-Κ. Βαλαβάνη, ποια είναι η προσωπική αποτίμηση του έργου σας στο υπουργείο Oικονομικών; Η ρύθμιση των 100 δόσεων θεωρήθηκε αποδοτική για το δημόσιο αλλά σας αποδόθηκε η κατηγορία ότι «σχετικοποιεί με μορφή επιβράβευσης τους “κατά συρροή μεγαλοφειλέτες”»...
Είναι οι “κατά συρροή μεγαλοφειλέτες” 1 εκ. άνθρωποι; Γιατί τόσοι, δηλ. παραπάνω από το ένα τέταρτο των συνολικά 3,9 εκ. χρεοφειλετών, ρύθμισαν τελικά τα χρέη τους μέσα σε λιγότερους από τρεις μήνες, γιατί μόνο τόσο, μέχρι τις 15 Ιουλίου, κράτησε το πρόγραμμα. Πρόκειται για φυσικά πρόσωπα στη μεγάλη τους πλειοψηφία αλλά και μερικές δεκάδες χιλιάδες πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι «μεγάλοι» χρεοφειλέτες που μπήκαν, κυρίως εταιρίες, ήταν όλοι-όλοι 260. Οι μεγαλοοφειλέτες απείχαν επιδεικτικά, είτε γιατί έχουν μάθει να μην πληρώνουν είτε γιατί προσβλέπανε στις χαριστικές «φωτογραφικές» ρυθμίσεις, με τις οποίες τους είχαν συνηθίσει κατά το παρελθόν.
Συνολικά ρυθμίστηκαν 7,5 δισ. χρέους και στα δημόσια ταμεία εισέρευσαν καθαρά έσοδα πάνω από 1 δισ. ευρώ όσο ήμουν ακόμη υπουργός. Με βάση τους υπολογισμούς των αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων, μέχρι το τέλος του 2015 το Ελληνικό Δημόσιο θα εισπράξει από τη ρύθμιση συνολικά έσοδα ύψους 1,5 δισ. ευρώ, ενώ θα εξακολουθούσε να εισπράττει εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο μέχρι και το 2023. Κι εδώ αποκαλύπτεται η υποκρισία του πράγματος. Θέλουν φορολογικά έσοδα; Θέλουν σύλληψη της φοροδιαφυγής; Προφανώς όχι. Φέραμε τη ρύθμιση των 100 δόσεων με βάση τη ρεαλιστική προσέγγιση ότι ιδιώτες και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες έχουν συσσωρεύσει τόσες οφειλές προς το Δημόσιο - συνολικά ένα απίστευτο ποσό, που φτάνει το 40% του ΑΕΠ - που απλά είναι αδύνατο να τις πληρώσουν. Ας σκεφτούμε μόνο ότι 3,5 εκ. άνθρωποι ήταν «αιχμάλωτοι» χρέους μέχρι 5.000 ευρώ… Ο υπηρεσιακός μηχανισμός της ΓΓΔΕ υπολογίζει σε μόλις 9 δις το συνολικό αξιόχρεο, δηλ. ότι απ’ τα 78 δις των ληξιπρόθεσμων οφειλών τόσο μόνο μπορούσε υπό προϋποθέσεις να πληρωθεί. Λοιπόν, ένα μέρος απ’ τα ρυθμισμένα είναι εκτός «αξιόχρεου», δηλ. απ’ αυτά που ήταν εντελώς «ξεγραμμένα». Πληρώθηκαν μέχρι και κάποια ποσά που τα χρωστούσαν από τη δεκαετία του ’70… Αν η ρύθμιση αφηνόταν 1-2 μήνες ακόμα, θα ρυθμιζόταν και άλλα ποσά και θα υπήρχε ακόμη μεγαλύτερη ροή εσόδων: Μόνο κατά τις τελευταίες 16 μέρες διάρκειας της, που ίσχυαν capital controls, ρυθμίστηκαν 600 εκατομμύρια…
-Επομένως, σωστά ο ΣΥΡΙΖΑ υπερηφανεύεται γι' αυτή τη ρύθμιση προεκλογικά;
Είναι απόλυτα σωστό και θεμιτό ότι η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει τη ρύθμιση σημαία της στον προεκλογικό αγώνα. Αυτό που δεν είναι καθόλου σωστό και θεμιτό, είναι ότι δε λένε κουβέντα ότι με το τρίτο μνημόνιο, που ψήφισαν ΝΔ,ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και βέβαια έφερε η ίδια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή στις 14 Αυγούστου, αποδέχτηκαν - μεταξύ των «προαπαιτουμένων» του που ψηφίστηκαν - και το τίναγμα της ρύθμισης στον αέρα. Γιατί τι άλλη επίδραση θα έχουν εκδικητικά μέτρα, όπως για παράδειγμα η επιβολή επιτοκίου 5% σε όλους τους οφειλέτες έως 5.000 ευρώ – σήμερα οι δόσεις χρέους έως 5.000 ευρώ είναι άτοκες – που είναι νομικά πρόσωπα; Και στα μισά περίπου από τα φυσικά πρόσωπα αυτής της κατηγορίας; Αποκορύφωμα όμως είναι η διάταξη που ορίζει ότι θα τίθεται εκτός ρύθμισης όποιος εξυπηρετεί μεν κανονικά τις δόσεις του, αλλά κάνει έστω και ένα καινούργιο ληξιπρόθεσμο χρέος… Πρόκειται για όρους, που υπονομεύουν δραστικά τη ρύθμιση, κάνοντας δύσκολη τη συνέχιση της, σ’ ένα βάθος χρόνου, για το μεγαλύτερο μέρος όσων συμμετέχουν σήμερα. Με την αποδοχή των εκδικητικών όρων των δανειστών, η κυβέρνηση στρέφει την πλάτη στην πιο μεγάλη κοινωνική συμμαχία που έχτισε ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση απαντώντας σε μια βαθιά κοινωνική ανάγκη. Και δεν το κάνει καν με στοιχειώδη εντιμότητα...
Δε λένε κουβέντα ότι με το τρίτο μνημόνιο, που ψήφισαν ΝΔ,ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και βέβαια έφερε η ίδια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή στις 14 Αυγούστου, αποδέχτηκαν - μεταξύ των «προαπαιτουμένων» του που ψηφίστηκαν - και το τίναγμα της ρύθμισης των 100 δόσεων στον αέρα
Με την αποδοχή των εκδικητικών όρων των δανειστών, η κυβέρνηση στρέφει την πλάτη στην πιο μεγάλη κοινωνική συμμαχία που έχτισε ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση απαντώντας σε μια βαθιά κοινωνική ανάγκη. Και δεν το κάνει καν με στοιχειώδη εντιμότητα...
-Θεωρείτε ότι κάνατε «μονομερείς ενέργειες» στο Υπουργείο Οικονομικών;
Προσωπικά είμαι πραγματικά υπερήφανη για τη δουλειά στο υπουργείο Οικονομικών. Ήταν όλα «μονομερείς ενέργειες», γι’ αυτό και όλα ξηλώθηκαν ήδη με τα «προαπαιτούμενα» του τρίτου μνημόνιου ή θα ξηλωθούν με «δράσεις» προβλεπόμενες απ’ αυτό μέσα στο επόμενο δίμηνο. Από το «μίνι» φορολογικό νομοσχέδιο - ν. 4330/2015 -, με το οποίο καταργήθηκαν τα τεκμήρια και η επιβαλλόμενη απ’ αυτά φορολογία για περιστασιακά απασχολούμενους με πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα και απαλλάχτηκαν απ’ τη φορολογία μέσω τεκμηρίων ως «επιχειρηματίες» νέα παιδιά μ’ έσοδα αποκλειστικά από τόκους ή νοίκια και ομογενείς κάτοικοι εξωτερικού. Μέχρι τις ρυθμίσεις για τους αγρότες - ν. 4328/2015 και ν.4330/2015 -, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η κατάργηση της φορολόγησης για το σύνολο των αγροτικών και πτηνοτροφικών αποζημιώσεων λόγω φυσικών καταστροφών αντί για φορολόγηση 13% από το πρώτο €, η καθιέρωση ως αφορολόγητων των αγροτικών επιδοτήσεων έως 12.000 ευρώ, που φορολογούνταν επίσης από το πρώτο ευρώ, και η μείωση στο μισό της προκαταβολής φόρου των αγροτών: Από 55% περιορίστηκε στο 27,5% για τους ενήλικες και από 27,5% στο 13,75% για τους νέους αγρότες. Η ρύθμιση αυτή καταργήθηκε με το Τρίτο Μνημόνιο, διπλασιάζοντας για τους αγρότες και τετραπλασιάζοντας για τους νέους αγρότες - και μάλιστα αναδρομικά για τα εισοδήματα 2014 - την προκαταβολή φόρου. Αμέσως μετά τις εκλογές θα έρθουν σε όλους τα συμπληρωματικά μπιλιετάκια. Η νομοθετική ρύθμιση για το «χτύπημα» των τριγωνικών συναλλαγών είναι ακόμα μία από τις ρυθμίσεις που κατάργησε ήδη το μνημόνιο.
Η νομοθετική δουλειά στο Υπουργείο υπήρξε προϊόν συνεργασίας με δεκάδες έμπειρους υπηρεσιακούς παράγοντες, που έχουν εξαιρετικές προτάσεις, αλλά ποτέ δεν είχε ζητηθεί η γνώμη τους - ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία, που τα νομοσχέδια έρχονταν έτοιμα από νομικά γραφεία εντεταλμένα της τρόικας. Μου είπαν ότι ήταν η πρώτη φορά που έκατσε μαζί τους Υπουργός και διαμόρφωσαν από κοινού κείμενα νόμων.
Τέτοια δουλειά, με μια «ανήσυχη» συνεργασία ΣΔΟΕ και ΓΓΔΕ, απηχεί και το «ηλεκτρονικό καταθεσιολόγιο», όνομα με το οποίο το είχα «βαφτίσει» δημόσια, που ολοκληρώνεται, όπως το είχαμε προγραμματίσει απ’ την αρχή, τέλος Σεπτεμβρίου. Άφησα στο Υπουργείο φεύγοντας υπογεγραμμένη τη σχετική Απόφαση Υπουργού. Δεν είχε προωθηθεί για ΦΕΚ κι έτσι επανεκδόθηκε ως Απόφαση του κ. Αλεξιάδη. Το «καταθεσιολόγιο» αποτελεί ουσιαστικά τη βάση όχι μόνο για δίωξη της μεγάλης φοροδιαφυγής, αλλά και για την ανάκτηση σημαντικών εσόδων μέσω της νομοθέτησης μιας περιορισμένης «αμνηστίας» για την εθελοντική καταβολή των οφειλόμενων φόρων χωρίς τις προσαυξήσεις τους από «αφανή» εισοδήματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, που πέρασαν μέσω τραπεζικού συστήματος. Πρόκειται για μια πολιτική που είχαμε καθορίσει από κοινού με το Γιάνη Βαρουφάκη, με διαφωνία μόνο ως προς τους προτεινόμενους συντελεστές πληρωμής, που οι συνεργάτες μου κι εγώ βρίσκαμε χαμηλούς.
Άφησα στο Υπουργείο φεύγοντας υπογεγραμμένη τη σχετική Απόφαση Υπουργού. Δεν είχε προωθηθεί για ΦΕΚ κι έτσι επανεκδόθηκε ως Απόφαση του κ. Αλεξιάδη
-Τι θα γίνει τώρα το «ηλεκτρονικό καταθεσιολόγιο» μετά τo σχέδιο για την εγκαθίδρυση του νέου Ταμείου Δημόσιας Περιουσίας;
Με το τρίτο μνημόνιο, όμως, το ΣΔΟΕ, που θα έκανε εντατική χρήση των νέων ηλεκτρονικών δυνατοτήτων και θα είχε την πρωτοβουλία γι’ αυτή τη νομοθετική κίνηση, που κληροδοτήσαμε στον κ.Αλεξιάδη, ουσιαστικά διαλύεται. Ως πρώτο αποτέλεσμα μένουν «ορφανές» 35.000 υποθέσεις υπό έλεγχο, ανάμεσα τους – σύμφωνα με ανακοίνωση της Ένωσης Εφοριακών Αττικής - λίστες, εξοπλιστικά, «πολιτικό χρήμα» κλπ, οι οποίες δεν περνούν στη ΓΓΔΕ. Η τελευταία αναλαμβάνει μόνο 3.500 απ’ τις υποθέσεις του ΣΔΟΕ, ενώ αποκτά κατ’ αποκλειστικότητα το φορολογικό και τελωνειακό έλεγχο. Στη ΓΓΔΕ περνούν οι 500 απ’ τους 750 ελεγκτές του ΣΔΟΕ. Από τον Οκτώβριο το ΣΔΟΕ με τους υπολειπόμενους ελεγκτές θ’ ασχολείται πλέον μόνο με υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος και δε θα έχει αρμοδιότητα για να συνεχίσει τον έλεγχο των 35.000 υποθέσεων, αρκετές χιλιάδες από τις οποίες παραγράφονται στο τέλος του χρόνου. Είχα προσωπικά δεσμευτεί ως Υπουργός ότι θα έφερνα νομοθεσία αναβολής της παραγραφής. Είναι φανερό ότι αν δεν ανατραπούν οι συγκεκριμένες μνημονιακές αποφάσεις, θα πρόκειται για σκάνδαλο φοβερού μεγέθους, με μαζικό «πλυντήριο» μαύρου χρήματος επωνύμων και μη.
Σε ό,τι αφορά το σκέλος της δημόσιας περιουσίας, με το άρθρο 24 του ν.4321/2015 «εξασφαλίσαμε» νομοθετικά τα έσοδα από την αξιοποίηση της να διοχετεύονται κυρίως για τη χρηματοδότηση και στήριξη του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Όρος που διέγραψε με μια μονοκοντυλιά η υπογραφή στο τρίτο Μνημόνιο για το «Νέο Ταμείο Δημόσιας Περιουσίας», που «επαναφέρει» τις ιδιωτικοποιήσεις και διοχετεύει τα έσοδα, ξεκινώντας από τα πρώτα 25 δις, και πάλι στην εξυπηρέτηση ενός μη βιώσιμου χρέους.
Το βασικό όμως είναι ότι στο επίπεδο της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας περιφρουρήσαμε το δημόσιο συμφέρον μακριά από τις μεθοδεύσεις που συνήθως και κατά σύστημα το λυμαίνονταν. Ενώ με την πολιτική που ακολούθησε από την πρώτη μέρα η νέα διοίκηση της ΕΤΑΔ, της Εταιρείας του Δημοσίου που «κατέχει» τα περισσότερα από 70.000 ακίνητα του, άρχισαν να βγαίνουν στο φως, όπως είπα και στην ομιλία μου κατά την παράδοση του Υπουργείου στον κύριο Αλεξιάδη, σκελετοί μέσα από εκατοντάδες ντουλάπια: Πέρα από δουλειά για τον εισαγγελέα, θα εξασφαλίσουν και σημαντικά δημόσια έσοδα από μια αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας χωρίς «ντηλαρίσματα» για πρώτη φορά από σήμερα και για πολλά χρόνια. Φτάνει να μην διοχετευτούν από την πολιτική ηγεσία κι αυτά τα δημόσια ακίνητα σε ιδιωτικοποιήσεις-ξεπουλήματα προκειμένου να «ταϊσουν» ένα μη βιώσιμο χρέος.
Τελικά, δεν ξέρω αν ισχύει αυτό που μου είπε την ημέρα παράδοσης του Υπουργείου ανώτατος υπηρεσιακός παράγοντας: «Ελάχιστοι Υπουργοί μπορούν να πουν, όπως εσύ, ότι έφυγαν από αυτό το Υπουργείο με το κεφάλι ψηλά». Αυτό για το οποίο μπορώ να μιλήσω με βεβαιότητα, είναι ότι κάναμε ό,τι περνούσε από το χέρι μας για ν΄ ανακουφιστούν τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα και ταυτόχρονα να συγκεντρωθούν έσοδα κατά το διάστημα μιας εξαιρετικά κρίσιμης περιόδου. Ξεκινώντας ωστόσο από τη ρύθμιση έως 100 δόσεις και τη νομοθεσία για τους αγρότες, αλλά και με τις εξελίξεις ουσιαστικής διάλυσης του ΣΔΟΕ και εγκαθίδρυσης του νέου Ταμείου Δημόσιας Περιουσίας, το μνημόνιο φροντίζει ό,τι θετικό να το ξηλώσει συστηματικά.
-Κατά τη διάρκεια της «επικής» διαπραγμάτευσης του Γιάνη Βαρουφάκη, διατηρήσατε εξαιρετικά χαμηλό προφίλ και δεν είχατε εμπλοκή στη μαξιμαλιστική επικοινωνιακή διαχείριση της διαπραγμάτευσης. Ωστόσο μετανιώνετε; Mήπως θα έπρεπε να είχατε πιο δυναμική αντίδραση ή στάση, καθώς φαινόταν ότι η διαπραγμάτευση οδηγούνταν σε ναυάγιο;
Κράτησα χαμηλό προφίλ γιατί ο υπουργός Οικονομικών έλειπε στο εξωτερικό, ο Πρωθυπουργός ήταν πρωί-βράδυ απασχολημένος με τη διαπραγμάτευση, όταν δεν έλειπε κι ο ίδιος, και μου είχε ανατεθεί μια δουλειά στο υπουργείο Οικονομικών εξαιρετικά πιεστική, που απορροφούσε όλη μου τη σκέψη και δράση. Εξάλλου δε μ’ αρέσουν ιδιαίτερα οι τυμπανοκρουσίες. Φυσικά κι είχα τις απόψεις και τις ενστάσεις μου από την αρχή για τον τρόπο που η διαπραγματευτική ομάδα χειρίστηκε την όλη υπόθεση, πριν απ’ όλα για τα φορολογικά, για τα οποία οι προτάσεις διαμορφώνονταν στο πλαίσιο της διαπραγματευτικής ομάδας, εκτός Υπουργείου. Φρόντισα αυτές τις ενστάσεις να τις διατυπώνω εκεί που έπρεπε, κυρίως στο Κυβερνητικό και στο Υπουργικό Συμβούλιο. Ήταν βεβαίως φανερό ότι ένας στενός πυρήνας κυβερνητικών στελεχών χειριζόταν μονοπωλιακά αυτή τη διαπραγμάτευση, με πλήρη στεγανά πληροφόρησης. Προσωπικά δεν ήθελα να αποσπώ τον Πρωθυπουργό απ’ τον προσανατολισμό, που τότε τον απορροφούσε σχεδόν ολοκληρωτικά, «προς τα έξω», και γι’ αυτό ζήτησα και τον είδα ελάχιστες φορές, κυρίως για ζητήματα κυβερνητικής πολιτικής που είχαν να κάνουν με το πεδίο της δικής μου δράσης. Την τελευταία φορά που έγινε αυτό, τον προειδοποίησα όσο πιο καθαρά γινόταν, για τα φορολογικά και τα θέματα της δημόσιας περιουσίας, με τη φράση – που την εννοούσα απόλυτα - «δεν είμαι αχυράνθρωπος».
Τον προειδοποίησα όσο πιο καθαρά γινόταν, για τα φορολογικά και τα θέματα της δημόσιας περιουσίας, με τη φράση – που την εννοούσα απόλυτα - «δεν είμαι αχυράνθρωπος»
Όπως όλοι, ή σχεδόν όλοι, στην κυβέρνηση, μου φαινόταν αδιανόητο ότι η ηγετική ομάδα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να πετάξει κυριολεκτικά στα σκουπίδια το ΟΧΙ της 5ης Ιουλίου: Την τεράστια ισχύ που της έδωσε ο λαός σε μια εκλογική αναμέτρηση μ’ ένα τόσο μοναδικό χαρακτηριστικό στην ιστορία του κόσμου, τις κλειστές τράπεζες, ώστε να μετατρέψει το ναυάγιο της διαπραγμάτευσης σε μια αποφασιστική, έντιμη και – εκτιμώ- ακόμα και παραγωγική στάση απέναντι στο «σφαγείο», που είχαν στήσει οι δανειστές στις Βρυξέλλες. Μια στάση που, αν γύριζε κι απευθυνόταν ανοιχτά στον ελληνικό λαό, θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει ίσως τελικά, ακόμα και κείνες τις στιγμές, σε κάτι που να πλησιάζει τη συμφωνία που επιδιώκαμε. Αλλιώς, με λαϊκή εξουσιοδότηση, να στραφεί σε ρήξη. Κι αν δε μπορούσαν ή δεν άντεχαν να το κάνουν αυτό, θα ήταν πολύ πιο έντιμο να κατατεθεί η εντολή αντί να υπογραφεί η συμφωνία που οδήγησε στο τρίτο μνημόνιο. Το τελευταίο θα ήταν μια τακτική ήττα, απ’ την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε σύντομα να συνέλθει, να συγκεντρώσει δυνάμεις και να επανακάμψει. Και θα παρέμενε ενωμένος. Το άλλο, η υπογραφή συμφωνίας για μνημόνιο, ήταν μια συντριπτική συνθηκολόγηση, μια στρατηγική ήττα, απ’ την οποία δεν θα υπήρχε σωτηρία. Το ανέφερα κι αυτό στην επιστολή παραίτησης μου, που παρέδωσα στο Μαξίμου Δευτέρα 13 Ιουλίου νωρίς το μεσημέρι, καθώς την έγραψα μόλις άκουσα στην τηλεόραση κατά τις 9 το πρωί τις δηλώσεις για το τελικό αποτέλεσμα - τονίζοντας σε αυτήν ότι ακόμα και τότε ήλπιζα ότι, με την επιστροφή της αποστολής στην Ελλάδα, μια τέτοια συμφωνία δε θα ολοκληρωνόταν.
Mου φαινόταν αδιανόητο ότι η ηγετική ομάδα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να πετάξει κυριολεκτικά στα σκουπίδια το ΟΧΙ της 5ης Ιουλίου. Θα ήταν πολύ πιο έντιμο να κατατεθεί η εντολή αντί να υπογραφεί η συμφωνία που οδήγησε στο τρίτο μνημόνιο.
-Δεχθήκατε μια κίτρινου τύπου επίθεση για την υπόθεση της μητέρας σας. Ασφαλώς είναι κιτρινισμός να ποινικοποιείται κάποιος για τις ευθύνες (ή μη) οποιουδήποτε μέλους της οικογένειας του. Ωστόσο θεωρείτε σωστό ότι τα ΜΜΕ οφείλουν να εγείρουν ζητήματα που αφορούν δημόσιους λειτουργούς και υπουργούς;
Δεν είμαι αφελής, γνωρίζω ότι ένας δημόσιος λειτουργός ελέγχεται διαρκώς για ζητήματα ηθικής και νομικής τάξης, ιδιαίτερα όταν αυτά συνιστούν κατάχρηση εξουσίας. Και τα ΜΜΕ, και βέβαια όχι μόνο αυτά, οφείλουν να τον ελέγχουν. Ωστόσο, τα γεγονότα που εκτενέστατα έχω εκθέσει και που ελάχιστα μέσα είχαν την ευαισθησία να δημοσιεύσουν, αποκαλύπτουν την άλλη όψη του πράγματος. Ότι πολλές φορές τα ΜΜΕ κάνουν κατάχρηση της άτυπης εξουσίας τους, παράγοντας κραυγαλέα ψεύδη που τα αφήνουν να σέρνονται και φροντίζουν να μην τα ανασκευάσουν ποτέ.
Στη περίπτωση της μητέρας μου τα ΜΜΕ, ιδιαίτερα δύο συγκεκριμένα, είπαν τερατωδίες για τα πάντα: Από το ποσό που η μητέρα μου σήκωσε απ’ το λογαριασμό της, την ημερομηνία που τα σήκωσε - πολύ μακριά απ’ την επιβολή capital controls, την περίοδο που η διαπραγματευτική ομάδα ετοίμαζε το κείμενο με ό,τι είχε μέχρι τότε συμφωνηθεί, μέρες ακόμα πριν αυτό κατατεθεί και χαρακτηριστεί απ’ τους δανειστές, που έπαιζαν βέβαια το παιχνίδι του γάτου με τον ποντικό, «καλή βάση για συζήτηση» - μέχρι τις συνθήκες της ανάληψης. Που ήταν απολύτως τυπικές, όπως γίνονται όλες οι αναλήψεις μεγάλων ποσών - ο λογιστής της ειδοποίησε την τράπεζα την προηγούμενη, τη συνόδεψε στην τράπεζα και στο σπίτι της ο ίδιος, ενώ όλη η διαδικασία στην τράπεζα κράτησε 10 λεπτά - και καμιά σχέση δεν είχε με τα εκπληκτικά πράγματα που έγραψε το η πρώτη εφημερίδα: Για δικά μου απειλητικά τηλεφωνήματα στο διευθυντή, που ούτε τον ξέρω ούτε με ξέρει, για σκηνές που έκανε η ίδια στην τράπεζα, μέχρι και το εξωφρενικό – μοναδικό στην ιστορία των παγκόσμιων τραπεζικών χρονικών – ότι η τράπεζα της έστειλε τελικά τα χρήματα της με τραπεζικό υπάλληλο σπίτι… Όταν τελικά κατάφερα να μάθω τι ακριβώς είχε γίνει και, προπαντός, πότε είχε γίνει, κι ανασκεύασα ένα προς ένα τα τερατώδη που έγραψαν, αντέδρασαν αρνούμενοι να δημοσιεύσουν τη δήλωση μου και επαναλαμβάνοντας ισχυρισμούς, που εύκολα αποδεικνύονταν ως ψευδείς.
Είχα επίσης την αίσθηση ότι, επειδή είχα παραιτηθεί από την κυβέρνηση ένα 24ωρο πριν την πρώτη «ερώτηση» Αυγενάκη, θεωρήθηκα αναλώσιμη. Αυτή η αίσθηση επιβεβαιώθηκε πλήρως, όταν και μετά την πάροδο των πρώτων ημερών αφέθηκα εκτεθειμένη στη συκοφαντική επίθεση. Τόσο από την κυβέρνηση –που με μια απλή δήλωση ότι κανείς από τα μέλη της δεν ήξερε ή σχεδίαζε τις συγκεκριμένες μέρες capital controls, μπορούσε να το «κόψει» πριν αυτό εξελιχθεί σε πανελλήνιο και διεθνή διασυρμό – όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ.
-Aποφασίσατε να αποχωρήσετε από τον ΣΥΡΙΖΑ και να συμπορευτείτε με τη Λαϊκή Ενότητα. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι μετά την ευρεία στήριξη πολιτών που εξέλεξαν τον ΣΥΡΙΖΑ με έναν νέο πολιτικό, όπως ο Αλέξης Τσίπρας, η Λαϊκή Ενότητα στο πρόσωπο του κ. Λαφαζάνη θα εκφράσει μια νέα σύνθεση;
Αφετηρία μας είναι η ανάταση και η διάθεση που έδειξε η μεγάλη πλειοψηφία του λαού και ιδιαίτερα της νεολαίας με το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Αυτός ο κόσμος, σε πρωτοφανείς συνθήκες τρομοκράτησης και capital control, με όλο το κατεστημένο Ελλάδας και Ευρώπης συντεταγμένο στην επιχείρηση εκβιασμού, έκανε ένα μεγάλο ριζοσπαστικό άλμα. Και μέσα σε μια βδομάδα οι προσδοκίες του, η εμπιστοσύνη που έδειξε, η εξουσιοδότηση που έδωσε για αποφασιστική στάση, διαψεύστηκαν. Δεν είναι θέμα νεανικότητας και κινητικότητας. Είναι θέμα σεβασμού στη λαϊκή ετυμηγορία, είναι θέμα δημοκρατίας και εθνικής αξιοπρέπειας. Και ο Λαφαζάνης και ο Γλέζος και η Κωνσταντοπούλου κι όλοι όσοι συμπορευόμαστε στη Λαϊκή Ενότητα θέλουμε να δώσουμε πολιτική διέξοδο στο «όλον» ΟΧΙ του λαού και της νεολαίας. Κι αυτό δεν έχει καμιά σχέση με το να το καπηλευτούμε ή να το μονοπωλήσουμε. Είναι βέβαιο ότι, σε κοινωνικό επίπεδο, η πλειοψηφία του ΟΧΙ θα βρεθεί απέναντι και στο τρίτο Μνημόνιο, όπως συνέβη με τα προηγούμενα δύο. Η μεγάλη αυτή κοινωνική αντιπολίτευση, που προέρχεται κυρίως αλλά όχι μόνο από το ΣΥΡΙΖΑ, έχει ανάγκη να υπάρχει μια ισχυρή, αντιμνημονιακή αντιπολίτευση σε μια, κατά τ’ άλλα, καταθλιπτικά μνημονιακή Βουλή.
-Μήπως ήταν άδικο να εγκαταλείψετε όλοι τον Αλέξη Τσίπρα στη πρώτη μεγάλη δυσκολία; Μήπως οι συνθήκες της παγκοσμιοποίησης δεν ευνοούν μια τέτοια συγκρουσιακή στάση;
Δεν εγκαταλείψαμε εμείς τον τότε Πρωθυπουργό. Η ηγετική ομάδα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία ο ίδιος προΐσταται, είναι αυτοί που εγκατέλειψαν τόσο το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και τη συντριπτική ετυμηγορία του δημοψηφίσματος όσο και το ελάχιστο χαρακτηριστικό μιας αριστερής δύναμης: Δεν μπορεί να εκπροσωπεί τους αδύναμους μιας κοινωνίας ασκώντας πολιτικές εναντίον τους. Αριστερά και μνημόνιο δεν πάνε μαζί. Όσο για την κυβερνητική εξουσία ενός κόμματος της Αριστεράς, το ερώτημα είναι εξουσία από ποιον και για λογαριασμό ποιου. Την εξουσία προς το παρόν την ασκούν οι δανειστές, με πρόγραμμά τους το μνημόνιο, που είναι ένα πρόγραμμα ενάντια στον λαό, τη δημοκρατία και την κυριαρχία της χώρας. Σήμερα δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που καταλαμβάνει την εξουσία, αλλά αυτή η εξουσία που καταλαμβάνει και τον ΣΥΡΙΖΑ, μετατρέποντάς τον από ένα αριστερό ριζοσπαστικό σε ένα ακόμα μνημονιακό, συστημικό κόμμα.
Δεν εγκαταλείψαμε εμείς τον τότε Πρωθυπουργό. Την εξουσία προς το παρόν την ασκούν οι δανειστές, με πρόγραμμά τους το μνημόνιο.
-Mήπως ιδεολογικά η Αριστερά παραμένει απροετοίμαστη να κυβερνήσει, επειδή οι θεωρίες που διαθέτει για το κράτος είναι ανεπίκαιρες; Μήπως δεν έπρεπε να είχατε αποχωρήσει από την κυβέρνηση;
Μπορεί να υπάρχουν πολλά κενά στις σύγχρονες θεωρίες της Αριστεράς για το κράτος, αλλά να μην ξεχνάμε τη βασική συνθήκη των μνημονίων: η κυριαρχία της χώρας αίρεται υπέρ των δανειστών, άρα το κράτος ελέγχεται απ’ αυτούς. Δεν ξέρω τι είδους δημοκρατική διαχείριση μπορεί να γίνει όταν το κουαρτέτο των δανειστών, κουιντέτο μαζί με τη νέα Task Force που μας στέλνει η Κομισιόν, έχει επιτηρητή σε κάθε υπουργείο, ελέγχει την «ανεξάρτητη» Γενική Γραμματεία Εσόδων κι έχει κατευθείαν πρόσβαση στην ηλεκτρονική βάση και τα στοιχεία της ή έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις τράπεζες, στη δημόσια περιουσία, στον κρατικό προϋπολογισμό. Τι είδους δημοκρατική διαχείριση μπορεί να υπάρξει, όταν οι δανειστές έχουν εξουσία να ακυρώνουν ακόμη και ψηφισμένα νομοσχέδια; Όταν οι Υπουργοί δε θα έχουν πλέον – όπως εξηγήθηκε στην τελευταία συνεδρίαση της Κ.Ο. του ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ, την οποία παρακολούθησα, το δικαίωμα να καταθέτουν ακόμα κι οποιαδήποτε νομοθετική τροποποίηση αν αυτή δεν έχει ήδη «προεγκριθεί» από τους έξω;
Προϋπόθεση διακυβέρνησης, ακόμη και για μια συντηρητική κυβέρνηση, είναι η απαλλαγή από το μνημόνιο, δηλαδή η ανάκτηση της κυριαρχίας της χώρας. Με το Μνημόνιο οι δανειστές κυβερνούν, η κυβέρνηση εκτελεί, η Βουλή απλώς επικυρώνει.
-Είναι δυνατόν να αλλάξει η Αριστερά τον κόσμο χωρίς να πάρει την εξουσία; Mήπως είναι λάθος η επιμονής της Λαϊκής Ενότητας στην «αντιμνημονιακή καθαρότητα» ως προϋπόθεση διακυβέρνησης;
Ποιος είπε ότι η Αριστερά ή η Λαϊκή Ενότητα δεν διεκδικεί την εξουσία - για την ακρίβεια τη διακυβέρνηση, γιατί η εξουσία είναι κάτι πιο πολύπλοκο-; Και δεν είναι θέμα «αντιμνημονιακής καθαρότητας». Είναι απλό: Προϋπόθεση διακυβέρνησης, ακόμη και για μια συντηρητική κυβέρνηση, είναι η απαλλαγή από το μνημόνιο, δηλαδή η ανάκτηση της κυριαρχίας της χώρας. Με το Μνημόνιο οι δανειστές κυβερνούν, η κυβέρνηση εκτελεί, η Βουλή απλώς επικυρώνει.
Στο debate ο κ.Τσίπρας κατηγόρησε πρώην υπουργούς της κυβέρνησης, οι οποίοι τώρα συμμετέχουν στη Λαϊκή Ενότητα ότι είχαν ψευδαισθήσεις, αναφορικά με τη Ρωσία «θεωρώντας την συνέχεια της Σοβιετικής Ένωσης». Πως το σχολιάζετε;
Είναι μια μάλλον κακόγουστη λαθροχειρία. Θα μπορούσα κι εγώ, που για αρκετό διάστημα πριν από τις εκλογές είχα την ευθύνη της Εξωτερικής Πολιτικής από μεριάς της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, να ρωτήσω τον πρώην πρωθυπουργό αν είχε την ίδια ψευδαίσθηση όταν επισκεπτόμασταν τότε τη Ρωσία και διερευνούσαμε – εναλλακτικές - λύσεις οικονομικής συνεργασίας. Ή να τον ρωτήσω τι εννοούσε μετεκλογικά, μόλις τον περασμένο Ιούνιο, όταν ως Πρωθυπουργός είχε επισκεφθεί για δεύτερη φορά τη Μόσχα και δήλωνε – προφανώς προς τους Ευρωπαίους «εταίρους» - ότι «ο ελληνικός λαός είναι λαός της θάλασσας, δεν φοβάται και θα φτάσει σε νέα λιμάνια»;
Είναι μια μάλλον κακόγουστη λαθροχειρία. Nα ρωτήσω τον πρώην πρωθυπουργό αν είχε την ίδια ψευδαίσθηση όταν επισκεπτόμασταν τότε τη Ρωσία και διερευνούσαμε – εναλλακτικές - λύσεις οικονομικής συνεργασίας
-Δεν σας φοβίζει ότι οι ανένταχτοι πολίτες που στήριξαν τον ΣΥΡΙΖΑ θα "αποστρατευτούν» αν η Λαϊκή Ενότητα δεν πάει καλά στις εκλογές;
Φυσικά και με φοβίζει, αλλά είμαι πεπεισμένη ότι δεν θα συμβεί. Νομίζω ότι οι ανένταχτοι αριστεροί έχουν αποδειχθεί το πιο δραστήριο, ανιδιοτελές και πεισματάρικο κομμάτι της Αριστεράς. Αυτοί έδωσαν φρέσκο αέρα στον ΣΥΡΙΖΑ, αυτοί μπορεί να αποτελέσουν και τους εγγυητές του νέου αριστερού εγχειρήματος. Αρκεί να τους δοθεί μετεκλογικά ο κατάλληλος χώρος.
-Γιατί μετά το ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ στο μνημόνιο ο κόσμος και οι λαϊκές μάζες δεν κινητοποιήθηκαν αμέσως να αντιδράσουν ακούσια στη μεταστροφή αυτή; Mήπως τελικά ο ηρωϊσμός του ΟΧΙ ήταν περισσότερο συναισθηματισμός, ενώ το ΝΑΙ έφερε ανακούφιση στον κόσμο της δουλειάς;
Ανακούφιση; Περιμένετε να δούμε τι θα γίνει, όταν οι νέες επιβαρύνσεις και περικοπές θα αρχίσουν να «τρυπούν» τις τσέπες των πολιτών, όταν θα έρθει ο ΕΝΦΙΑ ή οι νέες περικοπές στις συντάξεις ή τερματιστεί η προστασία από πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας. Σας θυμίζω ότι υπάρχουν 19 «προαπαιτούμενα», που η νέα κυβέρνηση πρέπει να νομοθετήσει πριν την πρώτη αξιολόγηση, κι άλλα 50 μετά για να κλείσει η αξιολόγηση. Όσο για την αντίδραση του κόσμου, δεν υπάρχει αυτοματισμός. Τώρα ο κόσμος βιώνει το σοκ, την απογοήτευση, κάποιοι και την απόγνωση. Συνέβη και με τα προηγούμενα μνημόνια. Τίποτα όμως δεν πάει χαμένο. Το ΟΧΙ αποτελεί την πιο σπουδαία αγωνιστική παρακαταθήκη των τελευταίων χρόνων και τη βάση για το μέλλον. Σας θυμίζω τον πανικό του πολιτικού συστήματος τον Μάιο-Ιούνιο του 2011, όταν ξέσπασε το κίνημα των Αγανακτισμένων. Μέσα απ’ αυτό το κίνημα αναδύθηκε ένα χρόνο αργότερα ένας ΣΥΡΙΖΑ του 26%.
-Θεωρείτε ότι η Λαϊκή Ενότητα είναι επαρκώς καταρτισμένη, ώστε να διαγνώσει τις νέες συνθήκες παραγωγής της ψηφιακής οικονομίας και τα ζητήματα που εγείρει για την παραγωγική ανασυγκρότηση; ΄Εχετε θεωρία πχ. για τις start up επιχειρήσεις και το μέλλον της εργασίας;
Υπάρχει μια συσπείρωση δυνάμεων και προσώπων, που καλύπτει πολλά πεδία από άποψη τεχνοκρατικής επάρκειας. Βεβαίως, οι συνθήκες των εκλογών εξπρές, που έγιναν έτσι ακριβώς για να αιφνιδιαστούν και να μην προλάβουν να αντιδράσουν οι δυνάμεις μας, επέβαλε να επικεντρώσουμε προγραμματικά στα μεγάλα κεφάλαια των αναγκών της κοινωνίας και οικονομίας. Οι επιχειρήσεις start up δεν νομίζω ότι απαιτούν ειδική θεωρία. Χρειάζονται κίνητρα συγκρότησης και χρηματοδότησης. Χρειάζεται επίσης να μην εξελίσσονται σε αναλώσιμα των πολυεθνικών, αλλά να δημιουργούν θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία εδώ, στη χώρα μας. Για το μέλλον της εργασίας αυτό που πριν απ’ όλα μας ανησυχεί - και θα κάνουμε τα πάντα για ν’ αποτρέψουμε - είναι ότι οι κυρίαρχοι κύκλοι της οικονομίας θέλουν να τη μετατρέψουν σε βασίλειο επισφάλειας, σε ένα μαζικό και ανίσχυρο «πρεκαριάτο». Το μεγάλο πρόβλημα της δημιουργίας «κανονικών» θέσεων εργασίας για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, που μπορούν να προκύψουν μόνο μέσω μιας συστηματικής προσπάθειας παραγωγικής ανασυγκρότησης, θ’ απαντήσει με θετικό τρόπο σε τέτοια σχέδια.
-Είστε αισιόδοξη για το μέλλον; Yπάρχει μέλλον για την ευρωπαϊκή δημοκρατία χωρίς την Τρόικα; O ΣΥΡΙΖΑ δεν τα κατάφερε.
Ας ξεκινήσουμε από την ελληνική δημοκρατία, που για να αποκατασταθεί πρέπει να απαλλαγούμε από την τρόικα. Αυτό θα είναι ένα καλό βήμα και για την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τα κατάφερε γιατί η ηγετική του ομάδα επέλεξε τελικά να συνθηκολογήσει με συντριπτικό τρόπο.
-Πως μπορεί η Αριστερά να ορίσει ξανά την ατζέντα στο μεταναστευτικό, όταν έχει γίνει προνομιακός χώρος της Ακροδεξιάς;
Πρώτον, επιμένοντας στην προβολή των αξιών της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού, χωρίς υποσημειώσεις και αστερίσκους, ιδιαίτερα όταν μιλούμε για ανθρωπιστική καταστροφή. Δεύτερο, φρεσκάροντας την ιστορική μνήμη του ελληνικού λαού, που έχει ζήσει ίδιος αλλεπάλληλα κύματα προσφυγιάς και μετανάστευσης και σήμερα μεταναστεύουν κατά εκατοντάδες χιλιάδες τα παιδιά του, τα νιάτα, η πιο μορφωμένη γενιά της χώρας μας. Τρίτο, αποκαλύπτοντας τις αιτίες της μεταναστευτικής κρίσης, κυρίως τις στρατιωτικές επεμβάσεις και τη ληστρική συμπεριφορά της Δύσης σε πολλές χώρες, που οδήγησε στη διάλυση τεσσάρων οργανωμένων κρατών, με χρονολογική σειρά του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Λιβύης και σήμερα της Συρίας και στη δημιουργία μεσαιωνικών εκτρωμάτων όπως η Αλ Κάιντα και το ISIL, που κάποια στιγμή δάγκωσαν το χέρι που τα τάιζε.
Σήμερα ζούμε την «έξοδο» του λαού της Συρίας σε όλη την Ευρώπη, μια «εισβολή» πληθυσμών που η χώρα τους, με το μεγαλύτερο κομμάτι της στα χέρια των τζιχαντιστών, δεν είναι πια «κατοικίσιμη». Κανείς δεν κοιτάζει όμως την επόμενη «δεξαμενή», τα 3,2 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους από την προέλαση του ISIL στο Ιράκ. Τέταρτο, είναι ολοφάνερο ότι τα Δουβλίνα ανεξάρτητα απ’ τον αριθμό που τα συνοδεύει, οι φράκτες και η ύψωση ξανά των εσωτερικών ελέγχων ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες δεν λειτουργούν, αντιμέτωποι με τέτοια πλήθη απελπισμένων κι αποφασισμένων ανθρώπων. Πολλαπλασιάζουν μόνο τα θύματα. Οι στρατιωτικές δυνάμεις των ευρωπαϊκών χωρών θα έπρεπε να κινητοποιηθούν από τις κυβερνήσεις όχι για να στήσουν πολυβόλα απέναντι τους, αλλά για να βοηθήσουν στην κίνηση τους με τη μεγάλη εμπειρία που διαθέτουν και ασκώντας μια πρακτική ανθρωπιστική πολιτική. Η Ευρώπη πρέπει να διαθέσει πραγματικά χρήματα και άμεση υλική και πιο μακροπρόθεσμη βοήθεια: Για επανεγκατάσταση σε όλες τις χώρες, αλλά προπαντός για να μείνουν στην Τουρκία τα 3 εκατ. πρόσφυγες αυτή τη στιγμή στο έδαφος της και τα άλλα τόσα στο Ιράκ. Οι ίδιοι που προκάλεσαν το χάος, έχουν και την πρώτη ευθύνη να βοηθήσουν ώστε να δημιουργηθούν στις χώρες που κατέστρεψαν με την πολιτική τους, συνθήκες επανεγκατάστασης μέρους τουλάχιστον όσων κινούνται σήμερα μεταξύ των ηπείρων και τουλάχιστον συγκράτησης των πληθυσμών που δεν έχουν ακόμα φύγει.
Κι η Ελλάδα, κατεστραμμένη από τα μνημόνια βασική πύλη εισόδου μαζί με την Ιταλία, θα πρέπει να προγραμματίσει από την αρχή το απελπιστικά ανεπαρκές και αντικειμενικά εξαιρετικά προβληματικό είδος διαχείρισης που κάνει στα νησιά και στον Έβρο, απαιτώντας και διεκδικώντας ν’ αναλάβουν τα οικονομικά και άλλα βάρη αυτοί που προκάλεσαν αυτή την ανθρωπιστική καταστροφή.
-Ποιες είναι οι ουσιαστικές διαφορές του ΚΚΕ και της Λαϊκής Ενότητας;
Η Λαϊκή Ενότητα προβάλλει ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα άμεσης εφαρμογής με κεντρικούς στόχους την ανάκτηση της κυριαρχίας της χώρας, την κατάργηση των μνημονίων και την ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας μέσα από την παραγωγική της ανασυγκρότηση. Το ΚΚΕ προτείνει ρήξη με την καπιταλιστική ανάπτυξη και λαϊκή εξουσία γενικά. Δεν προτείνει πρόγραμμα άμεσης εφαρμογής, ούτε οποιοδήποτε μεταβατικό πρόγραμμα. Και καταγγέλλει όποιον προτείνει κάτι τέτοιο. Μακάρι να μπορούσαμε να «διακτινιστούμε» στο σοσιαλισμό και τη λαϊκή εξουσία, κάτι τέτοιο όμως μάλλον δε γίνεται.
-Ti απαντάτε στις κατηγορίες -κυρίως της πρώην αξιωματικής αντιπολίτευσης - που λένε πως το δημοψήφισμα σε συνδυασμό με την 7μηνη διακυβέρνησή σας πήγαν σε οικονομικό επίπεδο τη χώρα πολύ πιο πίσω, από ότι οι κυβερνήσεις των προηγούμενων ετών; Είναι ψέμα;
Οι δείκτες του β’ τριμήνου, που η ΕΛΣΤΑΤ έχει δώσει στη δημοσιότητα, ήταν θετικοί σε όλη τους την έκταση: Από το ΑΕΠ μέχρι την απασχόληση. Οι επιπτώσεις, στη συνέχεια, των capital controls, που επέβαλαν ΕΚΤ και δανειστές για να καθυποτάξουν λαό και νεολαία με την αναγγελία του δημοψηφίσματος, είναι σημαντικές και μετρήσιμες με σχετική ακρίβεια. Εξ ίσου μετρήσιμες είναι οι επιπτώσεις του χρηματοδοτικού στραγγαλισμού της χώρας, που επιβλήθηκε επίσης απ’ τους ίδιους. Εκείνο που μπορεί να καταλογίσει κανείς στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ είναι ότι επί πέντε μήνες πληρώναμε κανονικά τις δόσεις του χρέους με χρήματα μέσα απ’ τον κρατικό προϋπολογισμό, που προορίζονταν για κοινωνική πολιτική και, μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, για ανάπτυξη. Έτσι, στράγγιξαν τελικά τα δημόσια ταμεία. Και βέβαια δεν αποδαιμονοποίησε τις εναλλακτικές διεξόδους, που θα ήταν και το καλύτερο επιχείρημα για «έντιμη συμφωνία» – δηλ. απεμπλοκής από τα μνημόνια – εντός ευρώ. Απεμπολώντας όμως το βασικό διαπραγματευτικό της επιχείρημα, ήταν αδύνατο βέβαια να ολοκληρώσει οποιαδήποτε από τις προσπάθειες που έκανε για εναλλακτικά σχέδια.
-Με ποια προϋπόθεση θα μπορούσατε να συνεργαστείτε ξανά με τον κ. Τσίπρα;
Αν ακύρωνε το τρίτο Μνημόνιο, σταματούσε την πληρωμή του αβίωτου χρέους μέχρι να υπάρξει συμφωνία για τη δραστική μείωση του και νομοθετούσε μονομερώς το πρόγραμμα που αθέτησε. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας, στις σημερινές συνθήκες, βέβαια…
-Ποια είναι η εκτίμηση σας για την πορεία της Λαϊκής Ενότητας στις εκλογές;
Μια σημαντική κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της, θ’ αποτελέσει τη βάση μιας μαχητικής αντιμνημονιακής αντιπολίτευσης, μέσα κι έξω από μια καταθλιπτικά ομοιόμορφη μνημονιακή Βουλή.
-Ti θα συμβουλεύατε σε έναν ψηφοφόρο του ΟΧΙ και του ΝΑΙ να πράξει στις εκλογές; Tι θα λέγατε σε έναν αναποφάσιστο;
Στον ψηφοφόρο του ΟΧΙ, ότι αυτό δεν εξαερώθηκε, παρά μόνο στο επίπεδο της κρατικής ηγεσίας: Αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη αγωνιστική παρακαταθήκη, γι’ αυτό χρειάζεται να ενισχύσει την ψήφο του στο δημοψήφισμα με μιαν αντίστοιχη ψήφο στις εκλογές. Στον ψηφοφόρο του ΝΑΙ, θα του έλεγα πριν ψηφίσει να διαβάσει προσεκτικά το τρίτο Μνημόνιο. Όσο για τον αναποφάσιστο, θα συμβούλευα να μην αφήσει την απογοήτευση, το φόβο και τα τρομοκρατικά διλήμματα να πνίξουν τη σκέψη και την επιλογή του.