Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιο το προφίλ των αναγνωστών; Ελληνικές ή ξένες οι υπογραφές που σκαρφαλώνουν στα best seller; Ποιά η σχέση νέων τίτλων / τζίρου και ποιός αναδεικνύεται «νικητής» στη «μάχη» βιβλιοπωλείου και e-shop;
Πέντε Έλληνες εκδότες απαντούν στις (κοινές προς όλους) ερωτήσεις της HuffPost Greece, με «φόντο» το 47ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που άνοιξε τις πύλες του στο Ζάππειο, αλλά και την αναγγελία της επανίδρυσης του ΕΚΕΒΙ από τη νέα υπουργό Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά.
Το αφιέρωμα συνεχίζεται με τον εκδότη Θάνο Ψυχογιό (εκδόσεις Ψυχογιός).
-Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιό είναι το προφίλ των Ελλήνων αναγνωστών;
Το ποσοστό των Ελλήνων συστηματικών αναγνωστών είναι το 22% του πληθυσμού, όπως δείχνουν πρόσφατες στατιστικές έρευνες. Ως συστηματικοί αναγνώστες θεωρούνται όσοι διαβάζουν περισσότερα από 10 βιβλία ετησίως. Σύμφωνα με άλλες έρευνες όμως, το ποσοστό των Ελλήνων που δε διαβάζει κανένα βιβλίο τον χρόνο ξεπερνά το 48%. Οπότε, δεν μπορούμε να διεκδικήσουμε ως λαός δάφνες βιβλιοφιλίας. Η αναλογία των αγοραστών βιβλίων είναι 62% γυναίκες και 38% άνδρες.
-Τι διαβάζουν οι Έλληνες αναγνώστες; Ποιές οι προτιμήσεις;
Οι λίστες των ευπωλήτων μπορούν εύκολα να μας δείξουν το προφίλ των Ελλήνων αναγνωστών στην πλειοψηφία του. Κατά κύριο λόγο προτιμούν να διαβάζουν Έλληνες λογοτέχνες, κλασικούς και σύγχρονους, σημειώνεται μια αύξηση στην κατηγορία του αστυνομικού μυθιστορήματος και φυσικά οι διεθνείς τάσεις επηρεάζουν και τη χώρα μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερο τόσο στην Ελλάδα, όσο και παγκοσμίως. Στην κατηγορία των βιβλίων γενικών γνώσεων (μη λογοτεχνικών) οι γυναίκες προτιμούν περισσότερο τα βιβλία αυτοβελτίωσης, ενώ οι άνδρες τα βιβλία ιστορίας και πολιτικής.
-Ελληνικές ή ξένες υπογραφές; Ποιοί σκαρφαλώνουν στα best seller;
Αν ανατρέξουμε στις λίστες των ευπωλήτων που δημοσιεύονται σε μεγάλες εφημερίδες με στοιχεία των κατά τόπους βιβλιοπωλείων θα παρατηρήσουμε ότι οι Έλληνες προτιμούν κυρίως Έλληνες συγγραφείς, αλλά δε μένουν αδιάφοροι και στα παγκόσμια μπεστ σέλερ με υπογραφές καταξιωμένων ξένων συγγραφέων.
-Πόσο (δραματικά;) έχουν αλλάξει τα δεδομένα στις εκδόσεις τις τελευταίες δύο δεκαετίες -σχέση νέων τίτλων/ τζίρου.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει αλλάξει ο χάρτης των εκδοτών. Όπως συμβαίνει σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων έτσι και στους εκδότες κάποιοι έπαψαν να υφίστανται, κάποιοι διατήρησαν το μερίδιό τους, κάποιοι το έχασαν και κάποιοι νέοι δημιουργήθηκαν. Οι νέοι τίτλοι στο σύνολό τους έχουν μειωθεί και σίγουρα δεν πωλούν τα αντίτυπα που πωλούσαν στο παρελθόν. Επακόλουθο είναι και ο κύκλος εργασιών στις περισσότερες εκδοτικές εταιρείες να έχει μειωθεί και οι ελάχιστοι που προσπαθούν να τον διατηρήσουν το επιτυγχάνουν με αύξηση της παραγωγής τίτλων και υψηλότερο δανεισμό. Η ανάπτυξη είναι στόχος ανέφικτος.
-Πόσες φορές έχετε απορρίψει ένα καλό «χειρόγραφο» θεωρώντας ότι δεν θα πουλήσει; Και πόσες από αυτές ακολούθησε διάψευση;
Η εταιρεία μας το 2019 θα συμπληρώσει 40 χρόνια ζωής. Τα τελευταία χρόνια κατακλυζόμαστε καθημερινά από δεκάδες χειρόγραφα, κυρίως ξένων πρακτορείων πώλησης δικαιωμάτων, αλλά και από υποψήφιους Έλληνες συγγραφείς. Δεν είναι δυνατόν όμως να εκδίδουμε όλα τα βιβλία που προαλείφονται να γίνουν επιτυχίες διότι αφενός χρειάζονται απεριόριστοι οικονομικοί πόροι και αφετέρου δεν μπορεί να τα απορροφήσει η αγορά του βιβλίου. Μερικές φορές απορρίπτουμε χειρόγραφα που γίνονται επιτυχίες αλλά αυτό δε μας απασχολεί. Είναι μέσα στο παιχνίδι της επιλογής.
Εδώ θέλω να τονίσω ότι η εκδοτική δραστηριότητα είναι μια υπέροχη απασχόληση που μας ενθουσιάζει και μας συναρπάζει! Αφενός διότι διαχέουμε στην κοινωνία πνευματικά έργα που μορφώνουν, ψυχαγωγούν, πληροφορούν τους αναγνώστες και απ’ αυτό αντλούμε μεγάλη ικανοποίηση και αφετέρου διότι δε μας αφήνει να επαναπαυθούμε καθόλου αλλά να αναζητούμε πάντα το επόμενο νέο συγγραφικό ταλέντο. Φυσικά όπως όλος ο κόσμος του επιχειρείν, έτσι και ο εκδοτικός εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο και αυτό το είδαμε εντονότερα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης με την απόσυρση από το προσκήνιο αρκετών εταιρειών.
-Ποιο είναι το μερίδιο του ηλεκτρονικού βιβλίου; Και ποιο ποσοστό του τζίρου αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο;
Το ηλεκτρονικό βιβλίο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, δεν έχει κατακτήσει ακόμη σημαντικό μερίδιο στο ποσοστό του συνολικού τζίρου των εκδοτών. Δεν αμφισβητεί κανείς τα πλεονεκτήματα του νέου τρόπου ανάγνωσης, αλλά ακόμη υπάρχει δρόμος που πρέπει να καλυφθεί ώστε να είναι συγκρίσιμος ο τζίρος του με εκείνον του έντυπου βιβλίου. Στην Ελλάδα τα e-books δε συνεισφέρουν ούτε το 1% στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεών μας, ενώ στις μεγάλες χώρες της Ευρώπης κυμαίνεται στο 5-6%. Τώρα, όσον αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο –υποθέτω εννοείτε τις ηλεκτρονικές αγορές–, αυτές συνεχώς και αυξάνονται, αφού αποτελούν τον πιο εύκολο και άνετο τρόπο απόκτησης κάθε προϊόντος.
-Το top 5 των νέων τίτλων που θα βγάλετε μέχρι τα Χριστούγεννα;
Μέχρι τέλος του έτους θα εκδοθούν πολλά βιβλία σε όλες τις κατηγορίες. Αν θέλουμε να ξεχωρίσουμε κάποια, θα έλεγα ότι στην ελληνική λογοτεχνία αναμένουμε το δεύτερο μέρος της τριλογίας Οι κόρες της Ελλάδας της Φιλομήλας Λαπατά με τίτλο «Ο διχασμός». Επίσης, θα κυκλοφορήσει το δεύτερο μέρος του μεγάλου έργου του Θοδωρή Παπαθεοδώρου για τον Μακεδονικό Αγώνα με τίτλο «Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας». Στην ξένη λογοτεχνία ξεχωρίζει το ιστορικό μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Χάρις «Μόναχο», ενώ στην κατηγορία των γενικών γνώσεων το νέο βιβλίο του Άκη Πετρετζίκη με τίτλο «Η δική μου ελληνική κουζίνα». Δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε τη σειρά Business που διευθύνει ο καθηγητής Δημήτρης Μπουραντάς για την Ηγεσία & το Μάνατζμεντ, τις επανεκδόσεις του Ισιγκούρο και του Μάρκες και φυσικά τα βιβλία της Άγκαθα Κριστι, που πλέον θα κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.
* Σε ερώτηση της HuffPost για τη φιλαναγνωσία των Ελλήνων και την οργανική σχέση τους με το βιβλίο, ο κ. Ψυχογιός επισήμανε ότι «.... ενώ το καλοκαίρι έβλεπες στις παραλίες τους ξένους, αλλά και τα παιδιά τους, με ένα βιβλίο στο χέρι, οι Έλληνες, ήταν όλοι με το iphone και το tablet. Μόλις ένας στους εκατό κρατούσε βιβλίο». Όσον αφορά δε, στο ένα και μοναδικό ένα βιβλίο που θα έπαιρνε μαζί του εάν βρισκόταν αίφνης σε ένα ερημονήσι, η απάντηση του ήταν η Αγία Γραφή.
* * Οι εκδόσεις Ψυχογιός ιδρύθηκαν το 1979. Η ετήσια βιβλιοπαραγωγή περιλαμβάνει κατά μέσο όρο 300 τίτλους.