Με τα fake news να κατακλύζουν το διαδίκτυο και πρωτίστως τα social media και τις πλατφόρμες να αδυνατούν (;) να ανταποκριθούν έστω στον περιορισμό τους, ένα ερώτημα που τίθεται είναι το ″ποιοι είναι πιο πιθανό να βρίσκονται πίσω” από φαινόμενα παραπληροφόρησης.
Μια νέα έρευνα, έρχεται να επιβεβαιώσει την κυρίαρχη άποψη: ακροδεξιοί λαϊκιστές πολιτικοί είναι πολύ πιο πιθανό να διαδώσουν ψεύτικες ειδήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ό,τι πολιτικοί από κυρίαρχα ή ακροαριστερά κόμματα.
”Οι ριζοσπάστες δεξιοί λαϊκιστές χρησιμοποιούν την παραπληροφόρηση ως εργαλείο για να αποσταθεροποιήσουν τις δημοκρατίες και να αποκτήσουν πολιτικό πλεονέκτημα, σχολιάζει ο Petter Törnberg από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, συν-συγγραφέας της μελέτης με την Juliana Chueri από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της ολλανδικής πρωτεύουσας.
″Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους ερευνητές και το κοινό να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τη συνυφασμένη δυναμική της παραπληροφόρησης και του ριζοσπαστικού δεξιού λαϊκισμού”, πρόσθεσε ο Törnberg.
Όπως αναφέρει ο Guardian, η έρευνα βασίζεται σε κάθε tweet που δημοσιεύτηκε μεταξύ 2017 και 2022 από κάθε μέλος του κοινοβουλίου με λογαριασμό στο Χ (πρώην Τwitter) σε 26 χώρες: 17 μέλη της ΕΕ, όπως η Αυστρία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Σουηδία, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία.
Στην συνέχεια, συνέκρινε αυτό το σύνολο δεδομένων – 32 εκατομμύρια tweets από 8.198 βουλευτές – με διεθνείς βάσεις δεδομένων πολιτικών επιστημών που περιέχουν λεπτομερείς πληροφορίες για τα εμπλεκόμενα μέρη, όπως τη θέση τους στο φάσμα αριστερά-δεξιά και τον πόσο λαϊκιστές είναι.
Τέλος, ανέλυσαν υπηρεσίες ελέγχου δεδομένων και παρακολούθησης fake news για να δημιουργήσουν ένα σύνολο δεδομένων 646.058 URLs, το καθένα με μια σχετική ”αξιολόγηση πραγματογνωμοσύνης”» με βάση την αξιοπιστία της πηγής του – και συνέκριναν αυτά τα δεδομένα με τα 18 εκατομμύρια URLs που μοιράζονται οι βουλευτές.
Συγκεντρώνοντας όλα τα διαφορετικά σύνολα δεδομένων, οι ερευνητές μπόρεσαν να δημιουργήσουν αυτό που περιέγραψαν ως συγκεντρωτικό ”πραγματικό αποτέλεσμα” για κάθε πολιτικό και κάθε κόμμα, με βάση τους συνδέσμους που είχαν μοιραστεί οι βουλευτές στο X.
Τα στοιχεία έδειξαν ξεκάθαρα ότι ο ακροδεξιός λαϊκισμός ήταν ”ο ισχυρότερος καθοριστικός παράγοντας για την τάση διάδοσης παραπληροφόρησης”, με βουλευτές από κεντροδεξιά, κεντροαριστερά και ακροαριστερά λαϊκιστικά κόμματα να μην ”συνδέονται” με αυτήν την πρακτική.
Ακροδεξιά λαϊκιστικά κόμματα όπως το γερμανικό ΑfD, το γαλλικό RN, της Μαρίν λε Πεν έχουν σημειώσει σημαντικά εκλογικά και δημοσκοπικά κέρδη ενώ άλλα, όπως το ολλανδικό PVV, του Γκεερτ Βίλντερς και όχι μόνο συμμετέχουν ακόμη και σε κυβερνήσεις.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι δεν θα μπορέσουν να επεκτείνουν το σύνολο δεδομένων τους με τις αναρτήσεις των βουλευτών στο X επειδή η πλατφόρμα -που τώρα ανήκει στον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο Έλον Μασκ, ο οποίος δεν έχει κρύψει την υποστήριξή του στα ακροδεξιά κόμματα- δεν προσφέρει πλέον πρόσβαση σε δεδομένα.
Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταναλώνουν ούτε μοιράζονται παραπληροφόρηση (ακούσια και σκόπιμη ανταλλαγή ψευδών πληροφοριών). Δεν συμβαίνει όμως και σε συγκεκριμένες εκλογικές ομάδες.
Η έρευνα έδειξε ότι στην περίπτωση ακροδεξιών λαϊκιστών γενικά, ήταν ″οι ιδεολογίες αποκλεισμού και η εχθρότητα προς τους δημοκρατικούς θεσμούς του ριζοσπαστικού δεξιού λαϊκισμού” που κρύβονταν πίσω από τις περισσότερες εκστρατείες παραπληροφόρησης, είπε ο Törnberg.
Η πρακτική της παραπληροφόρηση ήταν λιγότερο χρήσιμη στους ακροαριστερούς λαϊκιστές, οι οποίοι εστιάζουν περισσότερο στα οικονομικά προβλήματα, αλλά η έμφαση των ακροδεξιών λαϊκιστών στα πολιτισμικά ζητήματα και η αντίθεση στα δημοκρατικά πρότυπα ήταν ”γόνιμο έδαφος” για παραπληροφόρηση.
Η μελέτη τόνισε επίσης την ”συμβιωτική σχέση” μεταξύ ακροδεξιών λαϊκιστών και ”εναλλακτικών” μέσων ενημέρωσης.
”Οι ριζοσπάστες δεξιοί λαϊκιστές ήταν αποτελεσματικοί στη δημιουργία και τη χρήση εναλλακτικών οικοσυστημάτων μέσων ενημέρωσης που ενισχύουν τις απόψεις τους”, είπε ο Törnberg.
Αυτά τα οικοσυστήματα ενίσχυαν την παραπληροφόρηση και διαμόρφωσαν ακροδεξιά λαϊκιστικά κινήματα, ενίσχυαν τα ιδεολογικά τους μηνύματα, δημιουργώντας μια αίσθηση κοινότητας μεταξύ των ψηφοφόρων και παρέχοντας μια αντίθετη αφήγηση στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης.