Η Ιρλανδή συγγραφέας Έντνα Ο’Μπράιαν, η οποία εξερεύνησε μέσα από τις ιστορίες της την πολυπλοκότητα και τις αντιφάσεις του γυναικείου ρόλου, σε μια λογοτεχνική καριέρα που διήρκεσε περισσότερο από μισό αιώνα, πέθανε σε ηλικία 93 ετών, ανακοίνωσε ο ατζέντης της.
Άφησε την τελευταία της πνοή «ήσυχα το Σάββατο 27 Ιουλίου, έπειτα από μακρά ασθένεια», σύμφωνα με μήνυμα της εκπροσώπου της Καρολάιν Μισέλ και του εκδότη της, Faber, που δημοσιεύτηκε στον λογαριασμό του στο X.
«Η Έντνα Ο’Μπράιαν ήταν μια από τις μεγαλύτερες συγγραφείς της εποχής μας», «έφερε επανάσταση στην ιρλανδική λογοτεχνία, σκιαγραφώντας τη ζωή των γυναικών και την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης σε μια πεζογραφία που ήταν φωτεινή και απλή, και η οποία είχε βαθιά επίδραση σε πολλούς συγγραφείς που την ακολούθησαν», προστίθεται στην ανακοίνωση.
Ο πρόεδρος της Ιρλανδίας Μάικλ Ντ. Χίγκινς την περιγράφει ως «μια από τις πλέον εξαιρετικές συγγραφείς της σύγχρονης εποχής»,, αποτίνοντας φόρο τιμής στην «υπέροχη» λογοτέχνη, που ήταν προικισμένη με το «ηθικό ανάστημα να αντιμετωπίσει την ιρλανδική κοινωνία μαζί με πραγματικότητες που αγνοούνταν εδώ και πολύ καιρό», μια «άφοβη αφηγήτρια της αλήθειας», και αγαπημένη φίλη, όπως την αποκαλεί.
Γεννημένη σε ένα χωριό της κομητείας Clare το 1930, η Ο’Μπράιαν ήταν το μικρότερο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας, ο πατέρας της οποίας ήταν πότης και τζογαδόρος. Όπως έλεγε η ίδια για την παιδική ηλικία της ήταν γεμάτη «προβλήματα με τα χρήματα, προβλήματα με το ποτό, κάθε είδους προβλήματα».
Το 1950 πήρε δίπλωμα φαρμακοποιού και παντρεύτηκε τον συγγραφέα Ernest Gébler ενάντια στις επιθυμίες της οικογένειάς της -μια βιαστική απόφαση που το 2011 περιέγραψε ως «από αυτούς, σε αυτόν- από το ένα σπίτι ελέγχου, σε ένα άλλο».
Όταν το ζευγάρι μετακόμισε στο Λονδίνο με τους δύο γιους του το 1959, η Ο’Μπράιαν άρχισε να εργάζεται ως επιμελήτρια στον εκδοτικό οίκο Hutchinson. Σύντομα της ανέθεσαν την συγγραφή ενός μυθιστορήματος -έγραψε το «The Country Girls» μέσα σε τρεις εβδομάδες.
Η ιστορία της σεξουαλικής μύησης δύο κοριτσιών προκάλεσε σκάνδαλο το 1960 στην πατρίδα της, την τότε αυστηρά καθολική και συντηρητική Ιρλανδία. Η Ο’Μπράιαν λάμβανε ανώνυμες επιστολές, «όλες κακόβουλες», «τα λίγα αντίτυπα που αγοράστηκαν στο Limerick κάηκαν ένα βράδυ στο χώρο της ενορίας, κατόπιν αιτήματος του ιερέα» και το μυθιστόρημα απαγορεύτηκε στην Ιρλανδία, όπως και τα επόμενα έξι έργα της, αρχής γενομένης με τα δύο βιβλία που ολοκλήρωσαν την τριλογία του The Country Girls: το «The Lonely Girl» (1962) και το «Girls in their Married Bliss» (1964).
Ο γάμος της έληξε το 1967, αλλά συνέχισε να γράφει. Το 1970 κυκλοφόρησε το «A Pagan Place» που αφηγείται την ιστορία ενός κοριτσιού που το αποπλανεί ένας ιερέας, ενώ στο «Time and Tide», που εκδόθηκε το 1992, φιλοτέχνησε το ζοφερό πορτρέτο μιας γυναίκας η οποία βιώνει ένα δύσκολο διαζύγιο και μάχεται για την επιμέλεια των δύο γιων της. Η ζωή ως ανύπαντρη μητέρα ήταν δύσκολη, θυμόταν το 2011, «αλλά τα κατάφερα. Εκείνη την εποχή φαινόταν ότι είχα αστείρευτη ενέργεια: Μπορούσα να μαγειρεύω, να καθαρίζω και να γράφω».
Το «House of Splendid Isolation», που δημοσιεύτηκε λίγους μήνες προτού ο IRA κηρύξει κατάπαυση του πυρός το 1994, σηματοδότησε μια διεύρυνση της θεματολογίας της -πρόκειται για την ιστορία της απίθανης φιλίας μεταξύ ενός τρομοκράτη και μιας ηλικιωμένης χήρας-, το «Down By the River» επικεντρώθηκε στις αμβλώσεις, ενώ το «Wild Decembers» στη σύγκρουση νεωτερικότητας και παράδοσης.
Δύο φορές υποψήφια στη Γαλλία για τα βραβεία Médicis και Femina ξένου μυθιστορήματος, το 2013 για το «The Country Girls» και το 2016 για το αριστούργημα της, σύμφωνα με τον Φίλιπ Ροθ, «The Little Red Chairs», η Ιρλανδή συγγραφέας έλαβε το 2018 το Βραβείο PEN/Nabokov, ένα από τα πιο σημαντικότερα αμερικανικά βραβεία PEN, επειδή «κατέρριψε τους κοινωνικούς και σεξουαλικούς φραγμούς που υπήρχαν σε βάρος των γυναικών στην Ιρλανδία και πολύ πέρα από αυτήν».
Η κριτική επιτροπή του βραβείου Femina της απένειμε ένα ειδικό βραβείο για το σύνολο του έργου της το 2019.
Στα σχεδόν είκοσι μυθιστορήματά της, η Ιρλανδή συγγραφέας παρουσιάζει τη χώρα της σε ένα πλαίσιο βίαιο και οπισθοδρομικό. Με την ακατέργαστη και λυρική γλώσσα της, η Έντνα Ο′ Μπράιαν -για την οποία κάποτε ο Φίλιπ Ροθ είχε δηλώσει ότι είναι «η πιο ταλαντούχα γυναίκα που γράφει σήμερα μυθιστορήματα στην αγγλική γλώσσα»- διερεύνησε την ιδιωτικότητα των γυναικών που θυσιάστηκαν από μια εκπαίδευση κατασταλτική και μεσαιωνική, όπως τη χαρακτήριζε.
Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της, με τίτλο «Κορίτσι» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος το 2020 σε μετάφραση Χριστίνας Σωτηροπούλου. Για τη συγγραφή του η O’Brien, παρά το προχωρημένο της ηλικίας της, ταξίδεψε στη Δυτική Αφρική και πραγματοποίησε μια μεγάλη έρευνα για τα κορίτσια που έχουν απαχθεί από τη Μπόκο Χαράμ, μετουσιώνοντας τις εμπειρίες της σε μια συγκλονιστική ιστορία για τη βία κατά των γυναικών, που είναι άλλωστε μια από τις διαχρονικές θεματικές στις οποίες έχει επικεντρώσει το έργο της.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ, The Guardian