Από τους μαζικούς πυροβολισμούς έως τις φυσικές καταστροφές και τις βίαιες εξεγέρσεις, φαίνεται ότι υπάρχει πάντα τουλάχιστον μια φρικιαστική είδηση που κατακλύζει τα ραδιόφωνα, το Διαδίκτυο και την τηλεόραση.
Όταν συμβαίνουν σημαντικά γεγονότα στον κόσμο, τα παιδιά τείνουν να ανακαλύπτουν με κάποιο τρόπο, ή τουλάχιστον μπορούν να αισθανθούν ότι κάτι συμβαίνει. Η θετική πλευρά είναι ότι οι γονείς και εκείνοι που τα φροντίζουν έχουν τη δύναμη να καταπνίξουν τις ανησυχίες των παιδιών και να τα βοηθήσουν να αισθάνονται ασφαλή και ενημερωμένα σε στιγμές τρομακτικών ειδήσεων.
«Γονείς και άλλα πρότυπα ενηλίκων, όπως δάσκαλοι, μέλη της οικογένειας, και ηγετικά μέλη της κοινότητας διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διδασκαλία των παιδιών του πώς να επεξεργάζονται δύσκολες ή τραυματικές πληροφορίες», λέει στην HuffPost ο Πάρκερ Χιούστον, παιδοψυχολόγος στο Nationwide Children’s Hospital και κλινικός διευθυντής του On Our Sleeves.
«Είτε πρόκειται για ένα γεγονός που επηρεάζει άμεσα τους ίδιους ή την κοινότητα στην οποία ζουν, ή είναι κάτι που συμβαίνει σε απόσταση, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν αυτές τις καταστάσεις, οι οποίες δυστυχώς θα εμφανίζονται σε περιοδική βάση σε όλη τους τη ζωή», πρόσθεσε.
Παρακάτω, οι ειδικοί δίνουν τις συμβουλές τους για το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να επεξεργαστούν ειδήσεις που μπορεί να τους τρομάζουν με υγιή και παραγωγικό τρόπο.
Ας είμαστε προσεκτικοί για το πόσο τα παιδιά μπορούν να εκτεθούν στις ειδήσεις
«Στις προσπάθειές μας να καταλάβουμε τι συμβαίνει στον κόσμο, μπορεί να μην συνειδητοποιήσουμε πόσο (πολύ) ”παίζει” η τηλεόραση ή άλλα ειδησεογραφικά μέσα», σημειώνει η Ρέιτσελ Μπούσμαν, ανώτερη διευθύντρια του Κέντρου Αγχωδών Διαταραχών του Ινστιτούτου Child Mind. «Με τα παιδιά τόσο πολύ μέσα στο σπίτι, είναι σημαντικό να περιορίζεται η συνεχής έκθεση στα μέσα ενημέρωσης».
Για παράδειγμα, βίντεο από την επίθεση στο Καπιτώλιο της 6ης Ιανουαρίου έδειξαν βίαιες συγκρούσεις, όπλα στραμμένα σε ανθρώπους, καταστροφή περιουσίας και ακόμη και πυροβολισμούς που οδήγησαν σε έναν θάνατο. Αυτές οι εικόνες αναστατώνουν και δεν βοηθούν τα μικρά παιδιά που δεν έχουν τη συναισθηματική ωριμότητα να καταλάβουν τι βλέπουν.
Ας προσπαθήσουμε να έχουμε κλειστή την τηλεόραση όταν τα παιδιά μας είναι κοντά κατά τη διάρκεια αυτών των στιγμών κι ας προσέξουμε τι μπορεί να βλέπουν στις συσκευές τους. Οσον αφορά στα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους, ας τους ενθαρρύνουμε να περιορίσουν τον χρόνο που αφιερώνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
Ας τους μιλήσουμε για ό,τι συμβαίνει
Είναι σημαντικό να αφιερώσουμε χρόνο για να μιλήσουμε και να είμαστε δραστήριοι. Με όλα όσα έχουν συμβεί στον κόσμο τον τελευταίο καιρό και τη δημοτικότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι νεότερες γενιές έχουν εκτεθεί σε μια συνεχή επίθεση αρνητικών ειδήσεων, οι οποίες μπορεί να έχουν ένα πολύ τραυματικό και αναισθητικό αποτέλεσμα εάν δεν το επεξεργαστούμε προσεκτικά.
«Τα παιδιά ακούν και βλέπουν πράγματα ακόμα κι αν προσπαθούμε να τα προστατεύσουμε από αυτά, ειδικά καθώς μεγαλώνουν. Εάν δεν τα συζητήσουμε μαζί τους, θα πάρουν τις πληροφορίες τους από κάπου αλλού», εξηγεί ο Χιούστον.
«Δεν υπάρχει πραγματικά μια ηλικία που να είναι πολύ νωρίς για να ελέγξουμε τα παιδιά σχετικά με την έκθεση σε βία ή τραυματικά γεγονότα», πρόσθεσε. «Μπορεί να μην καταλαβαίνουν τι συμβαίνει τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, αλλά μπορεί να μας εκπλήξουν αν τα ρωτήσουμε!»
Ο ίδιος προτρέπει τους γονείς να διαθέσουν λίγο χρόνο για να επεξεργαστούν πρώτα τι συμβαίνει, εάν είναι δυνατόν, ώστε να μην μιλήσουν πριν μπορέσουν να διαχειριστούν τις πληροφορίες.
Ας κάνουμε ανοιχτού τύπου ερωτήσεις
Ας χρησιμοποιήσουμε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου για να αφήσουμε το παιδί μας να ηγηθεί της συζήτησης. Ας ρωτήσουμε, «Τι γνωρίζεις για αυτό που συμβαίνει; Έχεις δει ή ακούσει τίποτα; Πώς αισθάνεσαι γι ’αυτό; Τι σε κάνει αυτό να σκεφτείς;»
Να είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε αυτά που έχουν να πουν, αντί να απορρίψουμε αυτά που σκέφτονται και αισθάνονται. Μόλις τα ακούσουμε, ας απαντήσουμε με ειλικρίνεια και υποστήριξη.
«Ας διορθώσουμε την παραπληροφόρηση», συμβουλεύει η Μπούσμαν. «Τα παιδιά συμπληρώνουν τα κενά όταν δεν έχουν όλες τις πληροφορίες. Εάν δεν καταλαβαίνουν πλήρως τι συμβαίνει, ας διορθώσουμε ευγενικά αυτές τις πληροφορίες, ώστε να είναι σαφείς».
Οι γονείς θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν τα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με το τι συμβαίνει ή τι έχει συμβεί.
«Αν γνωρίζουμε ότι το παιδί μας έχει δει κάποιες εικόνες που το έχουν αναστατώσει, ας το ρωτήσουμε το τι πιστεύει και τι ερωτήσεις έχει», λέει η Μπούσμαν. «Ας τους υπενθυμίσουμε ότι αυτό που βλέπουν είναι μια πτυχή μιας ευρύτερης κατάστασης, επομένως δεν υπάρχει πρόβλημα με το να αισθάνονται σύγχυση και να κάνουν ερωτήσεις εάν έχουν».
Είναι οκ αν δεν γνωρίζουμε όλες τις απαντήσεις. Μπορούμε να αναζητήσουμε πληροφορίες μαζί εάν το παιδί μας είναι αρκετά μεγάλο ή να του υποσχεθούμε ότι θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να το καταλάβουμε.
«Ας τους πούμε ότι δεν ξέρουμε ακόμη μια απάντηση, αλλά θα προσπαθήσουμε να (την) μάθουμε γι′ αυτούς», προτείνει ο Χιούστον. «Δεν έχει κάθε γεγονός έναν σοβαρό λόγο (που συμβαίνει), ή έναν τρόπο να το εξηγήσουμε».
Ας «συντονιστούμε» με κάθε ηλικία
«Ως γονείς, είμαστε οι πρώτοι δάσκαλοι των παιδιών μας», σημειώνει η Τάμι Λιούις Γουίλμπορν, πιστοποιημένη από το διοικητικό συμβούλιο αδειοδοτημένη επαγγελματίας σύμβουλος-επόπτης και ιδιοκτήτης της Wilborn Clinical Services στη Νέα Ορλεάνη. «Έχουμε ρόλο στη συζήτηση θεμάτων σε ένα πλαίσιο που μπορούν να κατανοήσουν τα παιδιά. Επομένως, η χρήση της κατάλληλης γλώσσας για την ηλικία και την ανάπτυξη είναι κρίσιμης σημασίας».
Ας προσέξουμε τη διατύπωσή μας και τι μπορεί να επεξεργαστεί το παιδί μας όταν μιλάμε για σοβαρά ζητήματα που σχετίζονται με την πολιτική και τη βία .... Αντί να πούμε σε ένα πολύ μικρό παιδί ότι κάποιος «πυροβολήθηκε» ή «σκοτώθηκε», μπορούμε απλώς να πούμε ότι κάποιοι άνθρωποι «πληγώθηκαν», για παράδειγμα. Ας σκεφτούμε το ενδεχόμενο να ρωτήσουμε τον δάσκαλο του παιδιού μας ποια γλώσσα χρησιμοποιεί το σχολείο για να συζητήσει αυτά τα θέματα ή για τυχόν πηγές που μπορεί να προτείνει.
Το κύριο θέμα είναι να μιλάμε με ειλικρίνεια, αλλά (να) φιλτράρουμε τον όγκο των πληροφοριών που μοιραζόμαστε με βάση την ηλικία του παιδιού μας και το τι γνωρίζει ή μπορεί να καταλάβει.
«Για τα μικρότερα παιδιά, η εξήγηση με όρους που μπορούν να κατανοήσουν ή η χρήση ιστοριών με τις οποίες σχετίζονται μπορεί να βοηθήσει», λέει ο Χιούστον. «Μερικοί γονείς χρησιμοποιούν χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων ή ταινιών, κάποιοι χρησιμοποιούν κοινωνικές ιστορίες ή βιβλία».
Ας επιβεβαιώσουμε τα συναισθήματά τους
Είναι σημαντικό για τους γονείς να εξερευνήσουν και να εξηγήσουν ότι είναι φυσιολογικά τα συναισθήματα των παιδιών τους για τα τρομακτικά πράγματα που έχουν δει ή ακούσει. Ας ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους και να μοιραστούν τα δικά μας.
«Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους είναι να τους διδάξουμε πώς να μιλούν για τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους με άλλους», σημείωσε ο Χιούστον. «Τα πρότυπα ενηλίκων είναι οι πιο σημαντικοί δάσκαλοι αυτών των δεξιοτήτων. Αν τους δείξουμε ότι είμαστε πρόθυμοι να μιλήσουμε για δύσκολα ή τρομακτικά θέματα, θα μάθουν να το κάνουν επίσης».
Ο Χιούστον πρότεινε να πούμε κάτι όπως: «Αισθάνομαι πολύ αναστατωμένος αυτή τη στιγμή, ανησυχώ για τους ανθρώπους που επηρεάζονται από αυτό, φοβάμαι επίσης». Προειδοποίησε να μην δραματοποιούμε την κατάσταση στα μικρά παιδιά χρησιμοποιώντας πιο έντονες λέξεις όπως «τρομοκρατημένος», «φρικαρισμένος» ή «εντελώς καταβεβλημένος» – ακόμα κι αν νιώθουμε έτσι την δεδομένη στιγμή.
Ας βεβαιωθούμε ότι νιώθουν ασφάλεια
Αφού κατανοήσουμε τις ανησυχίες τους, μπορούμε να διορθώσουμε τυχόν εσφαλμένες αντιλήψεις ή αδικαιολόγητους φόβους περί ασφάλειας. Ας πούμε ότι παρά τα τρομακτικά πράγματα που συμβαίνουν, είναι ασφαλή και προστατευμένα.
«Τα παιδιά αισθάνονται καλύτερα όταν ξέρουν πώς αντιμετωπίζεται μια κατάσταση, οπότε ας τους εξηγήσουμε τι κάνουν οι ενήλικες για να υπάρχει ασφάλεια», σημειώνει η Μπούσμαν...
«Ας τους διαβεβαιώσουμε (γι′ αυτό) με ρεαλιστικό τρόπο» συμβουλεύει ο Χιούστον (λέγοντάς τους): «Είστε ασφαλείς εδώ στο σπίτι ή η δουλειά μας ως ενήλικες που σας αγαπούν είναι να σας κρατάμε ασφαλείς.
Ας το κάνουμε μια διδακτική στιγμή
«Οι γονείς μπορούν να δημιουργήσουν διδακτικές στιγμές για να εξηγήσουν τις πεποιθήσεις της οικογένειας σχετικά με το ζήτημα και τους φιλικούς προς τον συνάνθρωπο, τρόπους αντιμετώπισής του», λέει ο Γουίλσον. «Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις όπου έχει σημειωθεί βία και επιθετικότητα, οι γονείς θα μπορούσαν να εξηγήσουν στα παιδιά τους ότι υπάρχουν πιο κατάλληλοι τρόποι έκφρασης θυμού που δεν συνεπάγεται βλάβη στον εαυτό, τους άλλους ή καταστροφή περιουσίας».
Εκτός από το να ακούν ότι η βία δεν είναι η λύση, τα παιδιά μπορούν να μάθουν για την ειρηνική διαμαρτυρία και την πολιτική δράση. Για τα μεγαλύτερα παιδιά, είναι επίσης μια ευκαιρία να μάθουν ιστορία και να κατανοήσουν τα γεγονότα και τις συγκρούσεις που οδήγησαν σε αυτή τη στιγμή. Η κοινή χρήση του πλαισίου μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη και να κάνει τις ειδήσεις λιγότερο σαρωτικές.
Ας εστιάσουμε στα θετικά
«Ας εστιάσουμε στο καλό – ποιοι άνθρωποι βοηθούν;» προτείνει ο Χιούστον. «Ας τους βρούμε. Ας μιλήσουμε για άτομα στην κοινότητά μας που γνωρίζουμε και μπορεί να είναι βοηθητικοί. Ας διαβάσουμε βιβλία για ανθρώπους που έχουν ξεπεράσει δυσκολίες και είναι επιτυχημένοι».
Οι καιροί αναταραχής προσφέρουν την ευκαιρία να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να είναι «ακέραια» στην καθημερινή τους ζωή και να λειτουργούν ως δύναμη για το καλό εν μέσω αρνητικότητας ή αδικίας. Ας δούμε τις αρνητικές ή τις τρομακτικές ειδήσεις ως εφαλτήριο για την οικογένειά μας για να εμπλακεί σε δράσεις που έχουν σημασία για εμάς, για την προώθηση της ασφάλειάς μας και την επίλυση προβλημάτων.