Ο πληθωρισμός, η σταδιακή αύξηση των τιμών, έχει μειώσει αρκετά την αγοραστική δύναμη του καταναλωτή. Το Δεκέμβριο του 2021, το επίπεδο του πληθωρισμού στην Ελλάδα ήταν 5.1%. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι ανάγκη να κατανοήσουμε ότι οι καταναλωτές προφανώς σηκώνουν το βάρος τις αύξησης των τιμών, ωστόσο το πως θα αντιμετωπίσουμε τον πληθωρισμό έχει καθοριστική σημασία και για το πως θα εξελιχθεί στο μέλλον.
Το 1971, ο υπουργός οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτείων απευθυνόμενος στους ηγέτες των κρατών της G10 είχε πει “το δολάριο είναι δικό μας νόμισμα, αλλά δικό σας πρόβλημα”. Με το 26% των εισαγωγών πετρελαίου και 39% των εισαγωγών φυσικού αερίου να προέρχεται από την Ρωσία, δυστυχώς η παραπάνω πρόταση επαληθεύεται για άλλη μια φορά, με την Ρωσία στην θέση των Ηνωμένων Πολιτείων και το φυσικό αέριο και πετρέλαιο στην θέση του δολαρίου. Η συγκύρια επομένως δεν είναι ευνοϊκή για μια έστω και μικρή μείωση του πληθωρισμού στην χώρα μας.
Την δεκαετία του ’80, ο πληθωρισμός στο Μεξικό έφτασε στο 27,000% και οι εργάτες έπρεπε να πληρώνονται δύο φορές την ημέρα πριν τα χρήματα τους χάσουν κάθε αγοραστική δύναμη. Στην μεταπολεμική Γερμανία, χρησιμοποιούσαν τα χαρτονομίσματα σαν προσάναμμα για την σόμπα και στην Ελλάδα υπήρχαν χαρτονομίσματα του ενός δισεκατομμυρίου. Βέβαια, είμαστε πάρα πολύ μακριά από σενάρια υπερπληθωρισμού ωστόσο είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι εμπειρίες υψηλού πληθωρισμού διαμορφώνουν σε ένα βαθμό και τις προσδοκίες μας.
Ο Κοέλιο έγραφε ”αν θες κάτι πάρα πολύ, το σύμπαν συνωμοτεί για να το πετύχεις”. Δυστυχώς σε ένα βαθμό το ίδιο ισχύει και για τον πληθωρισμό: οι προσδοκίες μας για αύξηση τιμών, τουλάχιστον βραχυπροθέσμα, μπορεί να οδηγήσουν στην πραγματοποίηση τους.
Βέβαια, οι αυξήσεις στην τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όπως επίσης και παράγοντες όπως η αύξηση του μεταφορικού κόστους, συνθέτουν ένα πολύπλοκο σύμπαν που συνωμοτεί προς μια αύξηση των τιμών. Και τι αύξηση! Αυτήν την στιγμή ο παγκόσμιος πληθωρισμός τρέχει με 6%, ποσοστό αρκετά μεγαλύτερο από το inflation target των κεντρικών τραπεζών ανά τον κόσμο.
Στην διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008, αρκούσε μια πρόταση από τον κεντρικό τραπεζίτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, ότι θα έκαναν ”οτιδήποτε είναι δυνατόν” για να στηρίξουν το Ευρώ. Τώρα δυστυχώς, μια ανάλογη δήλωση από την ΕΚΤ για την αξία του inflation target δεν μπορεί να είναι αρκετό για να τιθασεύσει τις πληθωριστικές προσδοκίες. Είναι οπότε αναμενόμενο ότι η Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα θα αυξήσει τα κεντρικά επιτόκια σε μια προσπάθεια να ”δαμάσει” τις τιμές.
Το ερώτημα που παραμένει ωστόσο είναι τι θα κάνουν οι καταναλωτές; Σύμφωνα με το καλό σενάριο, καθώς βγαίνουμε από την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, τα στοιχεία εκείνα που διατήρησαν τον πληθωρισμό σε χαμηλά επίπεδα για χρόνια, θα καταφέρουν να δαμάσουν τον πληθωρισμό και να τον επαναφέρουν σε προ-πανδημικά επίπεδα. Έτσι και αλλιώς η οικονομική στήριξη των νοικοκυριών εν μέσω πανδημίας έρχεται στο τέλος της, γεγονός που φέρνει αντιπληθωριστικές τάσεις. Το κακό σενάριο είναι ότι η οικονομία κάνει ”επανεκκίνηση” χωρίς την σταθερά ενός χαμηλού πληθωρισμού.
Σε αυτήν την περίπτωση, ο δρόμος μπροστά μας ίσως έγινε λιγάκι πιο (κακοτράχαλος). Μακροχρόνιος υψηλός πληθωρισμός μπορεί να έχει επιπτώσεις στο ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών και επενδύσεων των επιχειρήσεων. Τα προϊόντα που έχουν μεγάλη ελαστικότητα τιμής και προσφοράς (βλέπε αγαθά πρώτης ανάγκης) δεν προβλέπεται να επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό από έναν υψηλό πληθωρισμό. Ωστόσο προϊόντα όπως η κατανάλωση ενέργειας και τα χρηματοοικονομικά προϊόντα προβλέπεται να δουν μικρότερη ζήτηση. Ο πληθωρισμός δεν θα εξαφανιστεί αν βάλουμε το κεφάλι μας στην άμμο. Οι τράπεζες προσφέρουν αρκετά εργαλεία νοηματικής λογιστικής, η χρήση μετρητών αντί κάρτας μας βοηθάει επιπλέον να ελέγξουμε τα έξοδα μας, οι ιστοσελίδες συγκρίσεων τιμών θα πρέπει να έχουν την θέση τους για μεγαλύτερα έξοδα.
Οι προσδοκίες μιας οικονομικής ανάπτυξης έχουν χτιστεί πάνω στα θεμέλια ενός μηδαμινού κόστους δανεισμού, ο πληθωρισμός όμως, μέσω της αύξησης των επιτοκίων, αναμένεται να ταρακουνήσει αυτά τα θεμέλια (χωρίς να τα σπάσει), έστω και πρόσκαιρα. Ας είμαστε όμως οπτιμιστές και ίσως το σύμπαν συνωμοτήσει για να μας βοηθήσει!
***
Μπορείτε να ακολουθήσετε την σελίδα στο Instagram εδώ.