Η Ευρώπη κάνει ένα ακόμη μεγάλο βήμα προς τη διακοπή των ενεργειακών της δεσμών με τη Ρωσία, απαγορεύοντας τις εισαγωγές καυσίμου ντίζελ και άλλων προϊόντων που παράγονται από αργό πετρέλαιο στα ρωσικά διυλιστήρια.
Η απαγόρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τίθεται σε ισχύ στις 5 Φεβρουαρίου μετά το εμπάργκο της στον άνθρακα και στο μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου που προέρχεται από τη Ρωσία. Το μπλοκ των 27 εθνών προσπαθεί να διακόψει τις τελευταίες του χρήσεις ρωσικής ενέργειας και να σταματήσει να χρηματοδοτεί εμμέσως τις πολεμικές επιχειρήσεις του Κρεμλίνου καθώς στις 24 Φεβρουαρίου συμπληρώνεται ένας χρόνος από την εισβολή στην Ουκρανία.
Η νεότερη απαγόρευση, ωστόσο, ενέχει κινδύνους: Οι τιμές του ντίζελ έχουν ήδη εκτιναχθεί από την έναρξη του πολέμου και θα μπορούσαν να αυξηθούν ξανά για ένα καύσιμο που αποτελεί «κλειδί» για την παγκόσμια οικονομία.
Τα περισσότερα πράγματα που αγοράζουμε ή τρώμε μεταφέρονται σε κάποιο σημείο με φορτηγά, τα οποία κινούνται κυρίως με ντίζελ. Επίσης, τροφοδοτεί με ενέργεια τον αγροτικό εξοπλισμό, τα αστικά λεωφορεία και τον βιομηχανικό εξοπλισμό. Το υψηλότερο κόστος του ντίζελ ενσωματώνεται στην τιμή σχεδόν των πάντων, συμβάλλοντας στην αύξηση του πληθωρισμού που έχει ήδη κάνει τη ζωή πολύ πιο δύσκολη για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Θα αυξήσει το εμπάργκο τις τιμές στο ντίζελ;
Εξαρταται. Το ντίζελ, όπως και το αργό πετρέλαιο, πωλείται παγκοσμίως και η Ευρώπη θα μπορούσε να αναζητήσει νέες πηγές, όπως οι ΗΠΑ, η Ινδία ή χώρες της Μέσης Ανατολής. Εάν αυτό κυλήσει ομαλά, ο αντίκτυπος στις τιμές μπορεί να είναι προσωρινός και μέτριος.
Η Ευρώπη έχει ήδη μειώσει τις ρωσικές εισαγωγές ντίζελ σχεδόν στο μισό, από το 50% των συνολικών εισαγωγών πριν από τον πόλεμο σε 27%. Οι προμηθευτές των ΗΠΑ έχουν αυξήσει τις αποστολές σε επίπεδα ρεκόρ, από 34.000 βαρέλια την ημέρα στις αρχές του 2022 σε 237.000 βαρέλια την ημέρα μέχρι στιγμής τον Ιανουάριο, σύμφωνα με την S&P Global.
Η κορυφαία ενεργειακός αξιωματούχος της ΕΕ, Κάντρι Σίμσον, λέει ότι οι αγορές είχαν χρόνο να προσαρμοστούν μετά την ανακοίνωση της απαγόρευσης τον περασμένο Ιούνιο. Οι Ευρωπαίοι φαίνεται, επίσης, να έχουν εφοδιαστεί με ρωσικό ντίζελ πριν από τη λήξη της προθεσμίας, με τις εισαγωγές να αυξάνονται τον περασμένο μήνα.
Υπάρχει, όμως, ένας παράγοντας που περιπλέκει την κατάσταση: Η Ομάδα των Επτά μεγάλων δημοκρατιών (G7) συζητά για την επιβολή ανώτατου ορίου τιμής (πλαφόν) στο ρωσικό ντίζελ που κατευθύνεται προς άλλες χώρες, όπως ακριβώς έκαναν και στο ρωσικό αργό. Οπως και με το πετρέλαιο, η ιδέα είναι να διατηρηθεί η ροή του ρωσικού ντίζελ στις παγκόσμιες αγορές αλλά να μειωθούν τα έσοδα της Μόσχας.
Εάν το πλαφόν λειτουργήσει όπως διαλαλείται, οι παγκόσμιες ροές ντίζελ θα πρέπει να ανακανανεμηθούν, με την Ευρώπη να βρίσκει νέους προμηθευτές και το ρωσικό ντίζελ να βρίσκει νέους πελάτες, χωρίς σημαντικές απώλειες εφοδιασμού. Αλλά είναι δύσκολο να πει κανείς πώς θα λειτουργήσει το ανώτατο όριο χωρίς να γνωρίζει πού θα καθοριστεί η τιμή και αν η Ρωσία θα προβεί σε αντίποινα με παρακράτηση φορτίων.
Εάν το πλαφόν δεν μπλοκάρει μεγάλες ποσότητες ρωσικού ντίζελ, μπορεί να υπάρξει μια βραχύβια άνοδος της τιμής καθώς η αγορά προσαρμόζεται. Αρχικά τα δεξαμενόπλοια θα είχαν μεγαλύτερο ταξίδι να διανύσουν προς την Ευρώπη από τις ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή ή την Ινδία από ό,τι από τα λιμάνια της Ρωσίας στη Βαλτική Θάλασσα.
Ωστόσο, μια τεράστια νέα ισχύς διύλισης ξεκινά στο Κουβέιτ και τη Σαουδική Αραβία αργότερα αυτό το έτος και στο Ομάν το 2024. Αυτό θα μπορούσε να μετριάσει περαιτέρω την όπια πίεση προκαλέσει αυτό το «διαζύγιο» με τη Ρωσία.
Τι θα μπορούσε να πετύχει το πλαφόν
Η ελπίδα είναι να αναπαραχθεί η επίδραση του πλαφόν στην τιμή του πετρελαίου, το οποίο εμπόδισε τις δυτικές εταιρείες που ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό τις ναυτιλιακές υπηρεσίες να διακινούν ρωσικό αργό με τιμή άνω των 60 δολαρίων το βαρέλι.
Η Ρωσία λέει ότι δεν θα πουλάει πετρέλαιο σε χώρες που τηρούν το ανώτατο όριο τιμών, αλλά το πλαφόν και η πτώση της ζήτησης από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας είχε ως αποτέλεσμα οι πελάτες στην Κίνα, την Ινδία και αλλού να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο με μεγάλες εκπτώσεις, περιορίζοντας τα έσοδα του Κρεμλίνου.
Με το πιο ακριβό αργό, οι τιμές του ντίζελ αυξήθηκαν σε πάνω από 1.000 δολάρια/τόνο την περασμένη εβδομάδα από 800 δολάρια/τόνο στις αρχές Δεκεμβρίου. Το ντίζελ κοστίζει περισσότερα από 40 δολάρια ανά βαρέλι πάνω από το αργό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή του.
Ενας λόγος για την αύξηση των τιμών ήταν μια καταιγίδα στα τέλη Δεκεμβρίου στις ΗΠΑ που προκάλεσε αναστάτωση στα διυλιστήρια.
Τι σημαίνει το ντίζελ να γίνει ακόμη πιο ακριβό
Οι τιμές των καυσίμων ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για τον επώδυνο πληθωρισμό στην Ευρώπη που στέρησε μέρος της αγοραστικής δύναμης από τους καταναλωτές και επιβράδυνε την οικονομία.
Οι τιμές του ντίζελ στην αντλία έχουν αυξηθεί από 1,66 ευρώ ανά λίτρο σε 2,14 ευρώ ανά λίτρο, κατά μέσο όρο, μέσα σε ένα έτος.
Εταιρείες φορτηγών, λεωφορείων και ταξιδιών αναζητούν τρόπους να μειώσουν τα έξοδα κίνησης, εξοπλίζοντας τα οχήματα τους με αποδοτικούς κινητήρες, διασφαλίζοντας ότι φεύγουν πλήρως φορτωμένα και εκπαιδεύοντας τους υπαλλήλους στην οδήγηση με εξοικονόμηση καυσίμου. Παράλληλα, επαναδιαπραγματεύονται τις τιμές με πελάτες που έχουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια.
Τι μπορεί να πάει στραβά
Οι αγορές ενέργειας στρέφονται προς την Κίνα και αναρωτιούνται πότε θα ανακάμψει η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο μετά το τέλος των δραστικών περιορισμών κατά του κορονοϊού. Με χαμηλή τη ζήτηση για καύσιμα στο εσωτερικό, η κινεζική κυβέρνηση επέτρεψε στα διυλιστήρια να αυξήσουν τις εξαγωγές τους.
Ομως, αν τα ταξίδια ξαναρχίσουν στην Κίνα, αυτό το ντίζελ μπορεί να εξαφανιστεί από την παγκόσμια αγορά, αυξάνοντας τις τιμές καθώς αυξάνεται ο ανταγωνισμός για τα καύσιμα.