Επομένως ο αιγιαλός και παραλία δεν είναι δυνατόν να αποτελέσουν αντικείμενο εμπραγμάτου δικαιώματος τρίτου, παρά μόνο επιτρέπεται η παραχώρηση από το Δημόσιο στους Δήμους για απλή χρήση τμήμα έκτασης τους, οι οποίοι στη συνέχεια εκμισθώνουν τμήματα, που δεν μπορεί να υπερβαίνουν τα 500 τμ με πρόβλεψη ελεύθερης ζώνης στην ακτογραμμή πλάτους 5 μέτρων.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προβλέπεται από τους ιδιοκτήτες ομόρων ακινήτων και επιχειρηματίες που εκμεταλλεύονται τη παραλία την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτή. Σε περίπτωση παραχώρησης χρήσης της παραλίας οι παραχωρημένες εκτάσεις και οι ελεύθερες προσβάσεις πρέπει με υποχρέωση του Δήμου και των επιχειρηματιών να σημειώνονται επί του εδάφους και δια πινακίδων.
Φυσικά αυτή είναι η ιδανική κατάσταση, που τηρείται μόνο από πολύ σοβαρούς επιχειρηματίες και κάποιους ΟΤΑ, που ο Δήμαρχος τους αγωνίζεται να τηρήσει τη νομιμότητα και να σεβαστεί το περιβάλλον. Συνήθως τμήματα των αιγιαλών, που προσδιορίζονται με τοπογραφικά διαγράμματα εκμισθώνονται το πολύ για τρία χρόνια με πλειοδοτικό διαγωνισμό από τους Δήμους σε ιδιώτες για απλή χρήση, όπως είναι η τοποθέτηση κινητής καντίνας, beach bar ή ξαπλώστρων, το δε εισπραχθέν μίσθωμα θεωρείται εισόδημα για τους Δήμους και πρέπει να φορολογείται.
Στα μισθωτήρια πρέπει να προσδιορίζονται επακριβώς οι όροι της μίσθωσης και να προβλέπονται ποινές για τη τήρηση τους, αλλά τίποτε δεν τηρείται,γιατί πρόκειται για «δικά μας παιδιά».
Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν ελέγχουν τους ΟΤΑ για τη τήρηση των όρων των μισθωτηρίων, η δε ΚΕΔ, η Αστυνομία και το Λιμενικό ελέγχουν πλημμελώς (επιεικώς) τις επιχειρήσεις αν τηρούν τις διατάξεις του νόμου και καταλαμβάνουν με ξαπλώστρες μεγαλύτερες εκτάσεις της παραλίας πέραν του 60% που προβλέπεται από τα νόμο ή την ακτογραμμή.
Το κίνημα της πετσέτας που ξεκίνησε από τη Πάρο και επεκτείνεται διαρκώς σε άλλα νησιά και περιοχές, αφενός ανέδειξε την μη συμμόρφωση στο νόμο από επιχειρήσεις, που στο όνομα του ελεύθερου ανταγωνισμού υπερεκμεταλλεύονται τις ακτές, την αδυναμία της Πολιτείας λόγω εγγενών δυσχερειών να προστατεύσει τους πολίτες της κατά την άσκηση των συνταγματικών δικαιωμάτων τους και το θράσος των μπράβων των επιχειρηματιών να χειροδικούν κατά των πολιτών, αφετέρου όμως για πρώτη φορά η νέα Εισαγγελεύς ΑΠ και η κυβέρνηση ενεργοποιήθηκαν και προσπαθούν με τους μηχανισμούς που διαθέτουν να ελέγξουν τη παρανομία.
Σαφώς τα αρχικά αποτελέσματα των ελέγχων είναι ενθαρρυντικά, αλλά είμαι πολύ επιφυλακτικός για το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο εξαρτάται από τον αποτελεσματικό έλεγχο των ΟΤΑ για κακοδιοίκηση, τη συνέχιση του δικαστικού και κρατικού ενδιαφέροντος για τη τήρηση της νομιμότητας και τη συνεχή ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών με κινήματα όχι μόνο της πετσέτας, αλλά και για την αναβάθμιση της πολιτικής ζωής με την εκλογή τοπικών αρχόντων, όχι παιδιών του κομματικού σωλήνα, αλλά καταξιωμένων προσώπων, που θέλουν να προσφέρουν.
Επίσης ανέκυψε το ζήτημα σχετικά με τις υπερβολικά υψηλές τιμές που ζητούν οι επιχειρηματίες για τις ξαπλώστρες και εάν πρέπει αυτές να ελέγχονται ή πρέπει να ρυθμίζονται μόνο με την διαδικασία του ελεύθερου ανταγωνισμού, ο οποίος επιβάλλεται από τους κανόνες της Ε.Ε.
Πιστεύω ότι επειδή ο τουρισμός μας είναι η βαριά βιομηχανία μας πρέπει να λαμβάνονται ρυθμιστικά μέτρα για την προστασία του από την ασύδοτη εκμετάλλευση του από τους μη συστημικούς επιχειρηματίες. Για να μην δυσφημούν λοιπόν τον τουρισμό και τη χώρα μας και να μην εμποδίζουν την ανάπτυξη, πρέπει να υπάρχουν κανόνες που θα ορίζουν τη σωστή εκμετάλλευση του δημόσιου αγαθού, που είναι ο ήλιος, η θάλασσα, πλέον της ελληνικής φιλοξενίας και του συγκριτικού πλεονεκτήματος ως φθηνότερη χώρα.
Οι τιμές των ξαπλώστρων αφορούν δημόσιο αγαθό, που διαχειρίζονται οι επιχειρηματίες με σύμβαση που έχουν συνάψει και δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο ελεύθερου ανταγωνισμού.
Νομίζω ότι η επιβολή προστίμων σε εφήμερους επιχειρηματικούς σχηματισμούς, που συνήθως εκμεταλλεύονται ευκαιριακά τουριστικές εγκαταστάσεις, όπως είναι τα beach bar και οι ξαπλώστρες, δεν είναι ισχυρό αποτρεπτικό μέσο, επειδή οι επιχειρήσεις αυτές δεν έχουν πάγιο κεφάλαιο, ούτε πάγιες εγκαταστάσεις δεκτικές κατασχέσεως και ως εκ τούτου δεν πληρώνονται τα πρόστιμα, αλλά μόνο βεβαιώνονται και προστίθενται στο μακρύ κατάλογο των οφειλετών του Δημοσίου, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα και αποδεικνύει, ότι τα πρόστιμα επιβάλλονται, αλλά δεν εισπράττονται γενικά.
Επίσης η υποβολή μηνύσεων κατά μπράβων που χειροδικούν σε βάρος πολιτών ή των υπευθύνων των επιχειρήσεων που παρανομούν μπορεί να έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα μόνο αν εκδικάζονται κατά την αυτόφωρη διαδικασία, αλλιώς παίζεται το παιχνίδι των αναβολών λόγω κωλύματος δικηγόρου, το οποίο στο τέλος καταλήγει σε ταλαιπωρία του μηνυτή και των μαρτύρων.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.