Χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ειδησεογραφικά ρεπορτάζ και τις βίαιες εικόνες που μας βομβαρδίζουν όλες τις ώρες, βιώνουμε συχνά αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν έμμεσο τραύμα (vicarious traumatization) όταν συμβαίνει ένα φρικτό γεγονός – όπως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία μέχρι το πρωί της Πέμπτης φέρεται να είχε ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 40 θανάτους. Είναι στη φυσιολογική μας φύση ως ανθρώπινα όντα να νιώθουμε κάποια ενσυναίσθηση και λύπη για τους άλλους που αντιμετωπίζουν ένα τραυματικό γεγονός. Παρόλο που δεν είμαστε σωματικά παρόντες, εξακολουθούμε να αισθανόμαστε τις επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία από αυτό που συμβαίνει.
Αυτό ισχύει για κάθε ζοφερή κατάσταση. Ένας επικείμενος πόλεμος, ένας αδυσώπητος ιός, ένας καταστροφικός μαζικός πυροβολισμός - δεν χρειάζεται να βυθιστούμε στην κρίση για να επηρεαστούμε από αυτήν. Εάν αντιμετωπίζουμε συναισθήματα αναταραχής, άγχους ή καταστροφής αυτή τη στιγμή, ας ξέρουμε ότι είναι απολύτως φυσιολογικό. Και ενώ μπορεί να μην μπορούμε να το μειώσουμε εντελώς, υπάρχουν τρόποι να το κάνουμε πιο διαχειρίσιμο.
Ακολουθούν μερικές συμβουλές για το πώς να χειριστούμε τα συναισθήματα που σχετίζονται με το έμμεσο τραύμα αυτή την στιγμή:
Ας ακολουθήσουμε αξιόπιστες πηγές
Η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται αστραπιαία σε περιόδους κρίσης. Ας βεβαιωθούμε ότι ακολουθούμε αξιόπιστες πηγές και ασχολούμαστε με επιβεβαιωμένες αναφορές, tweets και άλλο περιεχόμενο. (Και να θυμόμαστε ότι μόνο και μόνο επειδή ένας λογαριασμός στο Twitter είναι επαληθευμένος, δεν σημαίνει ότι είναι νόμιμος.) Εάν είναι δυνατόν, ας προσπαθήσουμε να βρούμε πολλές πηγές που επιβεβαιώνουν τις ίδιες πληροφορίες προτού κοινοποιήσουμε ,ακόμα και αναγκαστικά, πιστέψουμε μια αναφορά. Το να διαδώσουμε και να πιστέψουμε ανακριβείς ιστορίες, φωτογραφίες και βίντεο συμβάλλει μόνο στον πανικό και το άγχος μας, καθώς και στον πανικό και το άγχος των άλλων.
Ας θέσουμε μερικά όρια για να αποτρέψουμε το υπερβολικό σκρολάρισμα
Δεν είναι ρεαλιστικό να προτείνουμε την πλήρη αποσύνδεση, αλλά είναι ζωτικής σημασίας να θέσουμε κάποια όρια όσον αφορά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ας μείνουμε ενημερωμένοι και, στη συνέχεια, ας κάνουμε ένα διάλειμμα.
Για παράδειγμα, ας δοκιμάσουμε να αφιερώσουμε ένα (συγκεκριμένο) χρονικό για να παρακολουθούμε τις ειδήσεις. Εάν πιάνουμε τον εαυτό μας να ψάχνει το κινητό το βράδυ όταν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε, ας δοκιμάσουμε να στρέψουμε την προσοχή μας σε πιο «χαλαρές» ειδήσεις στο Διαδίκτυο αντί να σκρολάρουμε στους τίτλους.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δώρο και κατάρα, αλλά άρχισα να τα χρησιμοποιώ για να βρω κάποιον ή κάτι καινούργιο», μου είπε τον Δεκέμβριο ο Ρέισιν Χένρι, θεραπευτής και ιδιοκτήτης του Sankofa Marriage and Family Therapy στη Νέα Υόρκη. «Περιορίζομαι στη σελίδα εξερεύνησης είτε του Instagram είτε του Twitter και κάνω κλικ μέχρι κάτι να μου κεντρίσει το ενδιαφέρον. Ή παρακολουθώ τυχαία βίντεο στο Facebook με ανθρώπους να φτιάχνουν μια τεράστια τούρτα ή να κάνουν ένα περίπλοκο μακιγιάζ. Δεν θα κάνω ποτέ τίποτα από αυτά που βλέπω, αλλά είναι διασκεδαστικό και υπάρχουν ατελείωτα διαθέσιμα βίντεο».
Ας στραφούμε σε ειδικούς ψυχικής υγείας στα social media
Σε περιόδους ταραχών, προσωπικά βρίσκω καταπραϋντικό να διαβάζω αποσπάσματα και να ακούω απόψεις από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, είτε στο Twitter, στο Instagram ή ακόμα και στο TikTok.
Υπάρχουν άπειροι σπουδαίοι θεραπευτές που προσφέρουν κατευναστικά λόγια σοφίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης... Ό,τι ανεβάζουν στο Διαδίκτυο δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως άμεση (προς χρήση) συμβουλή για την ψυχική υγεία, αλλά μπορεί να χρησιμεύσει ως μια κατευναστική φωνή όταν ο εγκέφαλός μας κάνει διαφορετικές «κούρσες».
Ας προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε μια φυσιολογική ρουτίνα
Μιλώντας για σκρολάρισμα κατά την διάρκεια της νύχτας, ας κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να τηρήσουμε το κανονικό μας πρόγραμμα. Αυτό περιλαμβάνει τις ώρες ύπνου, τις ώρες αφύπνισης, την εργασία αν μπορούμε να το διαχειριστούμε, και οποιεσδήποτε άλλες καθημερινές πτυχές της ρουτίνας μας.
Όταν συμβαίνουν τραγικά γεγονότα, «αισθανόμαστε απώλεια ελέγχου στη ζωή μας και σε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας», μου έχει πει ο Νταν Ράιντενμπεργκ, εκτελεστικός διευθυντής του Suicide Awareness Voices of Education. «Όσο περισσότερο μπορούμε να παραμείνουμε στις κανονικές μας ρουτίνες, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλος και το σώμα μας νιώθουν ότι έχουμε και πάλι τον έλεγχο».
Ας κινηθούμε με συγκεκριμένο τρόπο
Τα συναισθήματά μας χρειάζονται σωματική διέξοδο. Για να εκτονώσουμε λίγο αυτό το άγχος και την ένταση, ας δοκιμάσουμε να κινήσουμε απαλά το σώμα μας. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι θα πάμε για μια βόλτα, θα κάνουμε ελαφριές διατάσεις, ένα μάθημα πυγμαχίας στο σπίτι ή οτιδήποτε άλλο μας βοηθά να αισθανόμαστε καλά. Η ιδέα είναι λιγότερο για την άσκηση αυτή καθαυτή και περισσότερο για την εύρεση ενός χειροπιαστού τρόπου για να (δώσουμε την ευκαιρία να) δραπετεύσουν τα συναισθήματά μας. Και εδώ που τα λέμε...
Ας κλάψουμε αν χρειαστεί
Δεν είναι επιπόλαιο να αισθανόμαστε επηρεασμένοι από αυτό που συμβαίνει στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Η καταστολή του ο,τιδήποτε μπορεί να αισθανόμαστε συμβάλλει μόνο σε κακή ψυχική υγεία. Οι ειδικοί τονίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίζουμε πώς αισθανόμαστε, αντί να το απορρίπτουμε με την ελπίδα να αποκτήσουμε κάποια αίσθηση ευκολίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει το κλάμα (και η έρευνα δείχνει ότι το κλάμα μπορεί να είναι μια θεραπευτική απελευθέρωση).
Ας είμαστε προσεκτικοί με τους άλλους μηχανισμούς αντιμετώπισης.
Σίγουρα έχω επιλέξει από νωρίς να πάρω ποτά με φίλους εν μέσω μιας αγχωτικής κατάστασης ή να σερβίρω στον εαυτό μου ένα ποτήρι κρασί καθώς «παρκάρω» μπροστά στην τηλεόραση. (Εαν γίνεται) με μέτρο, αυτό είναι ένα φυσιολογικό μέρος της κουλτούρας μας, εφόσον δεν αντιμετωπίζουμε πρόβλημα χρήσης ουσιών. Αλλά σίγουρα θα πρέπει να γνωρίζουμε αυτές τις συνήθειες και να έχουμε το νου μας πότε μπορεί να μετατραπούν σε κάτι πιο ύπουλο.
Εάν στρεφόμαστε στο αλκοόλ ή άλλους ανθυγιεινούς μηχανισμούς αντιμετώπισης ως δεκανίκι, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε έναν επαγγελματία ή κάποιον που μπορεί να μας βοηθήσει να επεξεργαστούμε αυτό που συμβαίνει με πιο υγιεινό τρόπο. Οι ειδικοί τονίζουν ότι αυτές οι συμπεριφορές συχνά επιδεινώνουν την ψυχική μας υγεία εάν μετατραπούν σε εξάρτηση.
Ας ζητήσουμε έξτρα βοήθεια
Αυτή η βοήθεια μπορεί να αναζητηθεί στον θεραπευτή μας, στους αγαπημένους, στους συναδέλφους μας ή σε οποιονδήποτε εμπιστευόμαστε όταν πρόκειται να μοιραστούμε τα συναισθήματά μας. Τα συστήματα υποστήριξης είναι ζωτικής σημασίας σε περιόδους αναταραχής και τραύματος.
«Όταν στενοχωριόμαστε για κάτι, όσο περισσότερο το συζητάμε, τόσο καλύτερα θα είμαστε», έχει συμβουλεύει ο Ράιντενμπεργκ. «Υπάρχουν μόνο τόσα πολλά ”μπλιαχ” που μπορούμε να διαχειριστούμε προτού αρχίσουν να εμφανίζονται με ανθυγιεινούς τρόπους… οπότε αν αισθανόμαστε στενοχώρια, απλά ας το πούμε».
Ας δώσουμε προσοχή στο πώς αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε τις επόμενες μέρες. Εάν παρατηρήσουμε ότι απομακρυνόμαστε από τους άλλους, δεν ακολουθούμε μια τυπική ρουτίνα ή νιώθουμε έντονα συναισθήματα που δυσκολεύουν τη λειτουργία, είναι καιρός να αναζητήσουμε επαγγελματική συμβουλή ψυχικής υγείας. (Το ίδιο ισχύει αν παρατηρήσουμε ότι αυτό συμβαίνει με αγαπημένα μας πρόσωπα.) Αυτός ο τύπος αντίδρασης είναι μια απολύτως φυσιολογική απόκριση σε αυτό που συμβαίνει στον κόσμο. Ενας θεραπευτής μπορεί να μας δώσει τα «εργαλεία» για να το κάνουμε πιο διαχειρίσιμο.