Γύρω της δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο. Η Ιρόμ Σαρμίλα, εκεί μπροστά στα μικρόφωνα και τις κάμερες, και με δάκρυα στα μάτια, βάζει λίγο μέλι στο δάχτυλό της, παίρνει μια ανάσα και το βάζει στο στόμα της.
Και έτσι, με μια στιγμιαία κίνηση, ένα πρωινό του Αυγούστου του 2016, στην πρωτεύουσα του ταραγμένο κρατίδιο Μανιπούρ της Ινδίας έληξε η μεγαλύτερη σε διάρκεια απεργία πείνας.
Η Σαρμίλα θα έτρωγε κάτι μετά από 16 ολόκληρα χρόνια.
Είχε φάει για τελευταία φορά στις 4 Νοεμβρίου του 2000. Το τελευταίο της γεύμα ήταν δύο γλυκά. «Γέμισα το στομάχι μου με το περιεχόμενο της καρδιάς μου», λέει στον Guardian σε αφιέρωμα για τη «Σιδηρά Κυρία της Μανιπούρ» και έγινε σύμβολο της αντίστασης κατά της κρατικής βίας στην Ινδία.
Μια μάρτυρας επέστρεψε στα εγκόσμια. Και πολλοί από εκείνους που την αποθέωναν όλα αυτά τα χρόνια για τον αγώνα της, σήμερα θα την χαρακτηρίσουν πόρνη, γιατί τα παράτησε όλα για έναν έρωτα.
Η αντίσταση
Η Μανιπούρ είναι ένα ταραγμένο πρώην βασίλειο στα σύνορα της Ινδίας με την Μυανμάρ. Οι εξεγέρσεις ήταν συχνές αφού πρόκειται για ένα κρατίδιο που υπόκειται στον νόμο των Ενόπλων Δυνάμεων (ή Afspa), που επέτρεπε στις Ένοπλες Δυνάμεις της Ινδίας να συλλαμβάνουν τους πολίτες χωρίς ένταλμα και να τους σκοτώνουν, με την υποψία και μόνο ότι στρέφονται κατά του κράτους.
«Ήταν ένας νόμος που είχε δημιουργήσει μια νέα κατηγορία πολιτών στην Ινδία, τους ανθρώπους που μπορούσες να τους σκοτώσεις, τις γυναίκες που μπορούσες να τις βιάσεις», λέει ο Babloo Loitongbam, δικηγόρος και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και λέει ότι έχουν στοιχεία για τουλάχιστον 1.528 εκτελέσεις σε διάστημα 33 ετών.
Η σφαγή
Μια τέτοια σφαγή ήταν η αιτία να ξεκινήσει την απεργία πείνας και η Σαρμίλα. Δύο ημέρες πριν, ένας αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός είχε σκάσει δίπλα από ένα στρατιωτικό κομβόι. Οι στρατιώτες ισχυρίστηκαν ότι μετά την έκρηξη δέχθηκαν πυροβολισμούς και ανταπέδωσαν. Κανένας τους δεν χτυπήθηκε -και ένας δικαστής αργότερα αποφάνθηκε ότι δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι κάποιος τους πυροβόλησε. Ωστόσο, από τα πυρά των στρατιωτών σκοτώθηκαν 10 άμαχοι.
Η Σαρμίλα, 28 ετών τότε, εργαζόταν ως ασκούμενη στην οργάνωση του Loitongbam. Κατέγραφε καταγγελίες για την καταχρηστική συμπεριφορά των Ινδών στρατιωτών, έπαιρνε καταθέσεις από γυναίκες που είχαν πέσει θύματα ομαδικών βιασμών ή από ανθρώπους που είχαν χάσει τους συγγενείς τους.
Έμαθε για τη σφαγή του Μαλόν την επόμενη μέρα όταν είδε φωτογραφίες στις εφημερίδες. «Βλέποντας το αυτό, αισθάνθηκα πόσο μάταιο θα ήταν να κάνουμε μια ακόμη διαμαρτυρία και απλα να φωνάζουμε», λέει. Έτσι αποφάσισε να κάνει την απεργία πείνας. «Νόμιζα ότι θα με ακολουθήσουν και άλλοι, όπως στον αγώνα του Γκάντι».
Η απεργία πείνας
Στις 5 Νοεμβρίου, η Σαρμίλα πήγε κοντά στο σημείο της σφαγής με μια πινακίδα στα χέρια, ανακοινώνοντας ότι θα κάνει απεργία πείνας μέχρι να καταργηθεί ο Afspa. Γρήγορα ένα πλήθος μαζεύτηκε γύρω της. «Πριν από το ηλιοβασίλεμα, αρκετοί ήταν δίπλα μου. Λίγο αργότερα όμως, ένας προς έναν άρχισαν να με εγκαταλείπουν.
Και επειδή η απεργία πείνας για τις αρχές της χώρας ήταν απόπειρα αυτοκτονίας - πράξη που είναι παράνομη σύμφωνα με το νόμο- η Σαρμίλα τέθηκε υπό καθεστώς μερικής κράτησης όλα αυτά τα χρόνια, και «τρεφόταν» με σωληνάκι, μπαινοβγαίνοντας στο νοσοκομείο.
«Στην αρχή προσπάθησα να αντισταθώ στο σωληνάκι», λέει η ίδια. Ωστόσο μετά σταμάτησε να αντιστέκεται γιατί, αφού δεν λάμβανε φαγητό από το στόμα, θα κρατούσε την υπόσχεσή της.
5.574 ημέρες
Η Σαρμίλα έζησε για 5.574 ημέρες, παίρνοντας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και νερό, μέσα από ένα σωληνάκι που έφτανε στο στομάχι της από τη μύτη. Επειδή είχε αρνηθεί και το νερό, προσπαθούσε να καταπολεμήσει την ξηρότητα στο στόμα της μασώντας ένα βαμβάκι και δημιουργώντας σάλιο.
Έτσι η Σαρμίλα έγινε το πρόσωπο του αγώνα κατά της Afspa. Κέρδισε διεθνή βραβεία, χιλιάδες δολάρια και χαρακτηρίστηκε κρατούμενος για λόγους συνείδησης από τη Διεθνή Αμνηστία. Η αφίσα της βρισκόταν σε πολλά σπίτια ανά την Μανιπούρ. «Σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να είναι και η πρώτη κάτοικος της Μανιπούρ που θα έπαιρνε το Νόμπελ», λέει ο Loitongbam.
Και κάθε φορά που υπήρχε μια αναταραχή λόγω της Afspa, η Σαρμίλα γινόταν ξανά σύμβολο. Όμως δεν γινόταν αυτό που η ίδια ήθελε εξ αρχής. Να αποτελέσει το έναυσμα για μια γενικότερη αντίδραση.
Το τέλος της απεργίας πείνας και οι αντιδράσεις
Ωστόσο, πολλοί από τους υποστηρικτές της που κάποτε την αποκαλούσαν θεά, τώρα την λένε πόρνη, λέει η ίδια. Γιατί τους απογοήτευσε εκείνη την ημέρα που έφαγε το μέλι. Τότε είχε πει ότι πήρε την απόφαση να τερματίσει αυτή την μορφή του αγώνα της επειδή δεν κατάφερε με αυτό τον τρόπο να πετύχει τον στόχο της, που είναι η κατάργηση του νόμου για τις ειδικές εξουσίες των ενόπλων δυνάμεων. Και δήλωνε έτοιμη να δοκιμάσει μια άλλη τακτική: να θέσει υποψηφιότητα στις τοπικές εκλογές. Ανακοίνωνε επίσης ότι θα παντρευόταν τον Κουτίνιο. Αυτή η ανακοίνωσή της τον Ιούλιο του 2016 σόκαρε τους υποστηρικτές της και τον κόσμο.
Οι σημερινού επικριτές της λένε ότι ο λόγος που σταμάτησε τον αγώνα της ήταν μόνο ο έρωτας. «Για εμένα το πρόβλημα ξεκίνησε όταν ο Κουτίνιο μπήκε στη ζωή της», λέει ο Loitongbam. «Γελοιοποίησε τον εαυτό της και αυτό δεν κατέστρεψε μόνο εκείνη αλλά ολόκληρο το κίνημά μας. Μας πήρε πολύ χρόνο για να ανακάμψουμε».
Ο έρωτας
Ο έρωτας με τον Κουτίνιο ξεκίνησε με την ανταλλαγή επιστολών. Εκείνος της έστειλε το πρώτο γράμμα, συγκλονισμένος με την αποστεωμένη εικόνα της. Η επικοινωνία έγινε συχνή και όπως παραδέχεται ο Κουτίνιο, 55 ετών σήμερα, υποσχέθηκαν ο ένας στον άλλον αιώνια αγάπη.
«Είπαν ότι ήθελα να σταματήσω για να παντρευτώ, να έχω σύζυγο και με έλεγαν πόρνη», λέει η ίδια στον Guardian.
Η ζωή σήμερα
Οι εκλογές έγιναν τον Μάρτιο του 2017 και ήταν μια καταστροφή για τη Σαρμίλα. Πήρε μόνο 90 ψήφους. Δύο ημέρες μετά πήρε το αεροπλάνο μαζί με τον Κουτίνιο και έφυγαν από τη Μανιπούρ. Σήμερα μένουν σε ένα διαμέρισμα στις παρυφές της Μπανγκαλόρ. Γιόρτασαν πρόσφατα την πρώτη επέτειο γάμου τους. Έχουν βάλει μια φωτογραφία τους δίπλα από τα βραβεία της.
«Το να τρως ξανά είναι απόλαυση», λέει η ίδια.
Λίγες ώρες μετά, αφού έχουν κλείσει οι κάμερες, προσπάθησε να πιει λίγο γάλα καρύδας και αμέσως έκανε εμετό. Της πήρε μήνες για να μπορέσει να κρατήσει στο στομάχι της έστω και λίγο φαγητό.