«Οι συμμετοχές για τη φετινή διαδρομή των 10 χιλιομέτρων άνοιξαν στις 18 Απριλίου, επτά μήνες πριν τον αγώνα. Έκλεισαν σε 40 λεπτά». Δεν υπάρχει πιο γλαφυρός τρόπος για να αποτυπωθεί η δυναμική που έχει αναπτύξει ο Μαραθώνιος της Αθήνας, από την εικόνα χιλιάδων ενδιαφερόμενων, τόσες εβδομάδες πριν το event, να περιμένουν πάνω από υπολογιστές και smartphones τη στιγμή που θα δηλώσουν το «παρών». Κάποιοι ενδεικτικοί αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: νέο ρεκόρ φέτος με 55.000 δρομείς συνολικά, 18.750 συμμετοχές στην κλασική διαδρομή, προϋπολογισμός που ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2006, βρισκόταν κάτω από τις 500.000.
Με απλά λόγια, ο Αυθεντικός Μαραθώνιος της Αθήνας, όπως ονομάζεται τα τελευταία χρόνια, αποτελεί ένα πολύ επιτυχημένο προτζεκτ. Όμως, τοποθετημένος στο «κάδρο» της ελληνικής πραγματικότητας είναι κάτι πολύ περισσότερο: μια απτή απόδειξη ότι ένας οργανισμός του ευρύτερου δημοσίου, εν προκειμένω ο ΣΕΓΑΣ, μπορεί με σωστά και στοχευμένα βήματα, να παράξει έργο διεθνούς επιπέδου. Και να δώσει σάρκα και οστά σε έννοιες σπάνιες, αν όχι άγνωστες, για τα ελληνικά δεδομένα: μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός, επιτυχημένη σύμπραξη ιδιωτικού-δημοσίου τομέα, αυτοχρηματοδότηση εν μέσω κρίσης, συνεχής βελτίωση υπηρεσιών, όραμα για την επόμενη ημέρα.
Τα βήματα που έφεραν την «έκρηξη»
Τo 2006 αποτελεί το έτος – ορόσημο για τον Μαραθώνιο. «Τότε συστάθηκε η ομάδα που έχτισε χρόνο με τον χρόνο τη διοργάνωση και την οδήγησε στη μορφή που βλέπουμε σήμερα», εξηγεί στη HuffPost Greece o γενικός συντονιστής της όλα αυτά τα χρόνια, κ. Μάκης Ασημακόπουλος. Η ίδια ομάδα παραμένει σταθερά στο τιμόνι της, με καθοδηγητές τον νυν πρόεδρο του ΣΕΓΑΣ, κ. Κώστα Παναγόπουλο, και τον γενικό γραμματέα της Ομοσπονδίας, πρώην πρόεδρο, κ. Βασίλη Σεβαστή.
«Ο ΣΕΓΑΣ είχε και έχει το θετικό ότι διαθέτει μια οραματική ηγεσία, η οποία καταλαβαίνει κάτι πολύ σπάνιο για δημόσιο ελληνικό φορέα: ότι για να αναπτυχθεί ο Μαραθώνιος σαν θεσμός χρειάζεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός και εμπιστοσύνη στην ομάδα που τον έχει αναλάβει. Εχουμε λοιπόν ως ομάδα αυτό το προνόμιο και ένα από τα διδάγματα της όλης ιστορίας είναι πως πετύχαμε ό,τι πετύχαμε, γιατί η Ομοσπονδία μας έδωσε χρόνο για να κοιτάξουμε μακριά», αναφέρει ο κ. Ασημακόπουλος και εξηγεί ότι «κλειδί» για τη ραγδαία εξέλιξη του θεσμού ήταν η σκέψη να αναδειχθεί το λεγόμενο Unique Selling Proposition της Αθήνας: οι μεγάλες δυνατότητές της, δηλαδή, ως η μοναδική πόλη παγκοσμίως που θα μπορούσε να «πουλήσει» την αυθεντική διαδρομή του Μαραθωνίου.
Πώς αυτό όμως έγινε πράξη; με επτά βήματα, σε βάθος χρόνων, και βασικότερο τη μετονομασία της διοργάνωσης σε Αυθεντικό Μαραθώνιο. «Το 2007 ξεκίνησε η Τελετή Έναρξης μέσα στον Τύμβο του Μαραθώνα, τον αρχαιολογικό χώρο που σηματοδοτεί την αιτία γέννησης του αγώνα. Για να δημιουργήσουμε κίνητρα διεθνούς παρουσίας, θεσπίσαμε παράλληλα και ετήσιο διεθνές Συμπόσιο της AIMS για το Μαραθώνιο, ώστε οι ξένοι διοργανωτές να έχουν έναν ουσιαστικό λόγο να έρθουν στην Ελλάδα και όχι απλά για την τελετή, ενώ θέλαμε και ένα σύμβολο με διαχρονική αξία από όλη αυτή διαδικασία και έτσι γεννήθηκε η Φλόγα του Μαραθωνίου που έχει γυρίσει όλο τον κόσμο», αναφέρει ο κ. Ασημακόπουλος και συνεχίζει:
«Χρονιά - κλειδί ήταν το 2010, όταν αναδείξαμε τα 2.500 χρόνια από τη Μάχη του Μαραθώνα. Το όλο εγχείρημα αύξησε πολύ τις συμμετοχές, ενώ σημαντικό βήμα αποτέλεσε το 2012 η μεταφορά της έδρας της Διεθνούς Ένωσης Μαραθωνίων Δρόμων (AIMS) στην Αθήνα και το Ολυμπιακό Στάδιο, και μάλιστα στην οδό Σπύρου Λούη.
To 2013 ακολούθησε η θέσπιση των “Όσκαρ του Μαραθωνίου”, του ετήσιου διεθνούς Γκαλά Βράβευσης των καλυτέρων μαραθωνοδρόμων του κόσμου στην Αθήνα. Από τη στιγμή που λόγω κόστους δεν μπορούσαμε να φέρουμε την ελίτ των αθλητών για να αγωνιστούν, αυτός ήταν ένας άλλος τρόπος για να τους προσελκύσουμε, και μαζί τους βέβαια τα διεθνή media».
Επένδυση στην αυθεντική εμπειρία, όχι στα ρεκόρ
Τα παραπάνω δημιούργησαν ένα ελκυστικό πλαίσιο, ωστόσο αυτό από μόνο του δεν ήταν αρκετό. Χρειάζονταν και βήματα πιο πρακτικά, πιο ουσιαστικά για τους δρομείς. «Δεύτερη μεγάλη απόφαση ήταν να εστιάσουμε στις υπηρεσίες του αγώνα και όχι στις επιδόσεις. Θέλαμε όποιος έρχεται να είναι ο πρωταγωνιστής και συγχρόνως ο καλύτερος διαφημιστής του event σε όλο τον κόσμο. Δεν επενδύσαμε χρήματα σε αθλητές που θα έφερναν μεγάλα ρεκόρ, αλλά στη μεγιστοποίηση της αξέχαστης εμπειρίας να τρέξει κανείς την αυθεντική διαδρομή», αναφέρει ο κ. Ασημακόπουλος, ενώ σημειώνει ότι η καθιέρωση των διαδρομών των 5 και 10 χιλιομέτρων φυσικά συνέβαλε σημαντικά, τόσο στην αύξηση της μαζικότητας των συμμετοχών, όσο και στην συναίνεση και συνέχεια αγάπη των Ελλήνων για το τρέξιμο.
«Σε τελική ανάλυση δεν σκεφτήκαμε ποτέ μόνο αθλητικά, αλλά κοινωνικά, πολιτιστικά, ιστορικά, τουριστικά και αναπτυξιακά. Ο Μαραθώνιος αποτελεί ένα αναπτυξιακό γεγονός για τη χώρα μας, φέρνει πνοή στην οικονομία και κάνει όλους τους εμπλεκόμενους να νιώθουν ότι κερδίζουν. Στην περίοδο της κρίσης αποτέλεσε και τη μεγαλύτερη νότα αισιοδοξίας για τους Ελληνες. Παράλληλα, η ανάπτυξη της διοργάνωσης δεν ήταν ο αυτοσκοπός, αλλά το μέσο για να δημιουργηθεί δρομική κουλτούρα στην Ελλάδα. Σε αυτή την κατεύθυνση δημιουργήσαμε και τον Ημιμαραθώνιο της Αθήνας την άνοιξη, αλλά και τους αγώνες Run Greece σε όλη την Ελλάδα. Οι Έλληνες έβαλαν το τρέξιμο στη ζωή τους. Αυτός ήταν ο πραγματικός σκοπός του εγχειρήματος του ΣΕΓΑΣ και της ηγεσίας του και το μεγάλο όφελος για τη χώρα», συμπληρώνει.
Η «κληρονομιά» του 2004
Πολύ σημαντικό κεφάλαιο αποτέλεσε και η πολύτιμη εμπειρία από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. «Αξιοποιήσαμε στο έπακρο την κληρονομιά της Ολυμπιάδας. Πέρα από την ανάπλαση της αφετηρίας στον Μαραθώνα, γιγαντώθηκε την περίοδο 2000-2004 και το κίνημα εθελοντισμού στη χώρα μας. Αυτό συνεχίσαμε και αυτή τη στιγμή ο Μαραθώνιος μετρά πάνω από 3.300 εθελοντές, μεγάλο μέρος των οποίων σφυρηλάτησε τη νοοτροπία και το πάθος του εθελοντισμού από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων», υπογραμμίζει ο κ. Ασημακόπουλος, ο οποίος στέκεται ιδιαίτερα και στις εμπειρίες που αποκόμισαν και τα κρατικά στελέχη τις ημέρες της Ολυμπιάδας:
«Αξιωματούχοι έμαθαν να δουλεύουν σε πιο επαγγελματικά πλαίσια, να θέτουν μακροπρόθεσμους στόχους. Εξειδικεύτηκαν σε διαδικασίες όπως το risk management και τα σχέδια έκτακτης ανάγκης. Ακόμη και σήμερα στελέχη της ΕΛ.ΑΣ., όταν συζητούνται τα emergency plans του Μαραθωνίου, ανακαλούν στη μνήμη τους εμπειρίες από τις αντίστοιχες διαδικασίες του 2004. Και φυσικά από την αρχή επιχειρήσαμε να κρατήσουμε ζωντανές πολύτιμες διεθνείς σχέσεις και επαφές που χτίστηκαν εκείνο τον Αύγουστο».
Αυτοχρηματοδότηση εν μέσω κρίσης
Τι έγινε όμως όταν ήρθε η κρίση; Ο Μαραθώνιος της Αθήνας όχι απλά κατάφερε να κρατηθεί ζωντανός, αλλά πέτυχε να εξελιχθεί και ταυτόχρονα να εξακολουθεί να θέτει τον πήχη όλο και πιο ψηλά, παρότι οι συνέπειες της κρίσης είναι ακόμη εδώ. «Ήταν εξαρχής στρατηγική μας επιλογή το να μην τρέχουμε στο κράτος και να ζητάμε χρήματα με τον ισχυρισμό ότι κάνουμε κάτι σημαντικό για τη χώρα. Το πρότζεκτ του Μαραθωνίου έπρεπε να αποδείξει την αξία του αναμετρώντας τις δυνάμεις του απέναντι στην πραγματική κοινωνία και αγορά, αυτή ήταν η φιλοσοφία της ηγεσίας του ΣΕΓΑΣ», σημειώνει ο κ. Ασημακόπουλος.
«Βλέπαμε την κρίση να έρχεται; Φυσικά όχι. Ωστόσο, όταν τελικά ήρθε, η νοοτροπία αυτή αποδείχθηκε σοφή. Εμπλεκόμενοι δημόσιοι φορείς υπάρχουν πολλοί, από την Περιφέρεια Αττικής, τους Δήμους της διαδρομής, τον ΕΟΤ και την Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, μέχρι την Αστυνομία, το ΕΚΑΒ, το ΑΣΑΕΔ, τους ΟΑΣΑ/ΤΡAIΝΟΣΕ και άλλους, που όλοι τους μας παρέχουν ό,τι χρειαστούμε. Αυτή τη στιγμή, όμως, το ποσοστό της χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα εκτιμώ ότι ξεπερνά το 80%, ενώ όλο και περισσότερες εταιρείες μπαίνουν στο “παιχνίδι” κάθε χρόνο. Αυτό, εκτός από το γεγονός ότι μας εξασφαλίζει διάρκεια, αποτελεί ταυτόχρονα και ένα δυνατό τεστ για το αν ο θεσμός πηγαίνει καλά, με κριτήριο τους κανόνες της πραγματικής αγοράς και οικονομίας», συμπληρώνει.
Κοινωνικό και περιβαλλοντικό κίνημα
Ακόμη ένα μεγάλο στοίχημα, το οποίο κερδήθηκε, ήταν η ενεργή συμμετοχή των πολιτών. «Η ευρύτερη λογική είναι ότι δεν μπορούμε να καλούμε ξένους για τον Μαραθώνιο και οι Έλληνες να είναι αδιάφοροι», τονίζει ο κ. Ασημακόπουλος. Σε αυτή την κατεύθυνση, οι διοργανωτές εστίασαν από τα πρώτα χρόνια σε δράσεις με περιβαλλοντικό και καθαρά κοινωνικό υπόβαθρο, ώστε να υπάρχει η αίσθηση της κοινωνικής προσφοράς. Και η ανταπόκριση ήταν – και παραμένει – πολύ μεγάλη. Μέρος των χρημάτων που συγκεντρώνεται από δρομείς και χορηγούς προορίζεται για κοινωνικούς σκοπούς, ενώ ακόμη και σε εταιρείες που απλά συμμετέχουν στον αγώνα ζητείται να προσφέρουν κοινωνικό έργο, είτε στην περιοχή από την οποία προέρχονται, είτε στις ΜΚΟ που συμμετέχουν στην προσπάθεια συνεχούς αναβάθμισης του Μαραθωνίου. Πέρσι και πρόπερσι, τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση, ξεπέρασαν τα 3,5 εκατ. ευρώ, ενώ παράλληλα «τρέχουν» και τα περιβαλλοντικά προγράμματα, τα οποία οργανώνει και διαχειρίζεται η ΜΚΟ «Ινστιτούτο Ομάδα για τον Κόσμο», με ανακύκλωση μπουκαλιών, παπουτσιών, ρούχων και άλλων υλικών, καθώς και δυνατότητα εξαγοράς ρύπων.
Φόρος τιμής στο Μάτι: το «Δάσος Δρομέων»
Αν και αγωνιστικά στο φετινό πρόγραμμα δεν θα υπάρχει κάτι καινούργιο, η στιγμή που οι 18.500+ δρομείς της κλασικής διαδρομής θα περάσουν μπροστά από το καμένο δάσος της λεωφόρου Μαραθώνος, θα φέρει στο μυαλό μνήμες τραγικές. Και φυσικά, η φονική πυρκαγιά στο Μάτι και τον Νέο Βουτζά, που κόστισε δεκάδες ζωές τον περασμένο Ιούλιο δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί κεντρικό κομμάτι του φετινού αγώνα. «Το καλοκαίρι δεν μιλήσαμε πολύ γι αυτό, γιατί δεν θέλαμε να τρομάξουμε τη διεθνή κοινότητα. Ωστόσο, ως δρομική κοινότητα, διοργανωτές, χορηγοί και δρομείς οφείλουμε και θέλουμε να δείξουμε το ενδιαφέρον μας», αναφέρει ο κ. Ασημακόπουλος. Με αυτό το σκεπτικό, σχεδιάστηκε από τον ΣΕΓΑΣ η δράση που ο συνεργάτης μας στα θέματα περιβάλλοντος, Γιώργος Καζαντζόπουλος, βάπτισε «Δάσος Δρομέων», με ουσιαστικές κυρίως, αλλά και συμβολικές πτυχές.
Ως προς το πρώτο κομμάτι, ήδη συγκεντρώνονται χρήματα μέσω του προγράμματος crowd-funding και του www.act4Greece.gr της Εθνικής Τράπεζας, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για την αναδάσωση των καμένων περιοχών. «Στόχος είναι πριν τα Χριστούγεννα να έχουμε φτάσει τις 300.000 ευρώ. Σκοπός είναι να αναδασωθούν τα αποτεφρωμένα κομμάτια της διαδρομής, ωστόσο, αν τα χρήματα είναι επαρκή, επιθυμία μας είναι να επεκταθεί η δράση και σε άλλα σημεία, σε συνεργασία πάντα με την Περιφέρεια Αττικής και τις δασικές αρχές. Σχεδιάζουμε να καλέσουμε δρομείς και εθελοντές να συμμετάσχουν στην αναδάσωση. Επιλέξαμε το “πράσινο” κομμάτι, γιατί δυστυχώς κανείς δεν μπορεί να φέρει πίσω τις ζωές που χάθηκαν, ενώ για την οικονομική στήριξη των πληγέντων ήδη το Κράτος έχει ανακοινώσει αρκετά μέτρα», σημειώνει.
Όσον αφορά το συμβολικό μέρος, το πρωί της Κυριακής θα μοιραστεί στους συμμετέχοντες στο Μαραθώνιο δρόμο μια πράσινη μπαντάνα, την οποία θα κληθούν να φορέσουν, εφόσον το επιθυμούν, στο κεφάλι τους όταν περάσουν μέσα από τις καμένες εκτάσεις, δημιουργώντας και συμβολικά ένα «Δάσος Δρομέων» με τα πράσινα κεφάλια ανάμεσα στα καμένα και τη «μαύρη» φύση.
Τέλος, περίπου δέκα λεπτά πριν την άφιξη του πρώτου δρομέα στο Καλλιμάρμαρο, δηλαδή στις 11 το πρωί, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά ο Ύμνος του Μαραθωνίου της Αθήνας, τον οποίο εθελοντικά συνέθεσε ο Γιώργος Θεφάνους και εθελοντικά θα εκτελέσουν η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και η χορωδία της ΔΕΗ-ΔΕΔΔΗΕ.
«Με άριστα το 10, είμαστε στο 5»
Κοιτάζοντας προς το μέλλον, η ερώτηση προς τον κ. Ασημακόπουλο προκύπτει αβίαστα: βρισκόμαστε στο «ταβάνι» αυτού του πρότζεκτ ή υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης; «Αυτή τη στιγμή θα έλεγα ότι βρισκόμαστε στη βάση. Θα έλεγα ότι με άριστα το 10, είμαστε στο 5, εκτός από το αγωνιστικό κομμάτι, όπου λόγω της εμπειρίας και γνώσης του Τεχνικού Διευθυντή μας, κ. Βαγγέλη Παπαποστόλου και των συνεργατών του, είμαστε πολύ πάνω από το 5. Μπορεί συναισθηματικά, επειδή έχουμε την αυθεντική διαδρομή, πολλοί να μας τοποθετούν στο top-10, ωστόσο ρεαλιστικά εκτιμώ ότι βρισκόμαστε στο top-30, σε παγκόσμιο επίπεδο», απαντά, και απαριθμεί τα βήματα που σχεδιάζονται:
«Στόχος μας είναι η περαιτέρω αύξηση των συμμετοχών στις 80.000. Στον Μαραθώνα, αν δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές στον χώρο της εκκίνησης και την πόλη, οι δρομείς από 18.500 σήμερα, θα μπορούν να φτάσουν τους 25.000. Στην Αθήνα, παρεμβάσεις πολεοδομικές είναι αδύνατον να γίνουν, οπότε οι αλλαγές πρέπει να είναι στη δομή του αγωνιστικού προγράμματος. Η πρότασή μας προς τους φορείς της πόλης, το Δήμο Αθήνας, τον Εμπορικό Σύλλογο, το ΕΒΕΑ, την Αστυνομία και άλλους είναι οι αγώνες των 5 και 10 χιλιομέτρων να γίνονται Σάββατο και Κυριακή, αντίστοιχα, και όχι την ίδια ημέρα, κάτι που μπορεί από 9.500 δρομείς σήμερα, να δώσει τη δυνατότητα για 20 με 25 χιλιάδες σε κάθε έναν από αυτούς τους αγώνες. Αυτό είναι το στρατηγικό μας σχέδιο για την επόμενη τετραετία και θα το αναλύσουμε σε όλους τους φορείς και τους χορηγούς, ζητώντας τη συναίνεσή τους», εξηγεί.
Από εκεί και πέρα, όπως περιγράφει, έχει ήδη αποφασισθεί από το ΔΣ του ΣΕΓΑΣ και ο επανασχεδιασμός των μεταλλίων του αγώνα, με τη δημιουργία μιας σειράς οκτώ νέων μεταλλίων που θα αποτυπώνουν μέσα από το κεντρικό τους θέμα την ιστορία του αγωνίσματος από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Παράλληλα, το καθένα εξ αυτών θα περιέχει και ένα γράμμα, συμπληρώνοντας, από του χρόνου μέχρι και το 2026, ένα είδος παζλ με τη λέξη «MARATHON». Τα μετάλλια εκτός από τους δρομείς, οι οποίοι φυσικά θα τα «κατακτούν» ως «finishers», θα διατίθενται και σε συλλέκτες.
«Το θέμα του branding είναι κομβικό. Όπως όταν πάμε στο εξωτερικό και βλέπουμε παντού μπλούζες UCLA, NBA, Boston Marathon, κλπ., έτσι θέλουμε να φτάσουμε στο σημείο το ”Athens Marathon. The Authentic″ να είναι αναγνωρίσιμο ευρέως και να νιώθουμε ότι το brand είναι ισχυρό. Και θεωρώ ότι έχουμε ακόμη δουλειά σε αυτό το κομμάτι», αναφέρει ο κ. Ασημακόπουλος, ωστόσο, κλείνοντας δεν μπορεί παρά να είναι ικανοποιημένος από την εξέλιξη του θεσμού τα τελευταία χρόνια:
«Στόχος είναι το 2026, όσο μακριά κι αν ακούγεται και με άγνωστο εάν αυτή η ομάδα οργάνωσης θα είναι παρούσα ή όχι, να είμαστε στο top-10 του κόσμου, με γεμάτο στάδιο στον τερματισμό και με φιλάθλους σε όλη τη διαδρομή. Ωστόσο, δεν σταματώ να λέω πόσο ευγνώμων είμαι, ως συντονιστής, για την αντιμετώπιση που έχει λάβει μέχρι τώρα η ομάδα διοργάνωσης, εξωτερικοί συνεργάτες και στελέχη του ΣΕΓΑΣ, από τη φωτισμένη ηγεσία της Ομοσπονδίας, τους καταπληκτικούς χορηγούς μας, τους εθελοντές μας, αλλά και το κράτος με όλες τους τις μορφές. Υπάρχουν πολλοί αφανείς ήρωες του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα πίσω από αυτό το εγχείρημα, αστυνομικοί, άνθρωποι του ΕΚΑΒ, δημοτικοί υπάλληλοι, γιατροί και διασώστες, στελέχη υπηρεσιών, υπάλληλοι των προμηθευτών μας και πολλοί άλλοι, οι οποίοι έχουν δεθεί με τον Μαραθώνιο. Να σας πω ένα παράδειγμα μόνο, από την ΕΛ.ΑΣ και το ΑΣΑΕΔ, εκτός των εκατοντάδων αστυνομικών και ένστολων που διατίθενται για το γεγονός, ακόμη 900 περίπου θα κατέβουν μόνο για τρέξουν. Όλα αυτά δείχνουν ότι έχει δημιουργηθεί μια δρομική κουλτούρα στην κοινωνία και αυτό, για εμάς, είναι το χαμόγελό μας».