Αντίθετα με τον άνθρωπο και άλλα θηλαστικά, που βλέπουν τη γονιμότητά τους να μειώνεται όσο μεγαλώνουν ηλικιακά, ο γυμνός τυφλοπόντικας μπορεί να αναπαράγεται κανονικά καθ’όλη τη (μεγάλη) διάρκεια της ζωής του. Μια νέα έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο Nature Communications, ρίχνει φως στις μοναδικές διαδικασίες οι οποίες δίνουν στα τρωκτικά αυτά την «αιώνια» γονιμότητά τους- οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες θεραπείες γονιμότητας για ανθρώπους.
«Οι γυμνοί τυφλοπόντικες είναι πολύ περίεργα θηλαστικά» είπε ο Μιγκέλ Μπριένο Ενρίκεζ, lead author της έρευνας και επίκουρος καθηγητής στο Magee-Womens Research Institute και τη Σχολή Ιατρικής του University of Pittsburgh. «Είναι το μακροβιότερο τρωκτικό, δεν εμφανίζει σχεδόν ποτέ καρκίνο, δεν νιώθει πόνο σαν άλλα θηλαστικά, ζει σε υπόγειες αποικίες και μόνο η βασίλισσα κάνει μωρά. Μα για εμένα το πιο εντυπωσιακό είναι πως δεν σταματούν να κάνουν μικρά- δεν έχουν πτώση της γονιμότητας καθώς μεγαλώνουν. Θέλουμε να καταλάβουμε πώς το κάνουν αυτό».
Στα περισσότερα θηλαστικά, περιλαμβανομένων ανθρώπων και ποντικιών, τα θηλυκά γεννιούνται με έναν ορισμένο αριθμό ωοκυττάρων, που παράγονται in utero μέσω της ωογένεσης. Επειδή αυτό το απόθεμα εξαντλείται στο πέρασμα του χρόνου (τα περισσότερα απελευθερώνονται μέσω ωορρηξίας, μα τα πιο πολλά απλά πεθαίνουν) η γονιμότητα μειώνεται όσο μεγαλώνει η ηλικία.
Αντίθετα, στους γυμνούς τυφλοπόντικες, οι βασίλισσες μπορούν να αναπαράγονται όσο και αν μεγαλώσουν, κάτι που δείχνει ότι υπάρχουν ειδικές διαδικασίες για διατήρηση του αποθέματος ωαρίων τους και αποφυγή της υπογονιμότητας.
«Υπάρχουν τρεις πιθανότητες...γεννιούνται με πολλά ωοκύτταρα, δεν πεθαίνουν πολλά από αυτά, ή συνεχίζουν να δημιουργούν περισσότερα ωοκύτταρα μετά τη γέννηση» είπε ο Μπριένο Ενρίκεζ. «Η υπόθεση που προτιμώ είναι πως χρησιμοποιούν ένα “κοκτέιλ” και των τριών».
Ο ερευνητής και οι συνεργάτες του βρήκαν στοιχεία και των τριών διαδικασιών.
Οι ερευνητές σύγκριναν ωοθήκες από γυμνούς τυφλοπόντικες και ποντίκια σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης. Παρά τα διαφορετικά τους μεγέθη, τα ποντίκια ζουν το πολύ τέσσερα χρόνια και αρχίζουν να δείχνουν πτώση γονιμότητας στους εννιά μήνες, ενώ οι γυμνοί τυφλοπόντικες ζουν γύρω στα 30 χρόνια ή παραπάνω.
Όπως διαπιστώθηκε, οι θηλυκοί γυμνοί τυφλοπόντικες έχουν ιδιαίτερα μεγάλους αριθμούς ωοκυττάρων συγκριτικά με τα ποντίκια και οι ρυθμοί θανάτου τους ήταν χαμηλότεροι από ό,τι στα ποντίκια. Για παράδειγμα, σε ηλικία 8 ημερών, ένας θηλυικός γυμνός τυφλοπόντικας έχει κατά μέσο όρο 1,5 εκατομμύρια ωοκύτταρα, περίπου 95 φορές περισσότερα από αυτά των ποντικιών της ίδιας ηλικίας.
Το πιο αξιοσημείωτο είναι πως η έρευνα έδειξε πως λαμβάνει χώρα ωογένεση μεταγεννητικά στους γυμνούς τυφλοπόντικες. Κύτταρα- πρόδρομοι ήταν ενεργά και διχοτομούνταν σε ζώα ηλικίας τριών μηνών, και τέτοιοι πρόδρομοι βρέθηκαν και σε ζώα ηλικίας 10 ετών- κάτι που υποδεικνύει πως η ωογένεση μπορούσε να συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Όπως είπε ο Νεντ Πλέις, καθηγητής στο Cornell University College of Veterinary Medicine και senior author της έρευνας, το εύρημα αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση το δόγμα που είχε καθιερωθεί πριν 70 χρόνια περίπου, βάσει το οποίου τα θηλυκά θηλαστικά αποκτούν έναν πεπερασμένο αριθμό ωαρίων πριν ή λίγο μετά τη γέννηση, χωρίς το απόθεμα να αυξάνεται από εκεί και πέρα.
Οι γυμνοί τυφλοπόντικες ζουν σε αποικίες που μπορεί να έχουν από μερικές δεκάδες μέχρι εκατοντάδες ζώα. Όπως οι μέλισσες ή τα μυρμήγκια τα μέλη της αποικίας μοιράζονται τις εργασίες: Κάποια την προστατεύουν, άλλα σκάβουν σήραγγες, άλλα φροντίζουν τα μικρά, άλλα συλλέγουν τροφή κ.α. Μόνο το κυρίαρχο θηλυκό αναπαράγεται, και καταστέλλει την αναπαραγωγή των άλλων θηλυκών για να παραμείνει βασίλισσα. «Αντίθετα με τις μέλισσες ή τα μυρμήγια, ο θηλυκός γυμνός τυφλοπόντικας δεν γεννιέται βασίλισσα» εξήγησε ο Μπριένο Ενρίκεζ. «Όταν η βασίλισσα πεθαίνει ή απομακρύνεται από την αποικία, τα άλλα θηλυκά ανταγωνίζονται για να πάρουν τη θέση της και ενεργοποιούνται αναπαραγωγικά».
Οι ερευνητές έβγαλαν τρίχρονες βασίλισσες από τις αποικίες τους για να προκαλέσουν αναπαραγωγική ενεργοποίηση και τις σύγκριναν με πιο «χαμηλόβαθμα» θηλυκά. Όπως διαπίστωσαν, τα θηλυκά αυτά είχαν κύτταρα- προδρόμους στις ωοθήκες τους, μα εκείνα άρχιζαν να διχοτομούνται μόνο μετά τη μετάβαση σε καθεστώς βασίλισσας. «Αυτό είναι σημαντικό επειδή αν μπορέσουμε να βρούμε πώς μπορούν να το κάνουν αυτό, μπορεί να είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε νέα φάρμακα ή τεχνικές που θα βοηθούν την ανθρώπινη υγεία» είπε ο ερευνητής. «Αν και οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, η εμμηνόπαυση και πάλι λαμβάνει χώρα στην ίδια ηλικία. Ελπίζουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά που ξέρουμε από τον γυμνό τυφλοπόντικα για να προστατέψουμε τη λειτουργία των ωοθηκών αργότερα στη ζωή και να παρατείνουμε τη γονιμότητα».