Παρ’ ότι οι, άνευ θεατών, Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο δεν είναι (και) οι άνευ χαράς αγώνες που κάποιοι προέβλεψαν ότι θα είναι… οι αγώνες είναι λίγο περισσότερο άτονοι απ’ ότι συνήθως.
Λόγω ανησυχίας για τα αυξανόμενα κρούσματα της COVID-19, οι θεατές απαγορεύτηκαν από τους συνήθως πολυσύχναστους χώρους και τα γήπεδα των Ολυμπιακών Αγώνων την τελευταία στιγμή (μια απόφαση που) άσκησε πίεση στους προπονητές και τους συμπαίκτες να προσφέρουν ακόμη μεγαλύτερη υποστήριξη και επευφημίες από το συνηθισμένο.
Οι υπεύθυνοι των αγώνων έχουν προσπαθήσει να μιμηθούν το βουητό και την έξαρση ενός αληθινού πλήθους. Οι ήχοι του περιβάλλοντος που συνδέονται με κάθε άθλημα φέρονται να διοχετεύονται στα γήπεδα για να προσθέσουν λίγη ατμόσφαιρα στους αθλητές.
Αυτό μπορεί να κάνει τους συμμετέχοντες να ξεσηκωθούν, αλλά εξίσου πολλοί θα το θεωρήσουν ως θόρυβο που αποσπά την προσοχή, δηλώνει ο Μπρους Γουόκερ, καθηγητής ψυχολογίας και διαδραστικών υπολογιστών, ο οποίος διευθύνει το εργαστήριο Sonification στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Γεωργίας.
«Οι αθλητές πιθανότατα να αγνοήσουν όλους τους ήχους, όσο μπορούν», λέει στην HuffPost.
Όπως το βλέπει ο προπονητής ψυχικής προετοιμασίας Ρότζερ Κερτζ - ή μάλλον το ακούει - ο «τεχνητός» θόρυβος σίγουρα δεν μπορεί να αναπαράγει τη συναισθηματική δύναμη που μεταδίδει ένα πλήθος όταν επευφημεί ή υποστηρίζει ένα αγαπημένο του αθλητή.
«Σε ένα, γεμάτο από κόσμο, στάδιο, τα πλήθη συνήθως επευφημούν για τον αγαπημένο τους (κάτι το οποίο) μπορεί να προσθέτει έξτρα ενέργεια και να ωθήσει σε καλύτερες επιδόσεις λόγω των θετικών νευμάτων που εισπράττει ο αθλητής», λέει.
Αν μη τι άλλο, ένα περιβάλλον χωρίς οπαδούς φέρνει το επίπεδο στους αγωνιστικούς χώρους στις χαμηλότερες επιδόσεις, λέει ο Κέρτζ.
«Για παράδειγμα, στο γυναικείο τένις, είδαμε τις Ασλεϊ Μπάρτι και Ναόμι Οσάκα να χάνουν και οι δύο νωρίς», λέει. «Κανένα πλήθος δεν αφαίρεσε την νευρικότητα από τις αντιπάλους των Μπάρτι και Οσάκα, ενώ απουσίασε το πλεονέκτημα της ενέργειας του πλήθους που οι δυο τενίστριες λαμβάνουν.
Για τους ειδικούς όπως οι Κερτζ και Γουόκερ, οι Ολυμπιακοί Αγώνες χωρίς κοινό τους δίνουν την σπάνια ευκαιρία να μελετήσουν την επίδραση που έχουν οι θεατές και ο θόρυβος του κοινού στους αθλητές. Τα άδεια γήπεδα αντιστοιχούν στην πορεία του lockdown λόγω της COVID – 19 αλλά αυτή ήταν μια σημαντική πρωτιά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σίγουρα θα δώσει στους αθλητικούς ψυχολόγους μια βαθύτερη κατανόηση της κοινωνικής διευκόλυνσης, ενός κοινωνικού φαινομένου όπου η απόδοση ενός ατόμου αλλάζει όταν υπάρχουν άλλοι. Σε γενικές γραμμές, οι ελίτ αθλητές τείνουν να αποδίδουν καλύτερα με ένα πλήθος παρά μόνοι - αλλά οι ειδικοί μας είπαν ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντα
Οσοι έχουν γεννηθεί για να δίνουν «παράσταση» υποφέρουν περισσότερο από τους μοναχικούς λύκους που τους αρέσει να παραμένουν σιωπηλοί.
Πολλοί αθλητές τους αρέσει να δίνουν «παράσταση» μέσα από την καρδιά τους, έτσι το να αγωνίζονται χωρίς κοινό που (να) τους ενθαρρύνει να διανύσουν εκείνο το έξτρα μίλι, μπορεί να επιφέρει κάποιες προκλήσεις, λέει η Κάθρην Σάμπιστον, ερευνήτρια αθλητικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και με καναδική ερευνητική έδρα στη σωματική δραστηριότητα και την ψυχική υγεία.
«Για αυτούς τους τύπους, τα πλήθη συνήθως τους παρέχουν μια αίσθηση κινήτρου και μια αίσθηση σκοπού», λέει.
Για παράδειγμα, πριν από δύο εβδομάδες, ο σταρ του τένις Νόβακ Τζόκοβιτς μίλησε για το πώς το θορυβώδες πλήθος τον ξεσήκωσε κατά τη διάρκεια της νίκης του στο Γουίμπλετον.
«Τρέφομαι από την ενέργεια του πλήθους, αρνητική ή θετική», δήλωσε ο Τζόκοβιτς κατά την άφιξή του στο Τόκιο για να εκπροσωπήσει τη Σερβία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Είναι ένας από τους μεγαλύτερους λόγους για τους οποίους συνεχίζω να παίζω».
Πώς τα πάει στους ήσυχους Ολυμπιακούς Αγώνες; Την Παρασκευή, ο Τζόκοβιτς έχασε από τον Γερμανό Αλεξάντερ Ζβέρεφ στον ημιτελικό, ολοκληρώνοντας την προσπάθειά του για ένα Γκόλντεν Σλαμ- νίκες στα τέσσερα τουρνουά Γκραν Σλαμ και χρυσό Ολυμπιακό στο απλό την ίδια χρονιά.
Η Σιμόν Μπάιλς, η οποία αποσύρθηκε από τους Ολυμπιακούς αγώνες για να δώσει προτεραιότητα στην ψυχική της υγεία, μίλησε επίσης για το πόσο αποκρουστικό μπορεί να είναι να αγωνίζεσαι χωρίς πλήθη.
«Ηταν, πράγματι, πολύ αγχωτικοί αυτοί οι Ολυμπιακοί Αγώνες», δήλωσε ο Μπάιλς στην Washington Post μετά την αποχώρησή του από την διοργάνωση γυναικείας γυμναστικής την Τρίτη (σ.σ. μετά την απόσυρση της από τους τελικούς της γυμναστικής στο άλμα γυναικών, στους ασύμμετρους ζυγούς και στις ασκήσεις εδάφους, η απόλυτη κυρίαρχος της παγκόσμιας γυμναστικής από το 2013, Σιμόν Μπάιλς, θα αγωνιστεί κανονικά στο τελευταίο αγώνισμα, αυτό του τελικού της δοκού ισορροπίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που είναι προγραμματισμένος για την Τρίτη 10/8). «Συνολικά, χωρίς κοινό. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μεταβλητές που εμπλέκονται σε αυτό».
Δεν είναι μόνο ο θόρυβος που λείπει από τους Ολυμπιονίκες. Η έρευνα δείχνει ότι οι οπτικές ενδείξεις και η ενθάρρυνση που παρέχει ένα πλήθος έχουν στατιστικά σημαντικό αντίκτυπο στην ικανότητα ενός αθλητή να παράγει δύναμη.
Αυτά τα οπτικά στοιχεία είναι ιδιαίτερα σημαντικά σε έναν διεθνή διαγωνισμό όπου βρισκόμαστε μακριά από το σπίτι μας και χρειαζόμαστε κάποια ένδειξη (κυριολεκτικά) ότι είμαστε οι καλύτεροι, λέει η Σάμπιστον.
Αυτό - και το γεγονός ότι ούτε τα μέλη της οικογένειας δεν επιτρέπεται να ταξιδέψουν στο Τόκιο - μπορεί να έχει αξιοσημείωτη επίδραση στην απόδοσή μας, δηλώνει ο Τζέιμς Χουλ, επικεφαλής αθλητικός ψυχολόγος του Ohio State University Athletics.
«Αυτοί οι αθλητές εκπαιδεύονται σε όλη την ζωή τους για αυτόν τον διαγωνισμό και (όταν φθάσει η ώρα) δεν μπορούν να έχουν την οικογένεια μαζί τους; Αυτό θα τους κοστίσει», λέει.
Φυσικά, για τους αθλητές που πραγματικά προτιμούν την ηρεμία και την ησυχία της άσκησης, οι προσδοκίες και οι φανφάρες της ημέρας του αγώνα μπορεί να είναι ιδιαίτερα στρεσογόνες. Μπορεί να επωφεληθούν από τις τρέχουσες συνθήκες.
Ο Σέιν Γουίσκους, που διαγωνίζεται στην γυμναστική ανδρών ως μέρος της Ολυμπιακής αποστολής των ΗΠΑ, δήλωσε πρόσφατα ότι βρήκε παρηγοριά να αγωνίζεται στο γυμναστήριο Ariake Gymnastics: Το αισθάνθηκε «λίγο πιο σπιτικό», όπως «μια άλλη μέρα στο γυμναστήριο», είπε αναφερόμενος στην εμπειρία του στο Τόκιο.
«Για αθλητές όπως ο Γουίσκους, μπορεί να υπάρχει κάτι θεμελιώδες αν ο αγώνας μοιάζει με μια άλλη (μια) προπόνηση», δηλώνει ο Μαρκ Π. Οτεν, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νόρθριτζ της Καλιφόρνια, του οποίου η έρευνα επικεντρώνεται στην αθλητική απόδοση. «Μπορεί να βοηθήσει να χαλαρώσει το νευρικό σύστημα και να διευκολύνει μια λιγότερο πιεσμένη ατμόσφαιρα».
(Κι ας μην ξεχνάμε), ο αντίκτυπος του θορύβου του πλήθους εξαρτάται από το άθλημα.
Ο αντίκτυπος που θα έχει η συμμετοχή του κοινού εξαρτάται από το άθλημα.
Φυσικά, οι συνέπειες της σιωπής στις κερκίδες εξαρτώνται από το άθλημα. Για δραστηριότητες που απαιτούν συγκέντρωση και καλό έλεγχο του «μηχανισμού του κινητήρα», ο θόρυβος του πλήθους μπορεί να είναι μια προφανής απόσπαση της προσοχής, λέει ο Γουόκερ.
«Ας σκεφτούμε ότι στοχεύουμε με ένα αεροβόλο τουφέκι έναν στόχο ή να προετοιμαζόμαστε για μια ελεύθερη βολή στο μπάσκετ - η συγκέντρωση στους μηχανισμούς (για την επίτευξη του στόχου) , η ηρεμία του σώματός μας και το να αγνοήσουμε το πλήθος (είτε ζητωκραυγάζουν είτε γελάνε) είναι ζωτικής σημασίας», λέει.
«Οι αθλητές σε αυτά τα αθλήματα προπονούνται πολύ και σκληρά για να μπορέσουν να κλείσουν τα αυτιά τους στον θόρυβο», εξηγεί. «Η έλλειψη πλήθους κάνει αυτό το έργο κάπως πιο εύκολο, οπότε μπορεί να δούμε ακόμα καλύτερες εμφανίσεις με άδειες αρένες».
Από την άλλη πλευρά, τα αθλήματα που απαιτούν συγκέντρωση αλλά και μαζική ενέργεια και μεγάλες κινήσεις - σκεφτείτε το κολύμπι ή την άρση βαρών - απαιτούν σημαντικά λιγότερη ησυχία.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα αναζωογονητικά και παρακινητικά αποτελέσματα ενός ενθουσιώδους κοινού παίζουν πιθανότατα μεγαλύτερο ρόλο (στην επίτευξη του στόχου)», λέει ο Γουόκερ. «Βλέπουμε συχνά αθλητές να πετυχαίνουν τις καλύτερές τους επιδόσεις, εν μέρει επειδή ωθούνται από τους οπαδούς να τα δώσουν όλα. Ένα ήσυχο γήπεδο ή πισίνα θα απαιτήσει από τους αθλητές να εμβαθύνουν με πιο ανεξάρτητο τρόπο».
Ο ίδιος πιστεύει ότι είναι ενδιαφέρον να ληφθούν υπόψη τα αθλήματα που συμπεριλαμβάνουν και τις δύο καταστάσεις.
«Το μπάσκετ συμπεριλαμβάνει και την ακινησία της ελεύθερης βολής και την εξόρμηση στο γήπεδο. Το χειμερινό δίαθλο συμπεριλαμβάνει και την ακρίβεια της σκοποβολής και την αντοχή του σκι. Το τένις και η κολύμβηση διαθέτουν ήσυχες εκκινήσεις σε σχέση με ράλι και σπριντ», λέει.
Σε αυτές τις περιπτώσεις θα εξαρτηθεί από τον μεμονωμένο αθλητή, λέει. Επί τόπου, θα δούμε τόσο βελτιώσεις όσο και απογοητεύσεις στην απόδοσή του.
Ένα από τα θετικά του να μην υπάρχουν πλήθη στις κερκίδες, σύμφωνα με τον καθηγητή; Καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των αθλητών και των προπονητών τους και (μεταξύ) άλλων αγωνιζομένων, καθώς και μεταξύ παικτών σε ένα ομαδικό άθλημα που πρέπει να είναι σε θέση να συντονίζουν τις ενέργειες με τους συμπαίκτες τους.
«Είναι πιθανό να δούμε πιο συντονισμένα και ίσως πιο ”σοφιστικέ” παιχνίδια εάν οι παίκτες μπορούν να επικοινωνήσουν πιο άμεσα μεταξύ τους», λέει.
Θα μπορούσε η απουσία του πλήθους να οδηγήσει στους πιο αμερόληπτους Ολυμπιακούς Αγώνες που είδαμε ποτέ;
Ο ήχος της σιωπής μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο και στους διαιτητές και τους κριτές: Μπορεί να ενισχύσει την αντικειμενικότητα των αποφάσεών τους.
Αφού οι οπαδοί ξέσπασαν σε καβγά σε έναν ιταλικό αγώνα ποδοσφαίρου 2007, το κοινό αποκλείστηκε από την παρακολούθηση αγώνων, δίνοντας σε δύο ερευνητές μια τέλεια ευκαιρία να μελετήσουν το πλεονέκτημα εντός έδρας. Εξετάζοντας τα προηγούμενα δεδομένα, οι Σουηδοί οικονομολόγοι Περ Πέτερσον - Λίντμπομ και Μίκαελ Πρικς διαπίστωσαν ότι η γηπεδούχος ομάδα έλαβε την πλειοψηφία των ευνοϊκών κρίσεων από τους επισήμους και κέρδισε τα περισσότερα ματς όταν ήταν παρόντες οπαδοί της. Χωρίς παρόντες οπαδούς, αυτό το πλεονέκτημα εξαφανίστηκε.
Μια άλλη μελέτη που διεξήχθη σχετικά με την επιρροή του πλήθους στις αποφάσεις των διαιτητών διαπίστωσε ότι οι διαιτητές πραγματοποιούν περίπου 15% λιγότερες κρίσεις εναντίον της γηπεδούχου ομάδας όταν υπάρχουν πλήθη.
Οι διαιτητές δεν κάνουν αυτές τις λανθασμένες κρίσεις επίτηδες. Είναι μια ασυνείδητη προκατάληψη που υπάρχει εν μέρει επειδή οι διαιτητές φοβούνται ότι θα αντιμετωπίσουν έλεγχο σε περίπτωση που κάνουν λάθος κρίση εναντίον της γηπεδούχου ομάδας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις εθνικές ομάδες, δηλώνει η Τζέσι Λιούις, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Νόρθριτζ, η οποία ερευνά τις επιπτώσεις της πανδημίας και των γηπέδων χωρίς κοινό στις αποδόσεις των αθλητών.
«Σε αυτούς τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι διαιτητές μπορεί να αισθάνονται λιγότερη πίεση για να κατευνάσουν ένα συγκεκριμένο κοινό, ενισχύοντας την ικανότητά τους να επικεντρωθούν στο να κάνουν τις σωστές κρίσεις», λέει.
Φυσικά, οι διαιτητές ασκούν διαφορετική επιρροή σε διαφορετικά αθλήματα.
«Στο στίβο, οι κρίσεις είναι πιο αντικειμενικές, αλλά, για παράδειγμα, στην υδατοσφαίριση, μεγάλο μέρος του παιχνιδιού υπαγορεύεται από το τι αποφασίζει ο διαιτητής», εξηγεί ο Λιούις.
Αλλά ακριβώς όπως οι Ολυμπιακοί αθλητές που κρίνουν, αυτοί οι διαιτητές λειτουργούν στο υψηλότερο επίπεδο στον τομέα τους. έχοντας χρόνια εκπαίδευσης και εμπειρίας στο το πώς να κρίνουν το παιχνίδι όπως το βλέπουν, κι όχι όπως το βλέπει το θορυβώδες κοινό.
Οι αθλητές, επίσης, εκπαιδεύονται να συντονίζουν τους οπαδούς σε διαφορετικά επίπεδα. Ακόμη και οι αθλητές που συνήθως βασίζονται στο πλήθος για να φτάσουν σε μια βέλτιστη κατάσταση για απόδοση, έχουν τεχνικές αθλητικής ψυχολογίας, όπως εικόνες και πρακτικές οπτικοποίησης ή άλλες δοκιμασμένες ρουτίνες, λέει ο Οτεν.
Οι φίλαθλοι είναι σημαντικοί, αλλά οι αθλητές σε αυτό το επίπεδο έχουν (κι) άλλους τρόπους για να αντλήσουν την αδρεναλίνη τους.
«Και πάλι, αυτοί είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες για τους οποίους μιλάμε», ξαταλήγει ο ΄Οτεν. «Αυτοί οι αθλητές περίμεναν πέντε χρόνια για αυτήν την ευκαιρία - είναι πιθανό ότι θα έχουν ήδη άφθονη αδρεναλίνη διαθέσιμη!»