Οι φετινές γιορτές ήδη έχουν διαμορφωθεί πολύ διαφορετικά για εμάς αλλά και για τα παιδιά που βιώνουν μια τόσο διαφορετική πραγματικότητα. Πώς θα πρέπει να τους μιλήσουμε γι′ αυτή την πραγματικότητα που «κορυφώνεται» τις μέρες που έρχονται, τι θα πρέπει να σκεφτόμαστε εμείς ως γονείς για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε σε δύσκολες καταστάσεις που καλούμαστε να βιώσουμε ευρισκόμενοι σε περιορισμένο χώρο με τα παιδιά στην καραντίνα, και ποια η ευθύνη μας ως προς την εξασφάλιση ποιοτικού χρόνου στους μικρούς έγκλειστους την εποχή της πανδημίας του κορονοϊού; Αυτές είναι μερικές μόνο από τις ερωτήσεις που δέχτηκε να απαντήσει για λογαριασμό της HuffPost Greece η ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια/οικογενειακή θεραπεύτρια, δρ. Αθηνά Ανδρουτσοπούλου παράλληλα με μερικές τεχνικές και στρατηγικές που μας έδωσε οι οποίες ίσως βοηθήσουν να κάνουν τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και εν γένει την ζωή μας στο σπίτι με τα παιδιά καλύτερη.
- Κυρία Ανδρουτσοπούλου, ποια είναι η ευθύνη των γονιών σε σχέση με την ποιότητα της ζωής των παιδιών στο lockdown;
Τα Χριστούγεννα είναι μια μέρα συνδεδεμένη με χαρά και δώρα για τα παιδιά. Όμως η ευθύνη των γονιών είναι τα παιδιά να μαθαίνουν πώς να απολαμβάνουν και τις μικρές στιγμές της καθημερινότητας όλο το χρόνο, από τη γεύση μιας ζεστής σοκολάτας, τα χρώματα ενός ηλιοβασιλέματος, τη ζέστη μιας αγκαλιάς.
Επίσης ευθύνη των γονιών είναι να μπορούν τα παιδιά να αντέχουν τις μικρές ή μεγάλες ματαιώσεις και τις δυσκολίες της καθημερινότητας, δημιουργώντας πάντα εναλλακτικά πλάνα και μαθαίνοντας τα να μην το βάζουν κάτω όταν τα αρχικά σχέδια ή στόχοι τους ανατρέπονται.
- Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά και να χαίρονται και να αντέχουν;
Ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά και να χαίρονται και να αντέχουν είναι το παράδειγμα των ίδιων των γονιών, πώς οι ίδιοι αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις. Τα παιδιά από τη νηπιακή ηλικία παρατηρούν πολύ προσεκτικά τις αντιδράσεις των ανθρώπων στο περιβάλλον τους τόσο μέσα από τα λόγια τους όσο και μέσα από τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις. Έτσι λοιπόν ο τρόπος που οι γονείς αντιμετωπίζουν όχι μόνο την πανδημία, αλλά τη ζωή γενικότερα, θα χρωματίσει τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν και το ζήτημα των φετινών γιορτών.
- Τι διαπιστώνετε σε σχέση με την ψυχολογία των γιορτών στην οικογένεια την περίοδο του lockdown από τις επαφές σας με όσους παρακολουθείτε;
Ρωτώντας πολλούς ανθρώπους πώς θυμούνται τα Χριστούγεννα στα παιδικά τους χρόνια, άλλοι τα θυμούνται με χαρά - και αυτό αναπαράγουν στην ενήλικη ζωή τους με φίλους ή οικογένεια, και άλλοι με θλίψη ή αμφιθυμία - με αποτέλεσμα να αναπαράγουν συχνά το ίδιο κλίμα και ως ενήλικοι με τα δικά τους παιδιά. Αυτό που έλειπε κυρίως στους ανθρώπους με τους οποίους συζητώ δεν ήταν τόσο τα δώρα ή οι χριστουγεννιάτικες μπάλες, όσο η αίσθηση του μοιράσματος, του «μαζί» χωρίς επικριτικότητα! Τα παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου έχουν ήδη καταλάβει ότι επικρατεί μια ιδιαίτερη συνθήκη φέτος που αφορά την υγεία μας. Για αυτό άλλωστε δεν πηγαίνουν σχολείο και για αυτό θα επιστρέψουν μετά τις γιορτές φορώντας ακόμα για λίγο καιρό μάσκα.
- Αναφέρετέ μας εν συντομία κάποιες στρατηγικές που μπορούμε να επιστρατεύσουμε για να κάνουμε περισσότερο ευχάριστα κι απολαυστικά τα Χριστούγεννα των παιδιών στην καραντίνα
Θα χώριζα τις κινήσεις - δράσεις σε δυο κατηγορίες:
Α. Φροντίζοντας τα συναισθήματα
- Ας ακούσουμε με κατανόηση το παράπονο των παιδιών για τις ανατροπές στο πρόγραμμά τους, γιατί όλα τα τελετουργικά, όπως οι γιορτές και τα δώρα, οι οικογενειακές συγκεντρώσεις και οι βόλτες με φίλους τους δημιουργούν μια αίσθηση ασφάλειας, μια που εκτός από ευχάριστο είναι κάτι προβλέψιμο και το αναμένουν κάθε χρόνο.
- Ας διατηρήσουμε την ελπίδα ότι όλη αυτή η δυσκολία θα τελειώσει, όπως έχει συμβεί στην ιστορία της ανθρωπότητας με πολύ τραυματικά γεγονότα (πολέμους και δικτατορίες), όπως έχει συμβεί και στην ιστορία κάθε οικογένειας με μια ασθένεια ή ένα πένθος. Ας πάρουμε παραδείγματα από βιβλία που διαβάζουν ή ιστορίες που ακούν, όχι για να τα τρομάξουμε αλλά για να τα γεμίσουμε ελπίδα.
Β. Φροντίζοντας τα τελετουργικά
- Ας κρατήσουμε όσα από τα παλιά τελετουργικά μπορούμε (π.χ. στόλισμα του δέντρου) ακόμα και με τη βοήθεια της τεχνολογίας (π.χ. να δούμε πολλούς φίλους ή μέλη οικογένειας μέσω skype ή zoom).
- Ας φτιάξουμε και νέα τελετουργικά που θα τα κρατήσουμε και τις επόμενες χρονιές, τελετουργικά που θα μείνουν στη μνήμη των παιδιών ως κάτι που ευχαριστήθηκαν γιατί πέρασαν ευχάριστο χρόνο με την οικογένειά τους (ένα πιτζάμα πάρτι, ένα δείπνο με τα καλά μας ρούχα, χειροποίητες κάρτες για όλους).
- Ας φτιάξουμε μαζί μια λίστα με πράγματα που μπορούμε να κάνουμε φέτος -παίρνοντας ιδέες και από τα παιδιά- και ας την ακολουθήσουμε (π.χ. παιχνίδι με τα επιτραπέζια, βόλτα για άσκηση ντυμένοι όλοι με χριστουγεννιάτικα καπέλα, ζαχαροπλαστική).
- Στους έφηβους ας επιτρέψουμε να περάσουν περισσότερο χρόνο επικοινωνώντας με τους φίλους τους και μέσα από την οθόνη, και ας τους ζητήσουμε να ορίσουν εκείνοι πώς θα ήθελαν να συμμετέχουν, π.χ. προτείνοντας μια ταινία που μπορούμε να δούμε όλοι μαζί.
Λίγα λόγια για την Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Η δρ. Αθηνά Ανδρουτσοπούλου, είναι ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια/οικογενειακή θεραπεύτρια (www.androutsopoulou.gr) και επιστημονική συν-υπεύθυνους του Λόγω Ψυχής - Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία (www.logopsychis.gr). Είναι επίσης συγγραφέας των παιδικών βιβλίων «Κουβέντες με τη Μαμά» και «Μεγαλύτερες Κουβέντες με τη Μαμά» (Εκδ. Ψυχογιός) καθώς και «Ταξίδια με τη Μαμά» και «6 Μυστήρια με τον Ηρακλή Πουράκη» (Εκδ. Λιβάνης)