Μπορεί μια απόφαση ομοσπονδιακού δικαστηρίου των ΗΠΑ να επηρεάσει τις σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ και την οικονομία της πρώτης; Εάν η καταδίκη αφορά φίλο του Ερντογάν και τον αντιπρόεδρο της μεγαλύτερης κρατικής τουρκικής τράπεζας, ναι.
Αυτό εκτιμά τουλάχιστον το Bloomberg και το αναλύει σε 7 ερωταπαντήσεις.
Ο αντιπρόεδρος της Halkbank, Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, 47 ετών, στις 3 Ιανουαρίου κρίθηκε ένοχος από το ομοσπονδιακό δικαστήριο του Μανχάταν, για συμμετοχή σε συνωμοσία, με στόχο να προσφερθεί βοήθεια στο Ιράν. Εν ολίγοις, οι εισαγγελείς είχαν κατηγορήσει τον Ατίλα ότι συνωμότησε με τον Τουρκοϊρανό έμπορο χρυσού Ρεζά Ζαράμπ, 34 ετών, και άλλους για να βοηθήσουν το Ιράν να παρακάμψει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Τόσο ο Ατίλα όσο και ο Ζαράμπ, είναι στενοί φίλοι του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν.
Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Ζαράμπ –μάρτυρας κατηγορίας εναντίον του Ατίλα, έπειτα από συμφωνία που σύναψε με τους Αμερικανούς εισαγγελείς– περιέγραψε ένα εκτεταμένο σχέδιο, που περιελάμβανε δωροδοκίες σε αξιωματούχους της τουρκικής κυβέρνησης, το οποίο διεξαγόταν εν γνώση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο ίδιος ο Ερντογάν, έχει απορρίψει τη δίωξη ως μια διαδικασία με πολιτικά κίνητρα που έχει σκοπό την υπονόμευση της κυβέρνησής του.
Ας δούμε τις βασικές πτηχές αυτές τις υπόθεσης, όπως τις αναλύει το Bloomberg.
1. Πως αντέδρασε η Τουρκία;
Η Άγκυρα μίλησε για άδικη και ατυχής εξέλιξη και μια προσπάθεια της αμερικανικής δικαιοσύνης να παρέμβει στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ερντογάν είπε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στη δίκη ήταν κατασκευασμένα από υποστηρικτές του Γκιουλέν, ενώ ο ίδιος ο Ερντογάν είπε την Παρασκευή ότι η υπόθεση είναι γεμάτη αντιφάσεις και κάλεσε τις ΗΠΑ να αναθεωρήσουν την έννοια που αποδίδουν στην δικαιοσύνη.
2. Πως δικαιολογείται η τόση δημοσιότητα που πήρε το θέμα;
Υπάρχει ανησυχία ότι η καταδίκη του Ατίλα θα αποτελέσει το έναυσμα για τις αμερικανικές αρχές να επιβάλλουν κυρώσεις στην Τουρκία ή τις τράπεζές της -ειδικά αφού έγινε γνωστό ότι όλο αυτό σχεδιάστηκε από στελέχη της κρατικής τράπεζας. Μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ δεν έχουν δείξει τέτοιες προθέσεις, ωστόσο ο εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης εξέφρασε ήδη αυτές τις ανησυχίες, λέγοντας επανειλημμένα ότι η υπόθεση είναι μια προσπάθεια να επηρεαστεί η οικονομία της Τουρκίας, μέσω της επιβολής κυρώσεων.
3. Ποιοι άλλοι εμπλέκονται;
Μόνο ο Ατίλα καταδικάστηκε. Άλλοι, μεταξύ των οποίων ο πρώην υπουργός οικονομικών της Τουρκίας, Zafer Caglayan, και δύο ακόμη στελέχη της κρατικής τράπεζας, διώχθηκαν ερήμην. Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκεται ο Ρεζά Ζαράμπ, ο 34χρονος πλούσιος Τουρκοϊρανός έμπορος χρυσού, που ίδρυσε ένα δίκτυο επιχειρήσεων στην Τουρκία και είχε διασυνδέσεις με ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης. Ο Ζαράμπ, ο οποίος συνελήφθη κατά τη διάρκεια οικογενειακού ταξιδιού στο Disney World το Μάρτιο του 2016, κρίθηκε ένοχος την παραμονή της δίκης και κατέθεσε ότι ο Ερντογάν γνώριζε και υποστήριζε την προσπάθεια νομιμοποίησης εσόδων από το Ιράν.
4. Γιατί η ανησυχία για το μέλλον των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας;
Οι σχέσεις των δύο χωρών είναι ήδη τεταμένες και ο Ερντογάν έχει επανειλημμένως αμφισβητήσεις τις συμμαχικές σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ, από τη στιγμή που η Ουάσιγκτον αρνήθηκε να εκδώσει τον Γκιουλέν. Ισχυρίζεται ότι το δίκτυο Γκιουλέν χρησιμοποιεί την υπόθεση Ατίλα για να καταστρέψει την Τουρκία. Ο πρώτος σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Michael Flynn, φέρεται ότι είχε σχεδιάσει απαγωγή Γκιουλέν και παράδοσή του στην Τουρκία. Επίσης η Τουρκία προσέλαβε δύο στενούς συμμάχους του Τραμπ -τον πρώην δήμαρχο της Νέας Υόρκης Rudy Giuliani και τον πρώην γενικό εισαγγελέα Michael Mukasey - για να προσπαθήσει εξωδικαστική επίλυση της υπόθεσης Ατίλα.
5. Πως αντέδρασαν οι αγορές;
Οι μετοχές της Halkbank κατέγραψαν αύξηση 4,8% κατά τις πρώτες συναλλαγές στην Κωνσταντινούπολη την Πέμπτη, μια ημέρα μετά την ετυμηγορία. Η λίρα έχασε 5,2% έναντι του δολαρίου τους τελευταίους 12 μήνες, που αποτελεί τη χειρότερη επίδοση νομίσματος μεταξύ των αναδυόμενων αγορών, μετά το πέσο της Αργεντινής. Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων σημείωσαν άνοδο έως 13%. Βέβαια δεν οφείλονται όλα αυτά στη δίκη. Οι επενδυτές ανησυχούν για το γεγονός ότι η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση, αφού εντάσεις δεν υπάρχουν μόνο με τις ΗΠΑ, αλλά και με τη Γερμανία, το ΝΑΤΟ και με άλλες χώρες της ΕΕ.
6. Πως επηρεάζεται η Halkbank;
Εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ διαπιστώσει ότι η εν λόγω τράπεζα έχει διαπράξει αδικήματα, θα μπορούσε να προβεί σε μια σειρά ενεργειών για να περιορίσει την ικανότητα της τράπεζας να διεξάγει συναλλαγές σε αμερικανικά δολάρια -κάτι που αποτελεί το οξυγόνο οποιασδήποτε παγκόσμιας τράπεζας. Η υπόθεση είναι πιθανό να μεταφερθεί στο αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, το οποίο θα εξετάσει κυρώσεις εναντίον της Halkbank. «Οι κατηγορίες είναι τόσο σοβαρές (και ουσιαστικά εμπλέκουν τον σημερινό πρόεδρο της Τουρκίας) που κάποιος θα μπορούσε να πει ότι “sky is the limit” όσον αφορά στο μέγεθος και το εύρος των πιθανών κυρώσεων», ανέφερε ο Atilla Yesilada, εταίρος της GlobalSource.
7. Γιατί η Halkbank έχει τόση σημασία;
Είναι η μεγαλύτερη εισηγμένη κρατική τράπεζα της Τουρκίας, με περιουσιακά στοιχεία που φτάνουν τα 280 δισ. λιρών (74 δισ. δολάρια) και η επιτυχία της θεωρείται από την κυβέρνηση ως εθνική υπόθεση.
Πηγή: Bloomberg