Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα πλαφόν στις τιμές του αερίου, επιδιώκοντας τη μείωση των τιμών του αερίου που έχουν ανεβάσει τους λογαριασμούς της ενέργειας ψηλότερα και έχουν αποτελέσει την κινητήρια δύναμη πίσω από την άνοδο του πληθωρισμού φέτος, αφού η Ρωσία διέκοψε το μεγαλύτερο μέρος των παραδόσεων αερίου στην Ευρώπη.
Κάποιοι που δραστηριοποιούνται στην αγορά φοβούνται πως το πλαφόν, το οποίο θα ενεργοποιείται αν οι τιμές υπερβαίνουν τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τρεις ημέρες στο «front month contract» του ολλανδικού TTF (Title Transfer Facility), θα μπορούσε να στείλει τις εμπορικές δραστηριότητες στην αγορά OTC (over-the-counter). Επίσης, θα μπορούσε να μειώσει τη ρευστότητα στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια (ενέργειας) και να στερήσει τα κίνητρα για εξαγωγές υγροποιημένου αερίου στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ και άλλες περιοχές του πλανήτη.
Το Reuters παρουσιάζει περιληπτικά το πώς λειτουργεί το εμπόριο αερίου στην Ευρώπη και στα κύρια hubs.
Πού λαμβάνει χώρα το εμπόριο
Το εμπόριο λαμβάνει χώρα στα χρηματιστήρια ή OTC (εξωχρηματιστηριακά). Τα χρηματιστήρια (exchanges) είναι πιο προσβάσιμα σε όλους και παρέχουν διαφάνεια. Επίσης, υπόκεινται σε κανονισμούς.
Hubs και oil indexation
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι τιμές του αερίου στην Ευρώπη κινούνται προς το «hub pricing», όπου το φυσικό αέριο τιμολογείται με βάση την προσφορά και τη ζήτηση και μακριά από το «oil indexation», που χρησιμοποιεί το αργό πετρέλαιο ως ένδειξη/ κριτήριο για την τιμή.
Το hub pricing αντιπροσώπευε το 77% του αερίου το 2021, σύμφωνα με έρευνα της Oxera Consulting αυτό τον μήνα. Στη βορειοδυτική Ευρώπη το hub pricing κυριαρχεί, ενώ στη Μεσόγειο το oil indexation χρησιμοποιείται περισσότερο.
Κόμβοι
Υπάρχουν περίπου 30 κόμβοι εμπορίας αερίου (gas trading hubs) στην Ευρώπη μα δεν είναι όλα πολύ ενεργά, σύμφωνα με το Oxford Institute for Energy Studies. To ολλανδικό TTF και το βρετανικό NBP (National Balancing Point) θεωρούνται τα πιο «ώριμα», δηλαδή αυτά με τη μεγαλύτερη ρευστότητα και διαφάνεια. Μεταξύ των άλλων ενεργών hubs είναι το ιταλικό Punto di Scambio Virtuale (PSV), το αυστριακό VTP (Virtual Trading Point) τα βελγικά ZEE και ZTP, το ισπανικό PVB, το γαλλικό PEG και το τσεχικό VOB.
Πέρυσι η Γερμανία λάνσαρε το Trading Hub Europe, μετά τη συγχώνευση των δύο υπαρχόντων hubs της για ενίσχυση της ρευστότητας και απλοποίηση της διοίκησης/ διαχείρισης. Υπάρχουν επίσης σχέδια για περισσότερα hubs στην ανατολική Ευρώπη και στη Μεσόγειο, καθώς και στην Τουρκία. Το 2019 οι ποσότητες αερίου στο TTF αντιστοιχούσαν στο 79% του αερίου που αγοραζόταν και πουλιόταν στην Ευρώπη. Η τιμή του έχει καταχωρηθεί ως ευρωπαϊκή τιμή αναφοράς, με τα φορτία LNG και άλλα hubs να διαμορφώνουν τιμές βάσει αυτής.
Παράγωγα
Δεν υπάρχει μια μεμονωμένη τιμή στο TTF ή άλλους κόμβους. Υπάρχουν διαφορετικά συμβόλαια αερίου- κάποια για άμεση ή βραχυπρόθεσμη παράδοση (γνωστά ως spot ή prompt αγορά) και κάποια για ώρες, μήνες, χρόνια ή σεζόν αργότερα. Υπάρχουν επίσης αρκετά χρηματοπιστωτικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στις αγορές αερίου, όπως swaps, options, συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures), forwards.
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης είναι συμφωνίες για αγορά ή πώληση αερίου για παράδοση στο TTF σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, σε προσυμφωνημένη τιμή και χρησιμοποιούνται σε χρηματιστήρια.
Τα forwards είναι επίσης συμφωνίες για αγορά ή πώληση στο TTF για παράδοση στο μέλλον, μα τείνουν να είναι ειδικά διαμορφωμένες συμφωνίες εκ των προτέρων, χρησιμοποιούνται στις αγορές OTC (εξωχρηματιστηριακά) και δεν χαρακτηρίζονται επίσημα ως συμβόλαια- παράγωγα στο πλαίσιο των σχετικών κανόνων της ΕΕ.
Τα options παρέχουν σε αυτόν που τα έχει δικαίωμα μα όχι υποχρέωση για αγορά ή πώληση σε συγκεκριμένη ημερομηνία και συγκεκριμένη τιμή.
Τα swaps είναι συμβόλαια που διευθετούνται χρηματοπιστωτικά και OTC, επιτρέποντας στις δύο πλευρές να ανταλλάσσουν πληρωμές σε σχέση με την παρούσα τιμή αγοράς.
Over-the-counter
Η εμπορία με παράγωγα μπορεί να λαμβάνει χώρα σε αγορές που διέπονται από κανόνες, ή χρηματιστήρια και αγορές OTC. Κατά κανόνα αποτελούνται από ένα δίκτυο αγοραστών και πωλητών και διαμεσολαβητών.
Το εμπόριο OTC μπορεί να λαμβάνει χώρα διμερώς, και ως εκ τούτου οι διαφορετικές πλευρές έχουν απευθείας σχέσεις μεταξύ τους. Μα η εμπορία σε χρηματιστήρια λαμβάνει χώρα σε ένα μεμονωμένο, κεντρικό «order book», όπου όλοι οι αγοραστές και πωλητές μπορούν να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ταυτόχρονα.
Φέτος το μερίδιο της εμπορικής δραστηριότητας που έλαβε χώρα στα χρηματιστήρια, στα ευρωπαϊκά hubs αερίου, ήταν γύρω στο 62%, σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν.