Το κείμενο αυτό είναι το τέταρτο μέρος, ενός μεγαλύτερου κειμένου που απαρτίζεται από πέντε μέρη και έχει γενικό τίτλο: Να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας - 5 θέσεις για ένα νέο διανοητικό, κοινωνικό και πολιτικό κίνημα.
Διαβάστε επίσης:
Εγγυημένο Αξιοπρεπές Εισόδημα για όλους;
Μέρος τέταρτο: Να διαλύσουμε το υπάρχον πολιτικό σύστημα, την δημοκρατία των ελίτ.
Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, χωρίς να αλλάξουμε ριζικά το υπάρχον πολιτικό σύστημα:
Το πολιτικό σύστημα μέσα στο οποίο δρούμε σαν πολίτες δεν είναι πραγματική δημοκρατία. Είναι μια κοροϊδευτική δημοκρατία. Σε αυτή τη κοροϊδευτική δημοκρατία ο μεμονωμένος πολίτης έχει ελάχιστη αξία. Καλούν τους πολίτες να ρίξουν μια ψήφο στις εκλογές και μετά, συστηματικά, οι κυβερνήσεις που εκλέγονται ενεργούν, πάντα, εντελώς διαφορετικά σε σχέση με αυτά στα οποία προεκλογικά είχαν δεσμευθεί και για τα οποία έλαβαν την εντολή των πολιτών. Κάθε φορά αλλάζει ο θίασος και το θέαμα της κοροϊδευτικής δημοκρατίας παραμένει το ίδιο. Στη πραγματικότητα πρόκειται για μια δημοκρατία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των ελίτ: Μια δημοκρατία των ελίτ για τις ελίτ. Σε αυτού του είδους τη δημοκρατία η υποβάθμιση και εξαπάτηση του πολίτη είναι καταγεγραμμένα στο DNA της. Επομένως, και εδώ χρειάζονται ριζικές αποφάσεις: Χρειάζεται ριζική αλλαγή στο πολιτικό σύστημα με διάλυση, καταρχήν, των πολιτικών ελίτ, γιατί η πραγματική αλήθεια είναι ότι οι πολιτικές ελίτ πάντα το δικό τους ιδιαίτερο συμφέρον θα εξυπηρετούν, δήθεν στο όνομα του συμφέροντος της κοινωνίας. Μέτρα διάλυσης του συστήματος των πολιτικών ελίτ, υπέρ μια πραγματικής δημοκρατίας των πολιτών, είναι:
- Σε όλες τις θέσεις εκπροσώπησης, από τις βουλευτικές έδρες μέχρι την τοπική αυτοδιοίκηση, περνώντας και από τα συνδικάτα, και σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 50%, οι θέσεις αυτές θα κληρώνονται μέσα από τον κατάλογο όλων των πολιτών.
- Σε όλες τις θέσεις εκπροσώπησης και σε αυτές που προκύπτουν μέσα από τη κλήρωση, όσο και σε αυτές που θα προκύπτουν μέσα από την παραδοσιακή εκλογή, θα ισχύει η περιορισμένη θητεία. Ο στόχος είναι, δυνητικά, όλος ο πληθυσμός να περάσει από θέσεις εκπροσώπησης.
- Όλες οι οργανωμένες πολιτικές οντότητες, δηλ. τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικές κινήσεις, στο βαθμό που συμμετέχουν σε βουλευτικές εκλογές, θα πρέπει επίσης να εφαρμόζουν στο εσωτερικό τους και για τις θέσεις ευθύνης (τις λεγόμενες “στελεχιακές” θέσεις) τον κανόνα της κλήρωσης από τον κατάλογο όλων των μελών τους και για ποσοστό κάλυψης των θέσεων αυτών, με αυτό τον τρόπο, άνω του 50%.*
Επίσης και εδώ θα ισχύει η περιορισμένη θητεία, τόσο για τους εκλεγμένους, όσο και για τους κληρωτούς.
- Δημοψηφίσματα με συμμετοχή όλων των πολιτών για όλα τα σημαντικά ζητήματα που θα ανακύπτουν: από την έγκριση του κρατικού προϋπολογισμού, μέχρι και για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Μια συνηθισμένη αντίρρηση εδώ είναι αυτή που προβάλλει το κόστος των δημοψηφισμάτων. Η απάντηση είναι αποστομωτική: Το κόστος της κοροϊδευτικής δημοκρατίας των ελίτ είναι πολλαπλάσιο του κόστους των δημοψηφισμάτων της πραγματικής δημοκρατίας των πολιτών.
Τα παραπάνω τέσσερα μέτρα είναι τα αρχικά και θεμελιώδη για την διάλυση της κοροϊδευτικής δημοκρατίας των ελίτ υπέρ της πραγματικής δημοκρατίας των πολιτών. Άμεσα, αυτά τα μέτρα πρέπει να ενισχυθούν και με άλλα που αντιμετωπίζουν όλο το πλέγμα της εξουσίας, γιατί, διαφορετικά, η πραγματική δημοκρατία των πολιτών είναι σίγουρο ότι θα στραγγαλισθεί. Ένα τέτοιο μέτρο είναι η ριζική αντιμετώπιση της ισχύος των ολιγαρχών των ΜΜΕ.
Κάτι που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι οι ελίτ δεν είναι ελίτ βασισμένες στην ικανότητα, αλλά, αντίθετα, αποτελούν ελίτ που προκύπτουν καθαρά από τον έλεγχο της εξουσίας. Μάλιστα, μπορεί να αποδειχθεί η κατώτερη ποιότητα των ελίτ, τόσο από την ηθική άποψη, όσο και από την διανοητική. Επίσης, από την άποψη του συμφέροντος, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δεξιές και στις αριστερές πολιτικές ελίτ: επικαλούνται, αντίστοιχα, το “κοινωνικό συμφέρον” ή το “ταξικό συμφέρον”, μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσουν το ιδιοτελές συμφέρον των μηχανισμών τους ως πολιτικές ελίτ.
Εννοείται ότι αναλαμβάνοντας την προσπάθεια να αλλάξουμε το παρόν πολιτικό σύστημα σε τίποτα δεν θα πρέπει να θυμίζουμε την κοροϊδευτική δημοκρατία των ελίτ. Στα κινήματα μας θα ισχύουν οι κανόνες της κλήρωσης σε εκτεταμένο βαθμό, καθώς επίσης και της περιορισμένης θητείας σε θέσεις ευθύνης. Επίσης, θα πρέπει να ισχύουν και τα εσωτερικά δημοψηφίσματα (σε αυτό βοηθάει και το διαδίκτυο) σε όλες τις σημαντικές αποφάσεις. Κάτι πολύ σημαντικό είναι ότι πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα οριζόντιας επικοινωνίας μεταξύ των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτά τα κινήματα, έτσι ώστε οποιαδήποτε άποψη να μπορεί να επικοινωνήσει με ευκολία και το κάθε κίνημα να βρίσκεται σε ένα καθεστώς συνεχούς διαβούλευσης μεταξύ των μελών του. Καθόλου τυχαία, στα πολιτικά κόμματα και τις πολιτικές κινήσεις των ελίτ ΔΕΝ υπάρχει καμία δυνατότητα οριζόντιας επικοινωνίας μεταξύ των απλών μελών. Έτσι, σε όλο το πολιτικό κόμμα ή την πολιτική κίνηση, μπορούν να κυκλοφορούν μόνο οι απόψεις των ηγετών ή των μηχανισμών.
Στα νέα κινήματα που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια, από αυτά της Αραβικής Άνοιξης (πριν αλωθούν ή κατασταλούν από τους ισλαμιστές), μέχρι το Occupy the Wall Street και τους Αγανακτισμένους των ισπανικών και ελληνικών πλατειών, ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής η προσπάθεια να εφαρμοσθούν αντιιεραρχικές δομές, δομές που είναι αντίθετες με αυτές της δημοκρατίας των ελίτ. Μάλιστα κάποιοι αναλυτές έσπευσαν να αποκαλέσουν τα κινήματα αυτά σαν «νέο-αναρχικά». Πρόκειται για μεγάλο λάθος. Όποιος συμμετείχε ή ο προσεκτικός και αμερόληπτος παρατηρητής, θα μπορούσε να διακρίνει καθαρά την προσπάθεια των κινημάτων αυτών να διαχωρισθούν από το ιστορικό πολιτικό παρελθόν που ξεκινάει από τον 19ο αιώνα και που περιλαμβάνει και τους αναρχικούς. Μάλιστα, τα κινήματα αυτά χρειάστηκε να αντισταθούν στις προσπάθειες μερίδας των αναρχικών να τα καπελώσουν.
Για να ξαναθυμηθούμε τη τρίτη θέση, στα νέα κινήματα ο πολίτης που συμμετέχει πρέπει να μην είναι το απλό μέσο για να επιτευχθεί κάποιος πολιτικός σκοπός, ότι δηλαδή ισχύει στα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα και τις κλασικές πολιτικές κινήσεις (δεν εξαιρείται καθόλου η Αριστερά), όπου ο απλός πολίτης δεν είναι παρά ένα πιόνι στα χέρια των ηγεσιών και των μηχανισμών. Στους νέους αγώνες πρέπει ο κάθε πολίτης να αποτελεί ένα σκοπό για όλους μας και πρέπει αυτό, ο μεμονωμένος δηλ. πολίτης σαν σκοπός, να συνδυασθεί με την αποτελεσματικότητα του κινήματος. Η επιτυχημένη ισορροπία θα είναι το συνεχές ζητούμενο, αλλά αυτό δεν θα μπορεί να επιτευχθεί με δομές που αντιστοιχούν στη πολιτική των ελίτ. Η ευτυχία του μεμονωμένου πολίτη θα πρέπει να επιδιώκεται, ήδη, μέσα στα πλαίσια του κινήματος και όχι να μετατίθεται στο απώτερο μέλλον, αφού επιτευχθούν οι πολιτικοί στόχοι, κάτι που αντιστοιχεί στη νοοτροπία και τις υποσχέσεις των μηχανισμών και των ελίτ. Η δυνατότητα να δημιουργήσουμε ευνοϊκό πεδίο όπου ο κάθε πολίτης θα μπορεί να διεκδικεί ήδη την ευτυχία του, στα πλαίσια του κινήματος, θα αποτελεί δείκτη της επιτυχίας των νέων κινημάτων.
* Όταν υπάρχουν εκλογές και επιλογές προσώπων, τότε πάντα δημιουργούνται μηχανισμοί υποστήριξης των συγκεκριμένων επιλογών. Οι μηχανισμοί αυτοί υποτίθεται ότι δημιουργούνται προκειμένου να υποστηρίξουν την «αξιοσύνη» των προσώπων καθώς και ιδέες. Ωστόσο, πάντα, οι μηχανισμοί αποκτούν αυτονομία και συμμετέχουν σε παίγνια κυριαρχίας. Τότε η «αξιοσύνη» των προσώπων καθώς και ιδέες γίνονται απλώς το πρόσχημα στις επιχειρήσεις κυριαρχίας των μηχανισμών. Η συζήτηση λοιπόν οδηγεί σε μια κοινωνιολογία και πολιτική θεωρία των «μηχανισμών». Όμως, οι πολιτικές ελίτ, δεξιές και αριστερές, επιθυμούν να αγνοούν, να παραμερίζουν και να καταστέλλουν κάθε τέτοια συζήτηση και υποκρίνονται αενάως ότι οι επιλογές και οι εκλογές αφορούν αποκλειστικά, δήθεν, την «αξιοσύνη» καθώς και τις ιδέες. Ο μόνος τρόπος να «σπάσουν» οι μηχανισμοί και τα ιδιοτελή συμφέροντα τους είναι η ευρεία εφαρμογή της κλήρωσης. Επίσης, με τον τρόπο αυτό όλοι οι πολίτες εκπαιδεύονται στη διοίκηση και τις ευθύνες και επομένως αποτρέπεται η δημιουργία ενός προνομιούχου κοινωνικού στρώματος «ειδικευμένου» στη διοίκηση.