Οι Ευρωεκλογές του περασμένου Μαΐου θεωρήθηκαν από πολλούς ως οι πιο κρίσιμες στην μέχρι τώρα πορεία της ενωμένης Ευρώπης, καθώς έλαβαν χώρα μέσα σε ένα εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον. Από το 2010 και μετά η Ευρωπαϊκή Ένωση βίωσε μερικές από τις πιο σημαντικές κρίσεις στην ιστορία της, ξεκινώντας από την οικονομική κρίση του 2009-10 και την προσφυγική κρίση του 2015, έως την αποχώρηση -για πρώτη φορά στην ιστορία της- ενός κράτους-μέλους και μάλιστα από τα πιο ισχυρά, και τέλος την απειλητική άνοδο ακροδεξιών-ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων, οι οποίες ευθέως υπονομεύουν την ύπαρξή της. Σε αυτό το διαμορφωμένο πλαίσιο, οι Ευρωπαϊκές Εκλογές απέκτησαν σπουδαίο ενδιαφέρον και οι πολίτες της Ένωσης κλήθηκαν να πάρουν αποφάσεις για το κοινό τους μέλλον, έχοντας στο μυαλό τους όλα αυτά τα μεγάλα ζητήματα.
Παρά τις αισθητά μειωμένες ροές ανθρώπων προς τις πρώτες χώρες υποδοχής, το προσφυγικό-μεταναστευτικό αναμφισβήτητα συνεχίζει να απασχολεί τους πολίτες της Ευρώπης αλλά και τις πολιτικές ελίτ. Σε έρευνα του Ευρωπαϊκού Ιστοτόπου για την Ένταξη (European Website on Integration-EWSI) που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, στην οποία το ΕΛΙΑΜΕΠ συμμετείχε ως συντονιστής του Project για την Ελλάδα, αποτυπώθηκαν μερικά εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα, που αφορούν την ένταξη των μεταναστών και προσφύγων στις χώρες της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα την στάση που θα κρατήσουν ως προς αυτό το ζήτημα οι ευρωβουλευτές στην νέα Ευρωβουλή.
Η έρευνα διενεργήθηκε και στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. και σαν βασικό σκοπό είχε να εξετάσει αν και κατά πόσο τα πολιτικά κόμματα συζήτησαν προεκλογικά για την ένταξη μεταναστών και προσφύγων στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και αν περιλαμβανόταν στα προεκλογικά προγράμματά τους.
Σημαντικά ευρήματα
Κάνοντας μια επισκόπηση στα πιο σημαντικά ευρήματα της μελέτης γίνεται φανερό ότι το προσφυγικό-μεταναστευτικό βρισκόταν στην ατζέντα των περισσότερων κομμάτων στις ευρωπαϊκές χώρες.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι:
175 πολιτικά κόμματα από όλη την Ευρώπη κατάφεραν να κερδίσουν έστω και μία (1) έδρα στη νέα Ευρωβουλή. Από αυτά, τα 156 δημοσίευσαν προεκλογικά το πρόγραμμά τους. Τα 92 από τα 156 κόμματα έθεσαν με κάποιο τρόπο το ζήτημα της ένταξης στην καμπάνια τους. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε 422 Ευρωβουλευτές (56% του συνόλου του Ευρωκοινοβουλίου). Μια μικρή πλειοψηφία, λοιπόν, των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έκανε προεκλογική καμπάνια με κόμματα τα οποία είχαν ενταγμένα στο πρόγραμμά τους την συζήτηση για την ένταξη των μεταναστών ή των προσφύγων. Μια ακόμα μεγαλύτερη πλειοψηφία ευρωβουλευτών θα υποστήριζε πιο γενναία μέτρα της ΕΕ για την προώθηση πολιτικών ένταξης.
Τα πιο δημοφιλή θέματα που συνδέονται με την ένταξη, αφορούν κυρίως τη διαφορετικότητα και την κοινωνική συνοχή, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων που σχετίζονται με τις διακρίσεις (55 κόμματα που αντιστοιχούν σε 259 Ευρωβουλευτές έκαναν αναφορά σε αυτά). Το αμέσως επόμενο πιο δημοφιλές ζήτημα που φαίνεται να απασχολεί τα πολιτικά κόμματα στην Ευρώπη είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την ένταξη (έγινε αναφορά από 28 πολιτικά κόμματα με 95 ευρωβουλευτές).
Από την εξέταση των πολιτικών μανιφέστων γίνεται φανερό, ότι πολλά κόμματα υποστηρίζουν μέτρα για περισσότερη κοινοτική χρηματοδότηση για δήμους και περιφέρειες όσον αφορά την ένταξη. Κόμματα και ευρωβουλευτές προερχόμενοι από τις κύριες χώρες προορισμού των αιτούντων άσυλο, όπως π.χ η Γερμανία και το Βέλγιο είναι πιο πιθανό να επικεντρωθούν σε ζητήματα χρηματοδότησης από ό, τι τα κόμματα και οι βουλευτές από άλλες χώρες.
Όπως είναι αναμενόμενο, τα κόμματα που ανήκουν στις συντηρητικές παρατάξεις του Ευρωκοινοβουλίου εκφράζουν ανησυχίες για τις μεταναστευτικές ροές και επιθυμούν τον περιορισμό του ρόλου της ΕΕ ως προς την ένταξη. Αντίθετα, τα κόμματα που έχουν αναφορές στην Σοσιαλδημοκρατία, την Κεντροαριστερά, την Αριστερά και τους Πράσινους επιδιώκουν την ενίσχυση των πολιτικών ένταξης.
Σε χώρες οι οποίες ιστορικά υποδέχονται μεγάλους πληθυσμούς μεταναστών, όπως το Λουξεμβούργο, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Ιρλανδία κ.α. τα κόμματα είναι πιο πιθανό να προωθήσουν μέτρα σχετικά με την απασχόληση και τη γλώσσα. Αντίθετα, πολιτικά κόμματα από χώρες όπως η Γερμανία, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες υποδέχτηκαν τους μεγαλύτερους αριθμούς μεταναστών μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2015, επικεντρώνονται σε ζητήματα αύξησης των κονδυλίων και προϋπολογισμού.
Δεν υπάρχει εμφανής σύνδεση μεταξύ της κοινής γνώμης και και των πολιτικών ελίτ αναφορικά με την ένταξη και τον ρόλο της ΕΕ. Αυτό σημαίνει, ότι τα κόμματα δεν φαίνεται να αντικατοπτρίζουν το πώς οι ψηφοφόροι αισθάνονται τον ρόλο της ΕΕ όσον αφορά την ένταξη των μεταναστών.
Η μελέτη του EWSI δείχνει καθαρά ότι το μεταναστευτικό και η ένταξη παραμένει ψηλά στην ατζέντα της πολιτικής. Και αυτό, γιατί αρχίζει πλέον να γίνεται αντιληπτό από πολλούς στην Ευρώπη, ότι έχει έρθει η ώρα να ενισχυθούν οι προσπάθειες για την καλύτερη και πιο αποτελεσματική ενσωμάτωση των ανθρώπων αυτών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Να περάσουμε, δηλαδή, σταδιακά από την λογική της αποτροπής ως μόνη λύση για την διαχείριση του μεταναστευτικού σε μια λογική που θα μεριμνά για την εξασφάλιση μιας αξιοπρεπούς ζωής και αρμονικής συνύπαρξης των μεταναστών με τους λαούς της Ευρώπης.
Μπορείτε να βρείτε ολόκληρη την έρευνα δημοσιευμένη στα Αγγλικά, εδώ