Μπορεί το Κράτος Πρόνοιας να είναι Φινλανδική σύλληψη αλλά ο πλανήτης το γνώρισε σαν Σουηδική ή, Σκανδιναβική «πατέντα».
Δωρικά περιγραφόμενο το νούμερο ένα συστατικό αυτού του Κοινωνικού και Κρατικού μοντέλου δεν έπαψε ποτέ να είναι η έμπρακτη Αλληλεγγύη για τους γύρω. Τουλάχιστον αυτό θεωρητικά μέχρι τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας.
Βλέποντας μέσα στον σουηδικό καθρέπτη μια υπεραπλουστευμένη θεωρία έλεγε πως τις τελευταίες δεκαετίες, κάθε φορά που η τσέπη του μέσου Σουηδού απειλούνταν φορολογικά και το οικονομικό τοπίο μπροστά του καθάριζε, οι ψήφοι και η στήριξη στους Σοσιαλοδημοκράτες μειώνονταν. Αντίθετη πορεία είχαν από την άλλη μεριά οι Συντηρητικοί. Οταν «έρχονταν τα σύννεφα» ξεπρόβαλε κοινωνικά η λαϊκή πίστη στο egalite / fraternite.
Αυτό που πάντα στην Ιαπωνία πρόσφερε η Εταιρεία, μέρος της μεγάλης πυραμίδας, στον εργαζόμενο, στις ΗΠΑ έπρεπε να το εξασφαλίζεις μόνιμα μέσω της ιδιωτικής ασφάλισης, ενώ στην Βόρεια Ευρώπη, το επεδίωκες μέσω της κρατικής κοινωνικής κάλυψης.
Πολλές φορές η διατάραξη στα γρανάζια αυτών των πρακτικών διαταράσσονταν όχι μόνο από εσωτερικές αστοχίες, σχεδόν πάντα σε ένα διπολικό σύστημα διακυβέρνησης, αλλά και από παγκόσμιες επιδημίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος αξιών που όσο συμφέρει να ισορροπεί αλλά τόσο ευνοεί μερικούς να είναι σε αναταραχή, όπως στην ουσία είναι το παγκόσμιο τοπίο μας σήμερα. Τα καλύτερα και περισσότερα ψάρια τα πιάνεις τις περισσότερες φορές σε βουρκώδη βυθό και ομιχλώδη ορίζοντα και μάλιστα όταν το δίχτυ σου είναι προσωπικό και ταΐζει λίγα στόματα.
Το κοινωνικό μοντέλο που ερωτεύτηκε και μάλλον ήθελε πάντα να ανοίξει και να εφαρμόσει στο χαρτί Ενωμένο Πολιτειακά ο Ομπάμα, είχε νομίζω πάντα την ακίδα του διαβήτη του στην Στοκχόλμη. Βέβαια άλλα τα σχέδια επί χάρτου και άλλα σε τυπωμένο χρήμα, που δεν το ελέγχεις απόλυτα, σε ένα σύστημα που ναι μεν ηγείσαι αλλά δεν προστάζεις, όσο πολλοί πιστεύουν πριν περάσουν την πόρτα του Λευκού Σπιτιού. Στη χώρα των χολιγουντιανών ονείρων όμως τέτοιες πρακτικές δημιουργούν καλύτερα σκηνοθετική πλάτη τοπίου και καμβά για ντοκιμαντέρ όπως πχ αυτά του Michael Moore, παρά ρεαλιστικές συνθήκες διακυβέρνησης Δημοκρατών που έχουν ανεμιστήρα στο χέρι αντί για πυξίδα.
Στη Στοκχόλμη τα πράγματα πάντα φαίνονταν πιο «see through» διάφανα , αλλά και και πως να μην είναι;
Σε μια χώρα που η πλειονότης των φορολογουμένων έβαζε την τζίφρα του, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 σε μια υπεραπλουστευμένη σελίδα της φορολογικής του δήλωσης κάτω από την στάνταρ τυπωμένη φράση της εφορίας: «Συμφωνώ να φορολογηθώ σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία που διαθέτετε στην Εφορία για μένα».
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 αλλά και στην δεκαετία του ’70 μέχρι τα μέσα ’80 με ηγέτη τον Ούλωφ Πάλμε η χώρα ήταν από τις εξαιρετικά λίγες που κατόρθωνε και έκανε πράξη τις υποσχέσεις και τις δεσμεύσεις που ανελάμβανε στον ΟΗΕ ώστε να βοηθά ουσιαστικά αναπτυσσόμενες χώρες στα πιο απομακρυσμένα σημεία του πλανήτη, αλλά και να δέχεται χιλιάδες κατατρεγμένους πολιτικούς πρόσφυγες που έβρισκαν καταφύγιο εκεί από όλα τα σημεία του πλανήτη. Με τον Palme πρωθυπουργό η χώρα είχε τελείως άλλη βαρύτητα στον λόγο και τις παρεμβάσεις της μέσα στην διεθνή σκηνή. Οι «επίγονοι» του ποτέ δεν έφτασαν τον αξέχαστο αυτό πολιτικό σε κύρος και απήχηση. Θυμάμαι την προσωπική εξιστόρηση του παλιού πρόεδρου της Ισλανδίας Olafur Ragnar Grimson που συνάντησα το 1996 στο Ρέικιαβικ - είχε διατελέσει για χρόνια γραμματέας της ομάδας των Αδεσμεύτων. «…οι πρωθυπουργοί Παπανδρέου και Πάλμε ήταν ηγέτες με μοναδικά χαρακτηριστικά που δεν συναντούσες όμοια τους πουθενά αλλού».
Η πρόωρα χαμένη υπουργός Εξωτερικών Anna Lind που δολοφονήθηκε στο κέντρο της πρωτεύουσας, όπως άλλωστε και ο αείμνηστος Πάλμε, θα μπορούσε μόνο να χαρακτηριστεί ως η μοναδική φωτεινή εξαίρεση, μέσα από μια γενιά πολιτικών που θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα σημαντική παράδοση μικρών χωρών με μεγάλη παρουσία στην διεθνή σκηνή. Οι επίγονοι του Πάλμε, είτε δεν είχαν το όραμα, είτε δεν μπορούσαν να γίνουν φωτεινοί εμπνευσμένοι ηγέτες σε ένα πολιτικό τοπίο που πάντα δέχεται και ευνοεί την οριζόντια διακυβέρνηση και όχι αυτήν που έχουμε συνηθίσει εμείς εδώ στο Ευρωπαϊκό Νότο, περιμένοντας κάθετα από ουρανοκατέβατους μεσογειακούς ηγέτες καθοδήγηση και σωτηρία.
Σε μια Ευρώπη που το αυστηρό λιτό Σπαρτιάτικο εξουσιαστικό μουστάκι αντικαθιστά το Κορινθιακό άναρχο μούσι και οι γωνιές αλλά και οι μαντρωμένες ευθείες αγκαλιάζουν πιεστικά τις πρότινες ελεύθερες καμπύλες των προηγούμενων δεκαετιών που ξεχείλιζαν σχεδιαστικά πάνω στις λαμαρίνες των αμαξιών της ευρωπαϊκής μας ηπείρου, τα πράγματα δείχνουν να σοβαρεύουν.
Αυτό που πάντα στην ιστορία μερικοί αποκαλούν μέσα στο Κοινοβούλιο, πολιτικός εκτροχιασμός άλλοι το τιτλοφορούν απ’ έξω ερχόμενοι «τα πράγματα αρχίζουν να μπαίνουν στην θέση τους».
Η Λεωφόρος Πεισιστράτου πάντα πέρναγε με άσφαλτο ταχείας ανάπτυξης κατασκευής και κυκλοφορίας πάνω απ’ το παραδοσιακό ανηφορικό καλντερίμι γεμάτο λακκούβες, της οδού Κλεισθένους . Ακόμα και σε αυτόν τον προχτεσινό τελικό του Masters στην αντισφαίριση ο Σέρβος νικητής αναφώνησε μέσα στο ίδιο τους το σπίτι « This is Sparta».
Η κουμπωμένη πολιτική και οικονομική χάραξη πιέζει τόσο πολύ το λιγοστό χαρτί στην αγορά που περισσότερο το γδέρνει στη τσέπη μας βαθιά μέσα στο κρατικοδίαιτο παντελόνι, παρά το χαϊδεύει επενδυτικά.
Το διπολικό παιχνίδι στην Στοκχόλμη άλλαξε για πάντα ή τουλάχιστον για τις επόμενες δεκαετίες. Όταν ο μέσος ψηφοφόρος δεν βρίσκει πολλές και ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα σε Σοσιαλοδημοκράτες και Μετριοπαθείς τότε ήρθε η στιγμή που προκύπτουν κατάλληλες συνθήκες για την δημιουργία νέου πολιτικού αντίβαρου / παίκτη.
Ο κόσμος, όχι μόνο εκεί ψηλά στον Βορρά αλλά και παρά κάτω στην Ευρώπη μας, δεν μπορεί να ξεχωρίσει με ακρίβεια τι είναι ακριβώς συντηρητικό και τι προοδευτικό σύμφωνα με τις παλιές κομματικές περιγραφές που δεν ανανεώθηκαν εδώ και δεκαετίες. Τα πράγματα περιπλέκονταν περισσότερο φυσικά όταν ο ένας στους 5 ψηφοφόρους ένοιωθε πως η τσέπη του άδειαζε και το να έχει μόνιμη απασχόληση δεν ήταν πλέον δεδομένο. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες εύκολα και εδώ μπήκαν στο κάδρο /στόχο ακόμα και από άτομα που δεν γεννήθηκαν σε αυτή τη χώρα.
Οι πρώτες αναλύσεις σχετικά με ποιοι είναι οι ψηφοφόροι των εθνικιστών «Σουηδών Δημοκρατών» που γιγαντώθηκαν σιγά αλλά σταθερά, μιλούν για χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Αλλά αυτό δεν μπορεί να βαρύνει λιγότερο τις συσσωρευμένες ευθύνες ενός κομματικού συστήματος που φαίνεται, και εκεί, να έκανε «αμέριμνα ποδήλατο στο δάσος» όπως λέει η σχετική παροιμία στον βορρά, όταν το σπίτι του είχε ήδη αρπάξει φόκο.
Να είναι άραγε τυχαίο σήμερα το 2018 που οι απόγονοι του Nobel δεν είναι σίγουρο ότι τον προσεχή Δεκέμβρη θα μπορούν να δώσουν το Νόμπελ Λογοτεχνίας, λόγω εσωτερικής κακοτεχνίας και κακοφωνίας του ίδιου του Ιδρύματος του Alfred, σε κάποιον παγκόσμια αποδεκτά ποιητή/ τρια ή συγγραφέα; Όταν δεν μπορείς να ξεχωρίσεις την ομίχλη από την καπνιά μέσα στα εποχικά κοινωνικά σύννεφα που μας καλύπτουν τότε η ανθρωπιά μας γίνεται εξ ίσου δυσπρόσιτη και αφανής.
Συμβολικά όταν η ίδια η βούληση του εμπνευστή των βραβείων διαταράσσεται, αυτού δηλαδή που δημιούργησε πρώτα την πυρίτιδα και ενοχικά μετά χρηματοδότησε για πάντα την επιστήμες που υπηρετούν τον ανθρωπισμό και όχι την βαρβαρότητα, τότε δεν μπορείς να έχεις αυταπάτες, ότι τάχα μου, η οσμή του μπαρουτιού θα συνεχίσει να καμουφλάρεται για πολύ ακόμα. Κι αυτό ακόμα και αν οι σύγχρονοι πόλεμοι διεξάγονται μέσα από πανίσχυρα lap top και όχι με κανόνια, μακριά πάντα από το σπίτι αυτών που εξάγουν μπαρούτι και κάννες όλων των ειδών.
Αν δεν υπάρχει για οποιοδήποτε λόγο, η egalite και fraternite άραγε, μπορεί να υπάρξει liberte;
Η κάλπη και τα χρώματα της το δείχνουν, σχεδόν πάντα.
Οι μεταφράσεις του αποτελέσματος πλέον δεν μπορούν να είναι πολλές και εκεί ψηλά στον βορρά. Η πολιτική μπαταρία διαθέτει εκτός από τους δύο παραδοσιακούς πόλους και μια γείωση που μερικές φορές θα ενισχύει επιλεκτικά τον ένα από τους δύο βραχυκυκλώνοντας τον άλλο.