Που κινήθηκε και τι ακριβώς έκανε το «Όρουτς Ρέις»

Εδώ και αρκετό, καιρό απασχολεί την ειδησεογραφία, η δραστηριότητα του Τουρκικού ερευνητικού σκάφους “ORUC REIS”, το οποίο ενώ ανακοινώθηκε αρχικά ότι θα έκανε σεισμική έρευνα μέσα στην περιοχή που οριζόταν από την προαναγγελθείσα (στις 20/7/2020) από την Τουρκία NAVTEX 977/20 και από τις 9/8/20 μέχρι τις 23/8/20, αυτό συνέχισε να κινείται μέχρι τις 12/9/20 εντός νέων περιοχών που προσδιορίσθηκαν από τις διαδοχικές μεταγενέστερες NAVTEX 1085/20 και 1093/20 που εξεδόθησαν.

Το γεγονός αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία, γιατί οι πιο πάνω διαδοχικές NAVTEX, που διαχρονικά ορίζουν αλληλοεφαπτόμενες περιοχές ερευνών, καλύπτουν προοδευτικά το μεγαλύτερο μέρος της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ που βρίσκεται ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, προχωρώντας από τα Νότια προς τα Βόρεια, με προοπτική (πιθανόν οι επόμενες) να προσέγγιζαν ακόμη και τα χωρικά ύδατα της Ρόδου και του συγκροτήματος του Καστελλόριζου, όπως είχε προαναγγελθεί (Γενί Σαφάκ της 2/9/20). Παρόλα αυτά στις 12/9/20, το σκάφος σταμάτησε το απόγευμα την ερευνητική του δραστηριότητα και κινήθηκε με μια ταχύτητα περίπου 9 μιλ./ώρα Βορεοανατολικά, προς το λιμάνι της Αττάλειας όπου και έφθασε στις 09:00 το πρωί της 13/9/20.

Επειδή οι επι μέρους ανακοινώσεις στα μέσα επικοινωνίας και οι σποραδικοί χάρτες που περιοδικά ανακοινώνονται εκφράζουν δραστηριότητες μικρής χρονικής περιόδου και δεν είναι δυνατόν ο πολίτης να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει, στο παρόν άρθρο γίνεται μια προσπάθεια να αποκτηθεί μια συνολική εικόνα από την συστηματική και μεθοδική παραβίαση της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ, από την ερευνητική δραστηριότητα του Τουρκικού σκάφους κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου.

Γενικά περί γεωφυσικών ερευνητικών σκαφών

1. Το σκάφος αυτό (όπως και το αντίστοιχο BARBAROS HAYREDDIN PASA, που αυτή την στιγμή εκτελεί ανάλογο ερευνητικό πρόγραμμα δυτικά της Αμμοχώστου, παράνομα και εντός της Κυπριακής ΑΟΖ), είναι σκάφη που ΔΕΝ κάνουν γεωτρήσεις.

2. Φέρει εξειδικευμένο εξοπλισμό, που αποτελείται από τρία βασικά συστατικά:

α) Μία ισχυρή ηχητική πηγή (σύστημα αεριοπυροβόλων - airguns)

β) Ειδικά καλώδια (διαμέτρου συνήθως 10 εκατ.) και μήκους από 3-10 χλμ., στα οποία υπάρχουν ανά τακτά διαστήματά υδρόφωνα και πυξίδες, συνήθως βυθισμένα όλα μέσα σε ειδικό πυκνόρρευστο υγρό.

γ) Ένα ισχυρό σύστημα προσδιορισμού θέσεων (GPS), όχι μόνο για τον προσδιορισμό της θέσης του σκάφους, αλλά και κάθε σημείου των καλωδίων, της ηχητικής πηγής και άλλων χαρακτηριστικών σημείων του σκάφους κλπ. και μάλιστα ανά τακτά χρονικά διαστήματα (βλ. παρατήρηση 2 στο τέλος).

3. Για την λειτουργία του, απλώνονται προοδευτικά αυτά τα καλώδια μέσα στην θάλασσα και με ειδικά πτερύγια βυθίζονται συνήθως σε ένα βάθος 10 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Πριν από αυτά και κοντά στην πρύμνη του σκάφους, έχει ποντιστεί το σύστημα της ηχητικής πηγής, που αποτελείται από ένα σύστημα σωλήνων που εκτονώνουν αέρα (airguns) (συνήθως 650-1000 κυβικές ίντσες). Μετά από μια διαδικασία απλώματος των καλωδίων και των αεριοπυροβόλων, που μπορεί να διαρκέσει από 24-48 ώρες, αρχίζει η πορεία του σκάφους πάνω σε προκαθορισμένες διαδρομές (προφίλ), που προσδιορίζονται από την γεωλογική έρευνα. Κάθε 11 συνήθως δευτερόλεπτα, γίνεται μια εκτόνωση (έκρηξη) από τα αεριοπυροβόλα. Ο ηχητικός αυτός παλμός διαδίδεται μέσα στην θάλασσα( v=~1500 μετ./δλ.) και κάτω από τον πυθμένα (v= ~2500 μ/δλ) σε ένα βάθος συνήθως 4-6 χιλιόμετρα μέσα στην γη, ανάλογα με το μέγεθος του βάθους που έχει προγραμματισθεί και του επιδιωκόμενου στόχου της έρευνας. Το κύμα αυτό ανακλάται στις διαχωριστικές επιφάνειες των γεωλογικών στρωμάτων και επιστρέφει προς τα επάνω όπου συλλαμβάνεται από τα γεώφωνα που βρίσκονται στα απλωμένα καλώδια ( Acquisition).

Η επεξεργασία αυτών των σημάτων (processing), δημιουργεί μια ηχητική ακτινογραφία του εσωτερικού της γης και ανάλογα της ερμηνείας των επιστημονικών αυτών δεδομένων (Interpretation) που θα ακολουθήσει, μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για πιθανές πετρελαιοπιθανές περιοχές.

Άρα βάσει των παραπάνω καταλήγουμε ότι αυτά τα σκάφη δεν κάνουν γεωτρήσεις και χρησιμοποιούνται για να πάρουν μια “ακτινογραφία” της γής, που επεξεργαζομένη μπορεί να προσδιορίσει θέσεις πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.

Ιστορικό

Με την έκδοση της NAVTEX 977/20 στις 20/7/20, η Τουρκία ανακοίνωσε, ότι σ’ αυτή την οριοθετημένη περιοχή, θα πραγματοποιούσε ερευνητικές εργασίες για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων, για το διάστημα από 9/8/20 έως τις 23/8/20 (Φάση 1).

Παρόλα αυτά, στις 23/8/20 εξέδωσε νέα NAVTEX, που επεξέτεινε την εκτέλεση του προγράμματος μέσα στην ίδια περιοχή της 977/20 μέχρι τις 27/8/2010 (Φάση 2).

Εν συνεχεία, πριν την λήξη της ισχύος της προηγούμενης NAVTEX, εξέδωσε νέα τρίτη υπ’αριθ. 1085/20, όπου ορίζεται νέα περιοχή ερευνών, σε επαφή με την προηγούμενη και στην Βορειοδυτική πλευρά της, εντός της οποίας ανακοινώθηκε ότι θα συνεχίσει το σεισμικό ερευνητικό της πρόγραμμα μέχρι τις 1/9/2020 (Φάση 3).

Λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία της NAVTEX 1085/20, στις 1/9/20 η Τουρκία εξέδωσε νέα NAVTEX σε επαφή με την προηγούμενη στην Βορειοδυτική της πλευρά, εντός της οποίας όπως ανακοίνωσε θα συνεχίσει το ερευνητικό της πρόγραμμα μέχρι τις 12/9/20 (Φάση 4).

Θα ήταν λοιπόν χρήσιμο, μετά και από τις νέες εξελίξεις, να κάνουμε ορισμένες τεχνικές διαπιστώσεις για το εν εξελίξει συνολικό ιδιότυπο γεωφυσικό πρόγραμμα της Τουρκίας στην περιοχή, που πιθανόν να φανούν χρήσιμες στις μελλούμενες να ακολουθήσουν γεωπολιτικές αναλύσεις και εκτιμήσεις.

Α. Χαρακτηριστικά της NAVTEX 977/20.

1. Η περιοχή αυτή είναι προσεκτικά σχεδιασμένη από τους Τούρκους και έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

   1. Έχει την μορφή ενός μη κανονικού εξαπλεύρου που ορίζεται από τα σημεία 1,2…8 (Σχήμα1- σκιασμένη με κουκίδες).

   2. Το εμβαδόν της είναι περίπου 17.400 τετρ. χλμ.

   3. Ένα μεγάλο μέρος της σχετικής NAVTEX 977/20, ~ 13.700 τετρ.χλμ (κουκίδες με χρώμα γαλάζιο ) βρίσκεται εντός της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ (διότι δεν έχει οριοθετηθεί), ένα μικρότερο μέρος ~2.400 χλμ2 (κουκίδες με πράσινο ανοικτό) βρίσκεται εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, (του τμήματος εκείνου που οριοθετήθηκε μονομερώς από την Κύπρο μεταγενέστερα και είναι εκτός της αρχικής περιοχής που έχουν οριοθετηθεί οικόπεδα, τα οποία έχουν παραχωρηθεί ήδη από την Κυπριακή Δημοκρατία σε μεγάλες πετρελαϊκές Εταιρίες) και ένα μέρος ~ 1.300 τετρ.χλμ. (κουκίδες με χρώμα μπλε) στην Τουρκική ΑΟΖ (εν δυνάμει λόγω μη οριοθέτησής της της).

   4. Το ανατολικό του όριο ορίζουν οι γραμμές 2,3 και 4,5 εκ των οποίων η 2,3 εισχωρεί μέσα στην εν δυνάμει Κυπριακή ΑΟΖ και η 4,5 σχεδόν συμπίπτει με το Δυτικό όριο του οικοπέδου 4 των παραχωρήσεων της Κύπρου και προσβάλλει περιοχή που δεν έχει οριοθετηθεί μεταξύ Ελλάδας Κύπρου. Το Νότιο όριο αποτελείται από τα ευθύγραμμα τμήματα 3,4 και 5,6 καθώς και το 6,7,8. Εξ ’αυτών το τμήμα 3,4 συμπίπτει σχεδόν με το βόρειο άκρο του οικοπέδου 4 χωρίς να το θίγει ενώ τα υπόλοιπα δύο φαίνεται ότι ακολουθούν το προταθέν από την Τουρκία όριο στην Αίγυπτο, που τους παραχωρούσε περισσότερη θαλάσσια περιοχή αγνοώντας την ύπαρξη της Κύπρου. Το δυτικό τμήμα ορίζεται από το ευθύγραμμο τμήμα 8,1,2 με διεύθυνση Νοτιοδυτική - Βορειοανατολική και στην ουσία προσδιορίζει το μέγεθος της προσβολής (περίπου 13.500 τετρ.χλμ.) της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ.

   5. Άξιο παρατήρησης είναι το γεγονός ότι δεν προχωρά δυτικά του ευθύγραμμου τμήματος 1,8 όπου βρίσκεται η πρόσφατη οριοθετηθείσα περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου(28ος μεσημβρινός). 

Κίνηση του ερευνητικού σκάφους εντός της NAVTEX 977/20

Φάση 1 (9/8/20 – 23/8/20):

1. Μέσα στην περιοχή αυτή, εισήλθε το ερευνητικό σκάφος “ORUC REIS” και άρχισε να διαγράφει ερευνητικά προφίλ (σεισμικές γραμμές), με κατεύθυνση Νοτιοδυτικά – Βορειοανατολικά παράλληλα προς την Βορειοδυτική πλευρά 1,2 της NAVTEX 977/20.

2. Με αυτή η κίνηση όπως και με την αντίστροφή της (Νοτιοδυτικά προς Βορειοανατολικά), το σκάφος εισέρχεται και εξέρχεται διαδοχικά (κάθε φορά που περνά την γραμμή που αποτελεί το όριο της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ στα ανατολικά), αντιστοίχως από την Ελληνική ΑΟΖ στην Τουρκική ΑΟΖ. Προχωρώντας την εκτέλεση αυτών των προφίλ ( μέσου μήκος ~ 260 χλμ.) από τον Βορρά προς Νότο, κάποια στιγμή άρχισε αντί να εισέρχεται και να εξέρχεται της Ελληνικής και Τουρκικής ΑΟΖ, να εισέρχεται και να εξέρχεται της Ελληνικής και της Κυπριακής ΑΟΖ και μετά τέλος προς τα νότια, μόνον εντός της ελληνικής ΑΟΖ όπως φαίνεται στο σχήμα 2. Γίνεται αντιληπτό, ότι αυτή η διαδικασία συνεχίστηκε με την διαδρομή τέτοιων προφίλ, για να καλυφθεί η πιο πάνω περιοχή, εκτός της περιοχής που βρίσκεται κοντά στο οικόπεδο 4, όπου το σκάφος, λόγω γεωμετρίας της NAVTEX, θα αναγκαστεί να αλλάξει προσανατολισμό των διατρεχομένων προφίλ, για να καλύψει την πιο πάνω περιοχή, όπως και έγινε στην Φάση 2.

3. Με την βοήθεια του διεθνούς συστήματος εντοπισμού σκαφών AIS, ήταν πολύ εύκολο να καταγραφεί η πορεία του σκάφους από τον οιονδήποτε.

4. Βάσει αυτής της καταγραφής, σχεδιάστηκαν και τα προφίλ που πραγματοποιήθηκαν και φαίνονται στο σχήμα 2 ( γραμμές με κόκκινο χρώμα).

5. Κατά την διάρκεια των ερευνών το σκάφος εκινείτο με μια ταχύτητα 4,2- 4,5 μιλ./ώρα επι 24ώρου βάσης, με αποτέλεσμα να διαγράψει κατά την περίοδο 9/8-23/8 ένα συνολικό μήκος σεισμικών γραμμών 1.300 μιλίων η περίπου 2.400 χλμ.

Φάση 2 (23/8/20 – 27/8/20).

Στις 23/8/20, φάνηκε ότι το ORUC REIS δεν είχε καλύψει όλη την περιοχή της NAVTEX και εικάζεται ότι για τον λόγο αυτόν έδωσε παράταση στην εκτέλεση του προγράμματος μέχρι τις 27/8/20 (Βέβαια στην σεισμική έρευνα, τέτοιου είδους αναθεωρήσεις προγραμμάτων είναι σπάνιες και δείχνουν προχειρότητα και σκοπιμότητα, διότι μπορεί από την αρχή με μεγάλη ακρίβεια να προσδιοριστεί το είδος, ο αριθμός και η χρονική διάρκεια εκτέλεσης των σεισμικών γραμμών του προγράμματος εφόσον βέβαια δεν το ανατρέψουν οι καιρικές συνθήκες η έκτακτα γεγονότα ). Χαρακτηριστικά της φάσης 2:

1. Το συμπληρωματικό αυτό πρόγραμμα, που πιθανόν έγινε για να καλυφθεί η υπόλοιπη περιοχή της NAVTEX, είχε μήκος 490 ναυτικά μίλια (περίπου 900 χλμ).

2. Φαίνεται ότι κάλυψε τα κενά της πρώτης φάσης μέσα στην τριγωνική περιοχή που ορίζεται από τα σημεία 4,5,6 καθώς και την Βορειοανατολική περιοχή της NAVTEX.

3. Παρατηρείται μια παραβίαση της περιοχής του οικοπέδου 4 της Κύπρου όπου με την δικαιολογία στροφής του σκάφους, εισήλθε σε βάθος περίπου 11 μιλίων, όπου πιθανόν κατέγραψε σεισμικά δεδομένα από το υπέδαφος της περιοχής (σχήμα 3).

4. Δεν παρατηρείται καμία παραβίαση, έστω και με το δικαιολογητικό της στροφής του σκάφους, της οριοθετικής γραμμής 5,6,7,8 που η Τουρκία θεωρεί ότι είναι το όριο της με την ΑΟΖ της Αιγύπτου.

Στο σχήμα 3 φαίνεται το σύνολο των σεισμικών γραμμών (γραμμές με μπλε χρώμα) που εκτελέσθηκαν κατά την δεύτερη αυτή φάση των ερευνών από 23-27/2020. 

Β. Χαρακτηριστικά της NAVTEX 1085/20.

1. Το εμβαδόν της περιοχής που περικλείει η νέα NAVTEX (σχήμα 4 με μωβ χρώμα) είναι περίπου 7.300 τετρ.χλμ.

2. Το μεγαλύτερο μέρος της περίπου (Ε=6.500 τετρ.χλμ.) βρίσκεται εντός της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ (γιατί δεν έχει οριοθετηθεί) και το μικρότερο περίπου (Ε= 800 τετρ.χλμ.) εντός της Τουρκικής ΑΟΖ, χωρίς να θίγει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας (σχήμα 4).

3. Σέβεται το Δυτικό όριο του μεσημβρινού των 28 μοιρών, δυτικά του οποίου έχει πρόσφατα οριοθετηθεί η ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.

4. Η Βορειοανατολική πλευρά της 3,4 αποτελεί προέκταση της Βορειοανατολικής πλευράς της 977/20 με τα στοιχεία 2,3.

Κίνηση του ερευνητικού σκάφους εντός της NAVTEX 1085/20 

Φάση 3 (27/8/20 – 1/9/20)

Στην φάση αυτή έχουμε την έκδοση της νέας NAVTEX 1085/20, που ορίζει νέα περιοχή ερευνών από πέντε σημεία (1,2,3,4,5 με μώβ χρώμα), η οποία εντοπίζεται βορειοδυτικά αυτής που όριζε η 977/20 και σε επαφή με αυτήν στο Βορειοδυτικό άκρο της, όπως φαίνεται στο σχήμα 4. Μέσα σ’ αυτήν την νέα περιοχή εκτελέσθηκε σεισμικό πρόγραμμα με σεισμικά προφίλ που έχουν την ίδια κατεύθυνση (Νοτιοδυτικά προς Βορειοανατολικά). Το συμπληρωματικό αυτό πρόγραμμα είχε μήκος 540 μίλια (περίπου 1000 χλμ).

Σαρώθηκε με 3 σεισμικά προφίλ με την ίδια διεύθυνση με τα προηγούμενα (από Βορειοανατολικά στα Νοτιοδυτικά μήκους περίπου 260 χλμ. Το πρόγραμμα συμπληρώθηκε από δύο μικρότερα προφίλ που φαίνονται στο σχήμα, πιθανόν για επιβεβαίωση στόχων με επιπλέον καταγραφή στοιχείων η επανάληψη τμημάτων προφίλ λόγω κακής προηγούμενης καταγραφής. Τα πιο πάνω προφίλ απέχουν μεταξύ τους μια απόσταση περίπου 5 ναυτικών μιλίων (σχήμα 5).

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως το μέγεθος της απόστασης μεταξύ των προφίλ προσδιορίζει και το είδος αυτής της σεισμικής έρευνας που μπορεί να χαρακτηρισθεί αναγνωριστική για τον εντοπισμό αρχικά μεγάλων στόχων.

Δεν παρατηρείται καμία παραβίαση της Κυπριακής ΑΟΖ διότι οι στροφές του σκάφους στα βορειοδυτικά γίνονται εντός της εν δυνάμει Τουρκικής ΑΟΖ.

Γ. Χαρακτηριστικά της NAVTEX 1093/20.

1. Το εμβαδόν της περιοχής που περικλείει η νέα NAVTEX είναι περίπου 14.300 τετρ.χλμ., ήτοι σχεδόν διπλάσιο από το εμβαδόν της προηγούμενης NAVTEX 1085/20.

2. Το σύνολο σχεδόν της περιοχής αυτής (περίπου Ε=13.600 τετρ.χλμ.) βρίσκεται εντός της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ ( γιατί δεν έχει οριοθετηθεί) και το μικρότερο (περίπου Ε= 700 τετρ.χλμ.) εντός της Τουρκικής ΑΟΖ, χωρίς να θίγει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας (σχήμα 6).

3. Σέβεται το Δυτικό όριο του μεσημβρινού των 28 μοιρών, δυτικά του οποίου έχει πρόσφατα οριοθετηθεί ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.

4. Η Βορειοανατολική πλευρά της 3,4 αποτελεί προέκταση της Βορειοανατολικής πλευράς της 977/20 με τα στοιχεία 2,3 και της Βορειοανατολικής πλευράς της 1085/20 με τα στοιχεία 3,4.

5. Κατά την διάρκεια των στροφών του σκάφους στην Βορειοανατολική πλευρά της NAVTEX εισέρχεται κατά 7-8 μίλια εντός της εν δυνάμει Τουρκικής ΑΟΖ σε αντίθεση με το Νοτιοδυτική πλευρά που την σέβεται απολύτως που όπως είπαμε προηγουμένως είναι ο 28ος μεσημβρινός.

Κίνηση του ερευνητικού σκάφους εντός της NAVTEX 1093/20

Φάση 4 (1/9/20 – 12/9/20). 

Στην φάση αυτή έχουμε την έκδοση της νέας NAVTEX 1093/20, που ορίζει νέα περιοχή ερευνών από έξι σημεία (σχήμα 6 υπο τα σημεία 1,2,3,4,5,6 με κόκκινο χρώμα), η οποία εντοπίζεται βορειοδυτικά αυτής που όριζε η 1085/20 και σε επαφή με αυτήν στο Βορειοδυτικό άκρο της όπως φαίνεται στο σχήμα 3. Μέσα σ’αυτήν την νέα περιοχή εκτελέσθηκε σεισμικό πρόγραμμα με σεισμικά προφίλ που έχουν την ίδια κατεύθυνση (Νοτιοδυτικά προς Βορειοανατολικά).

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως το μέγεθος της απόστασης μεταξύ των προφίλ προσδιορίζει και το είδος της σεισμικής έρευνας που μπορεί να χαρακτηρισθεί αναγνωριστική για τον εντοπισμό αρχικά μεγάλων στόχων.

Άξιο παρατήρησης της δραστηριότητας σε αυτήν την περιοχή, είναι το γεγονός ότι στις 7/9 έως 8/9 το σκάφος ευρισκόμενο στην κεντρική-βορειοανατολική περιοχή της NAVTEX, άρχισε να διαγράφει ένα ασύμμετρο προφίλ και ξαφνικά κινήθηκε με αλλαγή πορείας κατά 90 μοίρες προς τα Νότια, κάτι που είναι αδύνατον να γίνει εάν το σκάφος σέρνει όλο το μήκος των ακουστικών καλωδίων. Στην περίπτωση αυτή δύο τινά μπορεί να συνέβησαν.

1. Ή έγινε κάποια βλάβη ή ατύχημα και αναγκάστηκε να σηκώσει τα καλώδια (μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει και μέχρι 24 ώρες), τα οποία αφού επισκεύασε συνέχισε την έρευνα ή

2. Άρχισε την διαδικασία ανάκτησης των καλωδίων (τελειώνοντας εσπευσμένα την έρευνα), λόγω αδυναμίας αντιμετώπισης της βλάβης και απλώς εκτέλεσε χωρίς να κάνει έρευνα τα υπόλοιπα προφίλ μέχρι τις 12/9, για να μην φανεί ότι φεύγει νωρίτερα από την περιοχή.

Εάν συνέβη το δεύτερο, κάτι το οποίο είναι ασυνήθιστο στην διεθνή έρευνα, ίσως αποκαλύπτει ότι η έρευνα δεν γίνεται μόνο για ερευνητικούς σκοπούς αλλά και πολιτικούς όπως φάνηκε και από την αντίστοιχη μερική δραστηριότητα των γεωτρύπανων (π.χ μεγάλες χρονικές διάρκειες χωρίς υποστήριξη από supply boats) που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί στην περιοχή της ΑΟΖ της Κύπρου. Το συνολικό μήκος των εκτελεσθέντων προφίλ στην περιοχή ήταν περίπου 2.000 χλμ. Το σύνολο των εκτελεσθέντων προφίλ στην περιοχή, εντός του χώρου που προσδιόρισαν οι τρείς NAVTEX (σχήμα 7) είναι περίπου 6.300 χλμ. η 3.500 μίλια.

Γενικές παρατηρήσεις στην εκτέλεση του προγράμματος 

1. Είναι πιθανόν, ο θόρυβος από παραπλέουσες ηχητικές πηγές (στρατιωτικά σκάφη), να δημιουργήσει προβλήματα στην απόληψη του ανακλώμενου σήματος και κατά συνέπεια στην απώλεια της πληροφορίας που αυτό μεταφέρει. Είναι άγνωστο αν υπάρχει ειδικό λογισμικό σήμερα, που μπορεί να αφαιρέσει αυτήν την παρεμβολή και να αφήσει το πραγματικό σήμα ανεπηρέαστο.

2. Το πρόγραμμα αυτό, κρινόμενο από την περίοδο που διήρκεσε (~ 35 ημέρες), δεν θεωρείται λεπτομερές για ανακάλυψη στόχων, σε σχέση με την ερευνηθείσα περιοχή των 39.000 τετρ.χλμ. περίπου που περικλείουν οι τρείς εκδοθείσες NAVTEX, αλλά μάλλον διερευνητικό, ώστε να εντοπιστεί πιθανόν περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος με μεγάλους στόχους, για την οποία θα ακολουθήσει αργότερα ένα πιο λεπτομερές εστιασμένο ερευνητικό πρόγραμμα.

3. Η απόσταση μεταξύ των παράλληλων σεισμικών γραμμών είναι της τάξης των 5 μιλίων γεγονός που σημαίνει ότι ένας στόχος μεταξύ αυτών των δύο προφίλ είναι δύσκολο να εντοπιστεί.

4. Από το σχήμα 8 έχουμε και μια αίσθηση των βαθών της θάλασσας στην περιοχή που εκτελεί το πρόγραμμα το Τουρκικό ερευνητικό. Φαίνεται καθαρά ότι τα βάθη κυμαίνονται από 2.600 έως 3.000 μέτρα περίπου, γεγονός που είναι στα όρια και ίσως υπερβαίνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες των διατιθέμενων από την Τουρκία γεωτρητικών σκαφών (FATIH. YAVUZ, KANUNI), στην περίπτωση που θα τολμούσε να κάνει γεώτρηση στην πιο πάνω περιοχή (σχήμα 8).

5. Στο σχήμα 9 φαίνεται το συνολικά εκτελεσθέν σεισμικό πρόγραμμα του ORUC REIS στην περιοχή. Στο ίδιο σχήμα, φαίνεται στα βορειοανατολικά, η πορεία που ακολούθησε το σκάφος από το απόγευμα της 12/9/20, αποχωρώντας από την περιοχή της NAVTEX, προς το λιμάνι της Αττάλειας.

1. Στο σχήμα 10 φαίνεται η απομένουσα περιοχή της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ (με μαύρη διπλή διαγράμμιση), εντός της οποίας αναμενόταν να πλεύσει το ORUC REIS αφού σάρωνε την περιοχή της τελευταίας NAVTEX 1093/20, σύμφωνα με τα λεγόμενα των Τούρκων αξιωματούχων, κάτι το οποίο δεν έγινε.

Όπως φαίνεται είναι μια περιοχή εμβαδού περίπου 19.500 τετρ. χλμ και φθάνει μέχρι τα 6 ναυτικά μίλια (χωρικά ύδατα) της Ρόδου και του Καστελλορίζου και χαρακτηρίζεται από βάθη θάλασσας που υπερβαίνουν και τα 4.000 μέτρα (σχήμα 8). 

1. Το ερώτημα αν το σκάφος εκτέλεσε σεισμικό πρόγραμμα ή απλώς έπλεε στην προσπάθεια να δημιουργήσει τετελεσμένα είναι δύσκολο να απαντηθεί, αλλά όχι αδύνατον αν διατίθεται ο κατάλληλος εξοπλισμός. Από τους εικαζόμενους για να το διαπιστώσουμε τρόπους -κάτω από τις συνθήκες που εκτελέσθηκε το πρόγραμμα-αναφέρονται οι εξής:

   1. Μέσω ειδικών στρατιωτικών δορυφόρων, που κατόπιν εντολών προς αυτούς, μπορούν να εστιάσουν στην περιοχή και να παρακολουθούν π.χ τις πραγματοποιούμενες εκρήξεις για την δημιουργία του απαραίτητου ηχητικού σήματος η τον αριθμό των χρησιμοποιουμένων καλωδίων που προκαθορίζουν και το είδος της σεισμικής έρευνας.

   2. Μέσω συσκευών drones που θα μπορούν να πετάξουν πάνω από τα καλώδια και να μεταφέρουν πληροφορίες πριν εντοπισθούν.

   3. Από παραπλέοντα σκάφη μέσω ραντάρ που μπορούν να εντοπίσουν το τέλος των ερευνητικών καλωδίων. Το τέλος αυτό προσδιορίζεται συνήθως από μια η περισσότερες σημαδούρες που πλέουν στην επιφάνεια σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος των καλωδίων που συνήθως βυθίζονται σε ένα βάθος περίπου 10 μέτρων.

   4. Παράλληλα από τα παραπλέοντα σκάφη, εφόσον διαθέτουν ειδικές ηχοβολιστικές συσκευές (υδρόφωνα), μπορούν να συλλάβουν τον συστηματικό θόρυβο που δημιουργούν τα αεριοπυροβόλα του ερευνητικού (συνήθως κάθε 11 δλπ.). Ο ήχος αυτός διαδίδεται μέσα στο θαλάσσιο περιβάλλον με ταχύτητα περίπου 1500 μ/δλπ. και μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτός.

Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί ότι, αν και η πλεύση του σκάφους στην επιφάνεια της θάλασσας είναι «νόμιμη» , δεδομένου ότι ελλείψει οριοθέτησης ΑΟΖ θεωρούνται διεθνή ύδατα, εν τούτοις η έρευνα του με την πιο πάνω μέθοδο, που τα ηχητικά κύματα εισχωρούν κάτω από τον πυθμένα και ανακλώμενα μεταφέρουν πληροφορίες για την σύσταση του υπεδάφους, μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα ενός Κράτους, που αν και δεν έχει οριοθετηθεί, υπάρχει ab initio και ipso facto (εφόσον βέβαια είναι στα όρια που προσδιορίζει η Ελλάδα βάσει της μεθοδολογίας της μέσης γραμμής).

Αθήνα 14/9/2020

Λεόντιος Πορτοκαλάκης

Τοπογράφος Μηχ.- M.Sc

Μέλος ΕΛΙΣΜΕ

Σημειώσεις:

1. Ορισμένες τεχνικές παραδοχές και προσεγγίσεις, καθώς και η υπάρχουσα διαφορετική γεωδαιτική υποδομή που χρησιμοποιήθηκε στην εργασία, ίσως να διαφοροποιεί κατά ένα μικρό ποσοστό τα τελικά ακριβή τεχνικά στοιχεία. Θεωρήθηκε όμως ότι στην παρούσα περίπτωση έχει μεγαλύτερη σημασία να γίνει αντιληπτό το είδος, το μέγεθος και η θέση της έρευνας, καθώς και οι συνέπειες της πραγματοποιηθείσης ερευνητικής δραστηριότητας του ORUC REIS.

1. Σχετικές πληροφορίες για τα γεωφυσικά σκάφη σεισμικών ερευνών για ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, υπάρχουν πάρα πολλές στο διαδίκτυο, που εύκολα μπορεί κάποιος να προσεγγίσει και να αποκτήσει καλύτερη εικόνα.