Στα 44 του χρόνια μπορεί να καμαρώνει για τέσσερις ποιητικές συλλογές - αν και το επάγγελμά του είναι αθλητικός συντάκτης και βιβλιοκριτικός. Κι όμως, «ο ποιητής έρχεται και συμπληρώνει τον δημοσιογράφο», μας λέει ο Αλέξανδριος Στεργιόπουλος σε μια συζήτηση για την ποίηση και τη ζωή που τη γεννά: Τις ανατάσεις και τις ματαιώσεις της. Η νέα του δουλειά, το «ώρα 0.9:36. Συνεχίζουμε» (εκδόσεις στερέωμα) κρύβει μέσα τους ένα θησαυρό 40 ποιημάτων του Αλέξανδρου Στεργιόπουλου ο οποίος δεν έχει μεγαλύτερη ανταμοιβή από τον καλό λόγο του αναγνώστη. Το βιβλίο παρουσιάζεται την Πέμπτη 20 Ιουνίου (ώρα 19,30) στο βιβλιοπωλείο Literature House (Ι. Δροσοπούλου 67, Αθήνα). Με τον συγγραφέα συνομιλεί η Βίκυ Κατσαρού, ποιήτρια, υπεύθυνη εκδόσεων.
Ο ίδιος δεν μπορεί να δώσει εύκολη απάντηση στο ερώτημα γιατί γράφει. Ικανοποιείται μια εσωτερική ανάγκη, ένα «γαμώτο» και μια νοσταλγική στιγμή που κινδυνεύει να χαθεί, όπως λέει. Κι όσοι δεν γράφουν, την ποίηση μπορούν να τη βρουν αρκεί να κοιτάξουν λίγο πιο επίμονα την καθημερινότητά τους.
Αλήθεια, τι είναι ποίηση για εκείνον; «Η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε, η αρματωσιά μας στα δύσκολα, το γεμάτο φως χαμόγελό μας».
- Κύριε Στεργιόπουλε, τι ακριβώς σημαίνει να γράφει ένας millennial - ας μου επιτραπεί να χρησιμοποιήσω τον όρο που καλύπτει όσους γεννήθηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ως τα μέσα της δεκαετίας του ’90 - ποίηση σήμερα;
Η ποίηση είναι διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου. Σε βρίσκει σε ανύποπτη στιγμή και εσύ καλείσαι να διαχειριστείς αυτή τη συνάντηση. Δύο επιλογές έχεις. Είτε θα αδιαφορήσεις είτε θα αρχίσει να συνομιλείς μαζί της. Εγώ διάλεξα το δεύτερο. Κατάλαβα ότι υπήρχαν, και υπάρχουν, μέσα μου πράγματα που έπρεπε να ειπωθούν. Συναισθηματικά, κοινωνικά, πολιτικά, υπαρξιακά. Τα βιώματα καθοδήγησαν, και εξακολουθούν, το χέρι μου και έτσι ξεκίνησα να γράφω. Συνεπώς, ένας άνθρωπος που γράφει ποίηση σήμερα, ικανοποιεί μια προϋπάρχουσα ανάγκη.
- Το «Ωρα 09.36 π.μ. Συνεχίζουμε» είναι το τέταρτο προσωπικό έργο σας αν δεν κάνω λάθος. Κάθε έργο είναι κι ένας σταθμός που σας πηγαίνει πιο πέρα; Που βρίσκεστε σήμερα σε σχέση με όταν ξεκινήσατε;
Ναι, κάθε έργο είναι κι ένας σταθμός που σε πάει πιο πέρα. Καθετί καλλιτεχνικό, πνευματικό, αυτόν τον σκοπό έχει ή πρέπει να έχει. Είναι εύστοχη η επισήμανση, διότι δεν θες αλλάξεις ως άνθρωπος, αλλά θες να δεις τι υπάρχει δίπλα σου, μπροστά σου, πίσω σου. Θες να κάνεις ένα ουσιαστικό βήμα στην ανακάλυψη του κόσμου σου και του κόσμου γενικότερα. Σήμερα νομίζω ότι είμαι λίγο πιο ώριμος ως προς το πώς αποδέχομαι τα βιώματα και τα ερεθίσματα μου. Νομίζω ότι οι ποιητές, και ίσως όλοι καλλιτέχνες, δεν απομακρύνονται από το κέντρο της δημιουργίας τους, αλλά μεγαλώνουν, προσπαθούν, τον αντίκτυπο αυτής.
- Πόσα και ποιας περιόδου ποιήματα συγκεντρώνει η νέα τους δουλειά; Με τι κριτήριο έγινε η επιλογή τους;
Τα ποιήματα, στη δική μου περίπτωση τουλάχιστον, γράφονται στη στιγμή. Τι εννοώ; Είναι μια φευγαλέα σκέψη, μια τυχαία εικόνα στον δρόμο, μια ανάμνηση που ξαφνικά σε βρήκε. Αυτά είναι η πρώτη ύλη μου και αυτά με οδηγούν στο να βάλω τις λέξεις σε σειρά. Δεν σημειώνω την ημέρα που ολοκλήρωσα ένα ποίημα. Δεν μπορώ, λοιπόν, να χωρίσω τα ποιήματά μου σε περιόδους. Ό,τι έρχεται στο μυαλό μου, στην καρδιά μου, αυτό και δουλεύω και τοποθετώ στο χαρτί. Αν θέλω να ορίσω ένα κριτήριο, αυτό είναι η υπαρξιακή, συναισθηματική, πολιτιστική, κοινωνική, πολιτική απεύθυνση.
- Γιατί επιλέξατε να δανειστείτε τον τίτλο του νέου σας βιβλίου από το αντίστοιχο ποίημα που μιλά για την απώλεια στο «κρύο» περιβάλλον ενός χειρουργείου;
Ο τίτλος έχει να κάνει με κάτι πολύ προσωπικό. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Το μόνο που θα πω είναι ότι κάποια γεγονότα «γράφουν» μέσα μας και μένουν για πάντα. Η απώλεια είναι σίγουρα ένα απ’ αυτά. Αυτό περιλαμβάνει κάθε απώλεια έτσι; Δεν είναι μόνο ο θάνατος. Ένας χωρισμός, ένα αντικείμενο συναισθηματικής αξίας που χάθηκε… Βέβαια, το τραύμα, ενώ σε πληγώνει, την ίδια στιγμή σου δίνει δύναμη να συνεχίσεις. Γι’ αυτό και πάντα συνεχίζω, συνεχίζουμε εμείς οι άνθρωποι.
- Ερωτας, αγάπη, θάνατος, βλάσφημες προσευχές, οργισμένες ματιές, αθώα παρατήρηση - αντιγράφω από το οπισθόφυλλο. Αυτές είναι οι «περιοχές» στις οποίες κινείται η ποίησή σας;
Ναι. Οι θεματικές είναι σταθερές. Η ίδια η ζωή τις προσφέρει και με αυτές αναμετριέμαι. Στην ουσία αυτές συνθέτουν το κριτήριο που ανέφερα πιο πάνω. Όλες αυτές οι περιοχές για μένα είναι πεδία ανεξερεύνητα. Δεν νομίζω ότι θα μπορέσω να πω κάποια στιγμή εντάξει, κατάλαβα τα πάντα για τον έρωτα, τον θάνατο, την αγάπη, πάμε παρακάτω. Όχι. Αυτά με τροφοδοτούν, μου δίνουν γνώση, δύναμη και περιέργεια.
- Πώς και πού τέμνει το ποιητικό σας έργο το ότι είστε δημοσιογράφος και εκτός από την παρουσίαση βιβλίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων στο site τo periodiko.gr ,ενώ εργάζεστε μάλιστα στο αθλητικό site gazzetta.gr;
Ο ποιητής εκφράζει, παρουσιάζει, την κοινωνία που του μοιάζει, που της μοιάζει. Το κάνει με τη δική του, «λοξή» ματιά, αλλά το κάνει για να αποκαλύψει την αλήθεια όπως είναι. Πίσω από το δημοσιογραφικό έργο, την παρουσίαση βιβλίων και την εργασία στο αθλητικό site, κρύβονται όλα όσα ζούμε σήμερα. Οι ήχοι της πόλης, τα λόγια και η έμπνευση μεγάλων δημιουργών, ο παλμός της κοινωνίας, τα λόγια και τα έργα των απλών ανθρώπων. Ο ποιητής έρχεται και συμπληρώνει τον δημοσιογράφο.
- Γιατί γράφετε ποίηση; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι; Τι είναι ποίηση για εσάς; Ποια είναι η ανταμοιβή σας;
Το γιατί γράφω είναι ένα ερώτημα που δεν έχει εύκολη απάντηση. Ικανοποιείται μια εσωτερική ανάγκη, ένα «γαμώτο» και μια νοσταλγική στιγμή που κινδυνεύει να χαθεί. Δεν ξέρω αν έχει σημασία το «γιατί» στην ποίηση. Τώρα που το σκέφτομαι, καλύτερα θα ήταν να μάθουμε γατί δεν γράφει κάποιος ποίηση. Δύσκολο δεν μου είναι. Ό,τι σχηματίζεται στο μυαλό μου είναι σχεδόν ολοκληρωμένο. Η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε, η αρματωσιά μας στα δύσκολα, το γεμάτο φως χαμόγελό μας. Όσον αφορά την ανταμοιβή, ένας καλός λόγος από τον αναγνώστη είναι τα πάντα. Αυτός που θα διαβάσει τα ποιήματά σου και θα σου μπει Μπράβο ρε φίλε! Ωραία ποιήματα, αυτό είναι που σε αποζημιώνει.
- Ονοματίστε μου έναν Ελληνα κι έναν μη Ελληνα ποιητή στο έργο του οποίου ανατρέχετε
Κατερίνα Γώγου, Έντγκαρ Άλαν Πόε.
- Τι μπορεί να είναι ποίηση για όλους εμάς τους υπόλοιπους που δεν γράφουμε ποιήματα;
Θα έλεγα ότι είναι όλα τα απλά και καθημερινά. Ίσως είναι κλισέ, αλλά αν περπατάς στον δρόμο και δεις ένα γατάκι να παίζει με ένα κομμάτι σπάγκο, αυτό είναι ποίηση. Αν το παιδί σου ανοίξει την πόρτα και σου χαμογελάσει, αυτό είναι ποίηση. Αν δεις στα δελτία ειδήσεων μια μάνα να σπαράζει για τον χαμό του παιδιού της, αυτό είναι αδυσώπητη ποίηση. Όσοι δεν γράφουν, την ποίηση μπορούν να τη βρουν αρκεί να κοιτάξουν λίγο πιο επίμονα την καθημερινότητά τους.
- Αν σας έλεγε κάποιος το ότι συνεχίζετε να γράφετε ποίηση μπορεί να σας κάνει στα μάτια ορισμένων έναν ήρωα της καθημερινότητας, τι θα απαντούσατε;
Όχι, ο ποιητής δεν είναι ήρωας. Ο ποιητής είναι συνοδοιπόρος του ήρωα. Και ποιος είναι αυτός; Ο εργάτης που σκάβει τη γη κάτω από τον καυτό ήλιο. Ο μάστορας που χτίζει τα σπίτια μας. Ο γιατρός και ο νοσοκόμος που μας κάνουν καλά και δεν ξεκουράζονται. Ο άνθρωπος που μαζεύει τα σκουπίδια μας και σώζει την «αρχοντιά» μας. Οι Παλαιστίνιοι που αντιστέκονται στη γενοκτονία. Αυτοί είναι ήρωες. Ο ποιητής, όπως έχει γράψει και Γιάννης Ρίτσος, είναι ένας εργάτης στο πόστο του, ένας στρατιώτης στη βάρδια του, ένας υπεύθυνος αρχηγός μπροστά στις δημοκρατικές στρατιές των στίχων του
- Πιστεύετε ότι έχουμε έρεισμα να πιστεύουμε σε έναν καλύτερο κόσμο; Μπορεί η ποίηση να συμβάλλει σε′ αυτό;
Ναι, μπορούμε να πιστεύουμε σ’ έναν καλύτερο κόσμο. Αν ο άνθρωπος καταλάβει ότι αυτός παράγει όλο τον πλούτο, τονώσει την ταξική του συνείδηση και πάψει να φοβάται, τότε μπορεί να βγει μπροστά και να κάνει θαύματα. Η ποίηση μπορεί να συμβάλλει με το να λέει την αλήθεια και να βοηθά τον άνθρωπο να ανεβαίνει την ανηφόρα.
- Τι έχετε στο συρτάρι;
Υπάρχουν ποιητικές σημειώσεις στο συρτάρι και σύντομα θα ξεκινήσω να γράφω διηγήματα.
Λίγα λόγια για τον Αλέξανδρο Στεργιόπουλο
Ο Αλέξανδρος Στεργιόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς. Παρουσιάζει βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων στο site toperiodiko.gr {Το Περιοδικό}. Εργάζεται στο site Gazzeta.gr.
Εργα του ιδίου: Ιχνη πολύχρωμου μελανιού (Ιωλκός), Σπασμένη παλέτα (Χίλων), 2 1/2 (Οδός Πανός), Ευστοχία υλικού (Ιωλκός). Συμμετοχή στο συλλογικό έργο Η ποίηση συναντά την ποίηση (Ιωλκός).
Info:
Παρουσίαση βιβλίου Αλέξανδρου Στεργιόπουλου: «ώρα 0.9:36. Συνεχίζουμε» Πέμπτη 20 Ιουνίου (ώρα 19,30)
Βιλιοπωλείο Literature House (Ι. Δροσοπούλου 67, Αθήνα)