Η αιφνιδιαστική εισβολή της Ουκρανίας στο Κουρσκ της Ρωσίας ήταν ένα παράτολμο «στοίχημα» για την ουκρανική στρατιωτική διοίκηση, που αφιέρωσε μέσα και πόρους σε μια ριψοκίνδυνη επίθεση εναντίον ενός εχθρού με πυρηνικό οπλοστάσιο, χωρίς να υπάρχει κάποια εγγύηση επιτυχίας.
Μετά τις πρώτες ενδείξεις περί προόδου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι «έσπασε τη σιωπή» του και άρχισε να αναφέρει τις ουκρανικές επιτυχίες σε ένα κοινό που εμφανιζόταν κουρασμένο από τον πόλεμο. Ως την Τετάρτη Ουκρανοί αξιωματούχοι έλεγαν ότι είχαν τεθεί υπό ουκρανικό έλεγχο 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ρωσικού εδάφους, περιλαμβανομένων τουλάχιστον 74 οικισμών, και είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι εκατοντάδες Ρώσοι. Ωστόσο, στη δεύτερη εβδομάδα της επιχείρησης, ο στόχος της παραμένει ασαφής: Σκοπεύουν οι Ουκρανοί να οχυρωθούν για να κρατήσουν τα εδάφη αυτά, να προελάσουν βαθύτερα στο ρωσικό έδαφος ή να αποσυρθούν;
Αυτό που είναι φανερό, πάντως, είναι ότι η εισβολή αυτή άλλαξε τα πράγματα στο πεδίο της μάχης. Το σοκ από την κεραυνοβόλα ουκρανική επίθεση αποκάλυψε για άλλη μια φορά τις ανεπάρκειες του ισχυρότερου κατά τα άλλα αντιπάλου- ενώ παράλληλα εμπεριέχει τον κίνδυνο όξυνσης των ουκρανικών αδυναμιών, καθώς η επέκταση της γραμμής του μετώπου σημαίνει ανάγκες για νέες δυνάμεις σε μια περίοδο που υπάρχει έλλειψη προσωπικού.
Για να διεξαχθεί η επιχείρηση στο Κουρσκ, το Κίεβο ανέπτυξε τάγματα από πολλές ταξιαρχίες, κάποια από τα οποία προήλθαν από τα πιο «καυτά» σημεία του μετώπου της ανατολικής Ουκρανίας, όπου η ρωσική προέλαση συνεχίζεται. Μέχρι τώρα η Μόσχα φαίνεται να διατηρεί στρατηγικό πλεονέκτημα στην ανατολική Ουκρανία.
«Η επέκταση της γραμμής του μετώπου για εμάς είναι επίσης επέκταση της γραμμής του μετώπου για τον εχθρό» είπε ο διοικητής του 14ου Συντάγματος Μη Επανδρωμένων, που χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο «Τσάρλι», αφού συμμετείχε στο αρχικό στάδιο της επιχείρησης. «Μόνο που εμείς προετοιμάσαμε λεπτομερώς αυτή την επιχείρηση. Οι Ρώσοι δεν ήταν καθόλου έτοιμοι για αυτή την επιχείρηση».
Με την επίθεση στη δεύτερη εβδομάδα, οι ουκρανικές δυνάμεις προχωρούν σε διαφορετικές κατευθύνεις από τη ρωσική πόλη Σούτζα. Εικόνες από τα πεδία των μαχών δείχνουν κατεστραμμένα ρωσικά οπλικά συστήματα, θυμίζοντας τις επιτυχημένες αντεπιθέσεις της Χερσώνας και του Χαρκόβου, ενισχύοντας το ηθικό των Ουκρανών, που είχε πέσει μετά την αποτυχημένη μεγάλη αντεπίθεση του 2023 και τους μήνες απωλειών εδαφών στα ανατολικά.
Κάποιοι αναλυτές, ωστόσο, τηρούν επιφυλακτική στάση ως προς το κατά πόσον το Κουρσκ είναι το σωστό θέατρο για μια επίθεση. Οι εκτιμήσεις για τις δυνάμεις που επιχειρούν εκεί κυμαίνονται μεταξύ 5.000 και 12.000 στρατιωτών, ενώ μέσα σε μια εβδομάδα οι Ουκρανοί λένε πως έχουν καταλάβει έκταση ρωσικού εδάφους στο Κουρσκ αντίστοιχη αυτής που οι Ρώσοι κατέλαβαν στην Ουκρανία τους τελευταίους επτά μήνες, σύμφωνα με το Institute for the Study of War.
Οι ρωσικές αρχές αναγνωρίζουν τα ουκρανικά εδαφικά κέρδη, μα τα περιγράφουν μικρότερα. Μέχρι τώρα έχουν απομακρύνει πάνω από 130.000 πολίτες από τις εστίες τους, ενώ εκατοντάδες Ρώσοι αιχμάλωτοι φάνηκαν να μεταφέρονται μακριά κατά την πρώτη φάση της ουκρανικής επίθεσης. Οι αιχμάλωτοι αυτοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές ανταλλαγές αιχμαλώτων. Την Τετάρτη ο Ουκρανός επίτροπος για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ντμίτρο Λούμπινετς είπε ότι οι μάχες στο Κουρσκ είχαν κάνει τη Ρωσίδα ομόλογό του, Τατιάνα Μοσκάλκοβα, να αρχίσει συζήτηση για ανταλλαγές αιχμαλώτων- την πρώτη φορά που έρχεται τέτοιο αίτημα από τη Μόσχα.
Σε πολιτικό επίπεδο η ουκρανική επίθεση έχει αλλάξει τα δεδομένα σε βάρος της Ρωσίας και μεταβάλει τους κανόνες μιας σύγκρουσης στην οποία η Ουκρανία φαινόταν όλο και πιο πιθανό να αναγκαστεί να αποδεχτεί μη ευνοϊκούς όρους για κατάπαυση πυρός. Επίσης, ήταν ένα πολύ δυναμικό παράδειγμα της ουκρανικής αποφασιστικότητας και μήνυμα στους Δυτικούς συμμάχους που πλέον αμφιταλαντεύονταν για τις παραχωρήσεις όπλων στην Ουκρανία για χρήση στο ρωσικό έδαφος.
Παράλληλα, η ουκρανική επίθεση έδειξε ότι ο φόβος πως αν παραβιάζονταν ρωσικές «κόκκινες γραμμές» θα μπορούσε να υπάρξει πυρηνική κλιμάκωση «είναι μύθος και ο εμπειροπόλεμος ουκρανικός στρατός παραμένει μια ισχυρή δύναμη» έγραψε ο Ταράς Κούτζιο, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κιέβου- Ακαδημία Μοχίλα. Ο προεδρικός σύμβουλος Μιχάιλο Ποντόλιακ εκτίμησε πως η εισβολή θα μπορούσε να ενισχύσει τη στάση του Κιέβου σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία εν όψει διαπραγματεύσεων για κατάπαυση πυρός.
Από οικονομικής και στρατιωτικής άποψης, ωστόσο, η ελεγχόμενη από τους Ουκρανούς περιοχή δεν έχει πολύ μεγάλη αξία: «Υπάρχουν κάποιες σημαντικές εγκαταστάσεις αερίου στην περιοχή, μα η χρησιμότητά της μάλλον θα είναι περιορισμένη πέρα από ως διαπραγματευτικό χαρτί. Οι Ουκρανοί έχουν κόψει επίσης μια σιδηροδρομική γραμμή από το Λγκοβ στο Μπέλγκοροντ» είπε ο Πάσι Παρόινεν του Black Bird Group, φινλανδικής υπηρεσίας open source πληροφοριών που παρακολουθεί τον πόλεμο. Μεγάλες στρατιωτικές βάσεις βρίσκονται ακόμα μακριά από το θέατρο των επιχειρήσεων και η ουκρανική προέλαση αναμένεται να επιβραδυνθεί καθώς η Ρωσία στέλνει περισσότερες δυνάμεις.
Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν πει ότι δεν σκοπεύουν να κάνουν κατοχή στο Κουρσκ, μα ίσως επιδιώκουν να δημιουργήσουν μια «νεκρή ζώνη» για προστασία οικισμών στο γειτονικό Σούμι από επιθέσεις του ρωσικού πυροβολικού και να κόψουν τις γραμμές ανεφοδιασμού στα βορειοανατολικά. Κατά τον «Τσάρλι» το να αναγκαστεί η Ρωσία να στείλει δυνάμεις από άλλα τμήματα του 1.000 χλμ μετώπου ήταν ο ελάχιστος σκοπός- μα μέχρι τώρα η εστίαση της Μόσχας στο Ντονέτσκ της ανατολικής Ουκρανίας δεν έχει αλλάξει.
Στη στρατηγικής σημασίας περιοχή του Ποκρόφσκ, που είναι ο κύριος στόχος της ρωσικής επιθετικής προσπάθειας, οι στρατιώτες δεν έχουν δει κάποια βελτίωση από τότε που άρχισε η επίθεση στο Κουρσκ. «Τίποτα δεν άλλαξε» είπε ένας στρατιώτης γνωστός με το ψευδώνυμο «Κιάνιν». «Αν μη τι άλλο, βλέπω αύξηση στις ρωσικές επιθετικές ενέργειες» πρόσθεσε, σημειώνοντας ωστόσο πως η επιχείρηση στο Κουρσκ έδειξε πως «δεν μπορούν να υπερασπιστούν το δικό τους έδαφος...όλοι μας έχουμε εμπνευστεί εδώ. Πολλοί στρατιώτες μας ήθελαν να πάνε στο Κουρσκ και να τους πάνε ως στο Κρεμλίνο».
Κατά τον Κωνσταντίν Μάσοβετς, Ουκρανό ειδικό σε στρατιωτικά θέματα, στόχος- κλειδί είναι η Βόρεια Ομάδα Δυνάμεων της Ρωσίας, που τροφοδοτεί το μέτωπο του Χαρκόβου. Κάποιες ρωσικές μονάδες φέρονται να έχουν μετακινηθεί από το Βοβτσάνσκ στο Χάρκοβο, ενώ στον νότο μια μικρή ομάδα ρωσικών ομάδων μετακινήθηκαν από τις περιφέρειες της Χερσώνας και της Ζαπορίζια, κατά τον Ντμίτρο Λικόβι, εκπρόσωπο της επιχειρησιακής ομάδας Tavria- ωστόσο δεν έχουν επηρεαστεί οι ρωσικές επιθέσεις. «Βλέπουμε και αύξηση δραστηριότητας» είπε ο Λικόβι.
Η επιχείρηση του Κουρσκ επίσης τραβά την προσοχή από το ανατολικό μέτωπο, όπου δεκάδες χιλιάδες Ουκρανοί έχουν σκοτωθεί και τραυματιστεί και ο ουκρανικός στρατός δυσκολεύεται να κλείνει τις ρωγμές στην άμυνά του. Περισσότερες απώλειες εδαφών τον Ιούνιο και τον Ιούλιο καταγράφηκαν στην περιοχή του Ποκρόφσκ, κοντά σε κόμβο επιμελητείας, με τις συγκρούσεις να εντείνονται κοντά στις πόλεις Τορέτσκ και Τσάσιβ Γιαρ. Οι Ρώσοι είχαν εντείνει τις επιθέσεις εκεί για να εκμεταλλευτούν την κόπωση και την έλλειψη στρατευμάτων στις περιοχές.
«Δεν υπάρχει περίπτωση η Ρωσία να σταματήσει τις ενέργειές της στα τμήματα του μετώπου όπου έχουν επιτυχία σε τακτικό επίπεδο» είπε ο Μάσοβετς. «Εκεί θα πιέζουν όσο στέκεται όρθιος ο τελευταίος τους άνδρας, ό,τι και να συμβεί» πρόσθεσε- μα η επίθεση στο Κουρσκ ίσως αναγκάσει το Κρεμλίνο να τραβήξει εφεδρείες από τμήματα του μετώπου είναι δευτερεύουσας σημασίας.
Με πληροφορίες από Associated Press