Δεκάδες αστειάκια και memes στο Instagram κάνουν πλάκα με ένα φαινόμενο γνωστό ως «το σύνδρομο της μεγαλύτερης κόρης». Όμως τι στο καλό σημαίνει αυτό;
Ο όρος περιγράφει ένα μεθυστικό κοκτέιλ τελειομανίας, αυτοθυσίας και ενοχής που βιώνουμε όσες γεννηθήκαμε κορίτσια και ήμασταν τα πρώτα παιδιά που απέκτησαν οι γονείς μας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα ίδια πάνω-κάτω συναισθήματα ενδέχεται να βιώνουν και οι μοναχοκόρες. Διότι τόσο στις μεγαλύτερες κόρες, όσο και στις μοναχοκόρες, το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον επιβάλλουν ένα συγκεκριμένο πρότυπο καλής συμπεριφοράς.
Οι μεγαλύτερες κόρες συνήθως καλούνται να αναλάβουν περισσότερες δουλειές του σπιτιού και γενικότερα περισσότερες υποχρεώσεις από τα μικρότερα αδέρφια τους. Αυτό επιφυλάσσει μειονεκτήματα και βάρη για το ίδιο το άτομο, σε αντίθεση με τα οφέλη που παρέχει στους γονείς και στον περίγυρό του. Με άλλα λόγια, ενώ όλοι θα θέλαμε να έχουμε μια μεγάλη αδερφή, οι περισσότερες θα προτιμούσαμε να μην είμαστε εμείς οι ίδιες επιφορτισμένες με όλα αυτά τα καθήκοντα.
Οι κοινωνικοί επιστήμονες προσπαθούν γενικά να μην αποδίδουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στα άτομα με βάση αυθαίρετες δημογραφικές ομαδοποιήσεις, όπως το φύλο η σειρά γέννησης των αδελφών. Ωστόσο, υπάρχει αρκετή έρευνα που υποστηρίζει ότι το σύνδρομο της μεγάλης κόρης, πράγματι έχει κάνει πολλές γυναίκες να υποφέρουν.
Σε πρώτη φάση, έχει διαπιστωθεί ότι τα κορίτσια αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στις δουλειές του σπιτιού από ότι τα αγόρια, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά γενικότερα, συχνά καλούνται να δώσουν «το καλό παράδειγμα» στα μικρότερα, πράγμα που από μόνο του είναι τρομερά πιεστικό
Επίσης, με βάση έρευνα, τα μεγαλύτερα παιδιά στην πλειοψηφία των οικογενειών αναλαμβάνουν και καθήκοντα μπέιμπι σίτερ. Ειδικά όταν οι γονείς και οι κηδεμόνες έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε εναλλακτική βοήθεια.
«Αν και η έρευνα στην οποία αναφερόμαστε παραπάνω, δεν προσδιόρισε το φύλο των ατόμων που φροντίζουν τα μικρότερα αδέρφια τους, προϋπάρχουσα μελέτη υποστηρίζει ότι το καθιερωμένο μοτίβο σε διάφορες ανθρώπινες κοινωνίες προστάζει οι μεγαλύτερες αδερφές να συμμετέχουν στην παιδική φροντίδα περισσότερο από τα μεγαλύτερα αγόρια», τονίζει η Μόλι Φοξ, καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Η άποψη της Φοξ θεμελιώνεται και από τα συμπεράσματα 15ετούς μελέτης της ομάδας, που δημοσιεύθηκε νωρίτερα μέσα στο 2024. Η μελέτη εντόπισε έναν συσχετισμό μεταξύ:
Της ψυχολογικής δυσφορίας που ανέφεραν οι άτεκνες μητέρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Και της επιτάχυνσης της επινεφριδιακής εφηβείας στις πρωτότοκες κόρες
Kατά την εφηβεία των επινεφριδίων το σώμα αρχίζει να παράγει ορμόνες που μετατρέπονται σε μια σειρά από άλλες ισχυρές χημικές ουσίες, όπως οι ορμόνες φύλου (οιστρογόνα στα κορίτσια και τεστοστερόνη στα αγόρια. Πρόκειται για μια φάση γνωστικής ανάπτυξης που σχετίζεται με τη συναισθηματική και συμπεριφορική ωριμότητα και συνήθως εμφανίζεται δύο χρόνια πριν από την κανονική εφηβεία.
Ένα παιδί που έχει μπει στην εφηβεία των επινεφριδίων είναι καλύτερα εξοπλισμένο ώστε να αναλάβει περισσότερες ευθύνες ενήλικα, όπως η φύλαξη των παιδιών, το μαγείρεμα και η εκτέλεση οικιακών εργασιών. Με απλά λόγια, όλα αυτά θέλουν να μας πουν πως όταν μια μητέρα έχει ανάγκη από βοήθεια, η βιολογία κάνει τη μεγαλύτερη κόρη να ωριμάζει γρηγορότερα για να της παρέχει τη στήριξη που χρειάζεται, πράγμα που δεν συμβαίνει με τον πρωτότοκο γιο.
Ευχάριστα νέα για τα μικρότερα παιδιά... και εν μέρει και για τις πρωτότοκες
Μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι τα μικρότερα παιδιά που είχαν μεγαλύτερη αδερφή - και όχι αυτά που είχαν μεγαλύτερο αδερφό - σημείωσαν σημαντικά υψηλότερα σκορ στην ανάπτυξη του λεξιλογίου τους και στη διαμόρφωση κινητικών δεξιοτήτων. Και αυτό αποδίδεται διαφορές στην παρατήρηση των κινήσεων, στη σύγκριση και στην αλληλεπίδραση με τη μεγαλύτερη αδερφή. Δεν είναι φοβερό;
Επίσης, παρόλο που έχει σημασία να μην επιφορτίζουμε τη μεγάλη κόρη με ένα σωρό δουλειές και να της δίνουμε τον χώρο να αναπτυχθεί ανεξάρτητα από τα μικρότερα παιδιά, παρουσιάζει και εκείνη ορισμένα πλεονεκτήματα χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, τα πρωτότοκα κορίτσια τείνουν να είναι τα πιο φιλόδοξα και τα πιο επιτυχημένα παιδιά στις οικογένειές τους, σύμφωνα με μια μελέτη του 2014 από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Έσσεξ.
Και εμείς ως γονείς πώς θα βοηθήσουμε όλα τα παιδιά να αναπτύξουν τις φυσικές δεξιότητές τους;
Εφόσον είναι εκπαιδευμένα για να φέρουν εις πέρας τις εργασίες που τους αναθέτουμε, δεν είναι κακό να ζητάμε από τα παιδιά να αναλαμβάνουν μερικές ευθύνες. Ίσα ίσα, σύμφωνα με τη Λενέτ Λέσινγκ, καθηγήτρια κοινωνικής εργασίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, το να νιώθουν ικανά να ανταποκριθούν σε ρόλους ενηλίκων αποτελεί πολύτιμη πηγή αυτοπεποίθησης, τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια.
Αρκεί οι δουλειές να μην εμποδίζουν τις μαθητικές, εξωσχολικές και κοινωνικές τους δραστηριότητες. Διότι σε αυτή την περίπτωση, τα μειονεκτήματα μπορούν εύκολα να καταρρίψουν τα οφέλη.
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα, το κλειδί είναι η ισορροπία
Οι μεγαλύτερες κόρες, οι μοναχοκόρες και τα πρωτότοκα παιδιά εν γένει, διαδραματίζουν πολύτιμο ρόλο στη ζωή των γονιών και των μικρότερων αδερφών τους. Αλλά η αποφυγή των μειονεκτημάτων αυτής της επιπλέον ευθύνης απαιτεί δουλειά από όλους. Ακόμα κι αν εμείς οι γονείς έχουμε τρομερή ανάγκη για ένα χέρι βοηθείας, πρέπει να σεβόμαστε ότι και τα μεγαλύτερα παιδιά μας, δεν παύουν να είναι παιδιά.
(Με πληροφορίες από Αοl).