Η άτακτη υποχώρηση των δυνάμεων της ΕΛ.ΑΣ. από τη Λέσβο και τη Χίο ήταν ένα αποτέλεσμα που για κάποιους ήταν προδιαγεγραμμένο.
Οι διμοιρίες των ΜΑΤ μετακινήθηκαν, σύμφωνα με στελέχη της Αστυνομίας, βιαστικά και με προχειρότητα στα δύο νησιά, χωρίς να γνωρίζουν τι θα αντιμετωπίσουν. Δεν ήξεραν τις περιοχές όπου θα επιχειρούσαν, τον όγκο των κατοίκων που θα βρουν μπροστά τους και την ένταση των κινητοποιήσεων.
Αυτό που δεν υπολογίστηκε, όπως αναφέρουν αστυνομικές πηγές, είναι ότι στις κινητοποιήσεις δεν θα συμμετάσχουν μόνο οι ομάδες κατοίκων που αντιδρούν στην κατασκευή νέων δομών σε Λέσβο και Χίο. Οι κινητοποιήσεις ήταν πολυπληθείς, διότι σε αυτές συμμετείχαν και ομάδες από τον αριστερό χώρο που αντιδρούν συνολικά στα κλειστά κέντρα κράτησης, τα οποία χαρακτηρίζουν «φυλακές». Ουσιαστικά δηλαδή ενώθηκαν αυτοί που συμφωνούν με τις κλειστές δομές αλλά διαφωνούν με την κατασκευή τους στον τόπο τους, με αυτούς που δεν επιθυμούν πουθενά τη δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης.
Επίσης, αυτό που δεν υπολόγισαν οι Αρχές είναι ότι οι ομάδες των οργανωμένων κατοίκων θα δράσουν καταδρομικά σε δύο περιπτώσεις «σπάζοντας» τη ψυχολογία των αστυνομικών από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Αυτό το κατάφεραν με τις δύο επιθέσεις στα ξενοδοχεία όπου διέμεναν οι αστυνομικοί σε Χίο και Λέσβο. Τότε, ήταν, όπως σημειώνουν αστυνομικές πηγές, που η κατάσταση ξέφυγε, με αποτέλεσμα οι άντρες των ΜΑΤ να σπάνε (προφανώς αδικαιολόγητα) αυτοκίνητα κατοίκων. Στα δύο νησιά δημιουργήθηκε κλίμα «βεντέτας» ανάμεσα στους αστυνομικούς από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και τους κατοίκους σε Χίο και Λέσβο. Αποκορύφωμα οι συγκρούσεις μέχρι την τελευταία στιγμή, όταν αποχωρούσαν από τη Χίο οι αστυνομικοί, στο λιμάνι της Χίου. Εκεί φάνηκε το πόσο είχε ξεφύγει από το έλεγχο η κατάσταση, καθώς άντρες των ΜΑΤ με πολιτικά άρχισαν ανεξέλεγκτα να κυνηγάνε κόσμο.
Τι, όμως, συνέβη με τους αστυνομικούς που βρίσκονται μόνιμα στα δύο νησιά; Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, έκαναν ένα βήμα πίσω και δεν κινήθηκαν στο ίδιο πλαίσιο με τους συναδέλφους τους από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, αστυνομικοί από την Αθήνα εξέφρασαν την απορία τους και τη δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι αστυνομικοί που υπηρετούν σε Λέσβο και Χίο δεν ενημέρωσαν έγκαιρα για τις επιθέσεις που οργάνωσαν οι κάτοικοι των δύο νησιών στα δύο ξενοδοχεία όπου διέμεναν αστυνομικοί.
Κάνοντας μία αποτίμηση της αποτυχίας, στελέχη της ΕΛ.ΑΣ. αναφέρουν ότι ήταν ένας συνδυασμός προχειρότητας στο σχεδιασμό της μετακίνησης, κακής εκτίμησης κινδύνου αλλά και συνολικά λάθος αντίληψης για την επίλυση του προβλήματος, διότι πρόκειται για ένα θέμα που είναι πολιτικό και όχι αστυνομικό. Παρά ταύτα τα ΜΑΤ επιχειρήθηκε να λειτουργήσουν ως «προμετωπίδα», με τα γνωστά αποτελέσματα.
Το παρασκήνιο
Πρωτοκλασάτοι συνδικαλιστές της ΕΛ.ΑΣ. εξέφρασαν από νωρίς τη δυσαρέσκειά τους στον αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ., Μιχάλη Καραμαλάκη, πριν ακόμα πάρουν τις προχθεσινές διαστάσεις τα επεισόδια.
Επισκέφτηκαν τον αρχηγό στο γραφείο του στη λεωφόρο Κατεχάκη και του ζήτησαν να αποχωρήσουν άμεσα από τα νησιά οι δυνάμεις. Μάλιστα, πήραν το αεροπλάνο και μετέβησαν στα νησιά για να συμβάλουν προς την κατεύθυνση αυτή. Οι συνδικαλιστές θεώρησαν ότι δεν είναι δουλειά των ΜΑΤ να επιλύσουν ένα πρόβλημα πολλών ετών σε Λέσβο και Χίο.
Τα τηλέφωνά τους είχαν «σπάσει» από αστυνομικούς από την Αθήνα που τους περιέγραφαν το σκηνικό πολέμου που ζούσαν. Οι συνδικαλιστές ήταν διατεθειμένοι να το τραβήξουν στα άκρα αλλά τους πρόλαβε η κυβέρνηση με την ανακοίνωσή της, με την οποία αποδέσμευε τις αστυνομικές δυνάμεις από τα νησιά.