Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιο το προφίλ των αναγνωστών; Ελληνικές ή ξένες οι υπογραφές που σκαρφαλώνουν στα best seller; Ποιά η σχέση νέων τίτλων / τζίρου και ποιός αναδεικνύεται «νικητής» στη «μάχη» βιβλιοπωλείου και e-shop;
Πέντε Έλληνες εκδότες απαντούν στις (κοινές προς όλους) ερωτήσεις της HuffPost Greece, με «φόντο» το 47ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που άνοιξε τις πύλες του στο Ζάππειο, αλλά και την αναγγελία της επανίδρυσης του ΕΚΕΒΙ από τη νέα υπουργό Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά.
Σήμερα, ο εκδότης Νώντας Παπαγεωργίου (εκδόσεις «Μεταίχμιο»).
- Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιο είναι το προφίλ των Ελλήνων αναγνωστών;
Όπως έχει διαπιστωθεί και από παλαιότερη έρευνα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου το ποσοστό των Ελλήνων που διαβάζουν πάνω από 10 βιβλία τον χρόνο είναι ιδιαίτερα μικρό, κάτω από το 10%. Το απογοητευτικό αυτό ποσοστό μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι Έλληνες και τα Ελληνόπουλα δεν έχουν αναγνωστική νοοτροπία. Και με αυτό δεν γεννιέσαι, αλλά την αποκτάς καθώς μεγαλώνεις. Η συνήθεια της ανάγνωσης καλλιεργείται από τη νηπιακή ακόμη ηλικία στο σπίτι, στο σχολείο αλλά και γενικότερα από την πολιτεία. Στον τομέα αυτό πάσχουμε στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει μέριμνα και σχέδιο από την πολιτεία για το βιβλίο, οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι ανύπαρκτες και όσες λειτουργούν συντηρούνται από ιδιωτικές δωρεές και στηρίζονται στην ατομική πρωτοβουλία, οι φωτισμένοι δάσκαλοι παλεύουν μόνοι τους, χωρίς κάποιο οργανωμένο σχέδιο της πολιτείας, να μεταδώσουν στα παιδιά τη χαρά της ανάγνωσης. Στην εποχή της παντοδύναμης εικόνας και της τεχνολογίας, δεν υπάρχουν κίνητρα και ιδέες που να βοηθούν το βιβλίο να περάσει μπροστά από την τηλεόραση, το ίντερνετ, το κινητό, την κάθε είδους οθόνη.
- Ποιες οι προτιμήσεις τους;
Η πίτα φαίνεται να είναι μοιρασμένη μεταξύ τόσο της ελληνικής πεζογραφίας όσο και της μεταφρασμένης λογοτεχνίας. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο έδαφος κερδίζει το αστυνομικό, καθώς πέραν της παραδοσιακής βρετανικής και αμερικάνικης σχολής έχουν μπει δυναμικά στο παιχνίδι με εξαιρετικούς συγγραφείς οι σκανδιναβικές χώρες. Επίσης, ψηλά στις προτιμήσεις των αναγνωστών βρίσκονται τα ιστορικά βιβλία ή βιβλία που εξηγούν το ιστορικό πλαίσιο μιας εποχής ή προσπαθούν να ερμηνεύσουν ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, κάνοντας παράλληλη σύνδεση με το σήμερα, τα δοκίμια πολιτικής ιστορίας κ.λπ. που καταφέρνουν να πυροδοτούν ενδιαφέρουσες συζητήσεις.
- Ελληνικές ή ξένες υπογραφές; Ποιοι σκαρφαλώνουν στα best seller;
Και τα ελληνικά και τα ξένα, δεν υπερτερεί κάποια από τις δύο κατηγορίες. Στην κορυφή σκαρφαλώνουν τα βιβλία που έχουν κάτι να πουν σε μεγάλη μερίδα ανθρώπων, είτε πρόκειται για αναγνώσματα που ψυχαγωγούν ή/και προβληματίζουν είτε για έργα της καλής λογοτεχνίας – πιθανώς βέβαια και άλλα για τα οποία όμως δεν είμαι σε θέση να μιλήσω καθώς σε εμάς η εύπεπτη λογοτεχνία δεν βρίσκει τον χώρο της.
- Πόσο (δραματικά;) έχουν αλλάξει τα δεδομένα στις εκδόσεις τις τελευταίες δύο δεκαετίες - σχέση νέων τίτλων και τζίρου.
Δεν θα έλεγα ότι έχουν αλλάξει δραματικά. Η σχέση νέων τίτλων και τζίρου εξαρτάται από τη δυναμική των νέων τίτλων κάθε φορά, αλλά και της back list που χτίζει με το πέρασμα των χρόνων ο εκδοτικός οίκος. Υπάρχουν εκδοτικές περίοδοι που οι σπουδαίοι τίτλοι ή τα νέα βιβλία ήδη αγαπημένων και καταξιωμένων συγγραφέων δίνουν ώθηση στις πωλήσεις και άλλες που είναι λιγότερο πετυχημένες για εντελώς συγκυριακούς λόγους ή αιτίες που δεν αφορούν αποκλειστικά τον χώρο του βιβλίου αλλά ολόκληρη την κοινωνία.
- Πόσες φορές έχετε απορρίψει ένα καλό «χειρόγραφο» θεωρώντας ότι δεν θα πουλήσει; Και πόσες από αυτές ακολούθησε διάψευση;
Δεν μπορώ να αναφέρω συγκεκριμένο αριθμό, ωστόσο είναι αρκετές οι φορές που απορρίψαμε κάτι και στη συνέχεια διαπιστώσαμε ότι είχε μια ικανοποιητική ή λαμπρή πορεία. Ωστόσο, δεν μετανιώνουμε για τις αποφάσεις μας. Η δουλειά μας είναι να κοιτάμε μπροστά και όχι να μεμψιμοιρούμε για όσα έγιναν.
Σε καμία περίπτωση δεν θεωρώ ότι έχουμε το αλάθητο στις επιλογές μας. Όλες οι αποφάσεις άλλωστε ενέχουν ένα ρίσκο και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί με ακρίβεια εκ των προτέρων την απήχηση που θα έχει μια νέα εκδοτική πρόταση. Άλλωστε συμβαίνει και το αντίθετο. Έχουμε πολλές φορές αιφνιδιαστεί από την εμπορική επιτυχία και αποδοχή ενός βιβλίου που δεν τη υποψιαζόμασταν.
Αλίμονο αν όλες οι επιλογές και οι αποφάσεις μας είναι πετυχημένες. Αν κάποιος πιστεύει ότι μπορεί να μαντέψει την επιτυχία ή μη ενός βιβλίου πριν εκδοθεί, ζει σε μια ουτοπία.
- Ποιο το μερίδιο του ηλεκτρονικού βιβλίου; Και ποιο ποσοστό του τζίρου αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο;
Με βάση τα δικά μας στοιχεία, το ποσοστό είναι πολύ χαμηλό: κάτω από 1,5%. Οι περισσότεροι Έλληνες αναγνώστες δεν είναι ούτε εκπαιδευμένοι ούτε εξοικειωμένοι με αυτό το είδος ανάγνωσης. Υπάρχουν βέβαια και οι ρομαντικοί που προτιμούν να παίρνουν στα χέρια τους ένα βιβλίο παραδοσιακού τύπου, να το μυρίζουν, να ακούν το θρόισμα των σελίδων καθώς το ξεφυλλίζουν κ.λπ.
Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεών μας γίνεται μέσω των βιβλιοπωλείων. Αυτοί είναι οι εκπρόσωποί μας. Οι απευθείας πωλήσεις που κάνουμε είναι ελάχιστες κι ένα μικρό μέρος τους πραγματοποιείται μέσω του eshop μας.
- Το top 5 των νέων τίτλων που θα βγάλετε μέχρι τα Χριστούγεννα;
Αν και δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσω μόνο πέντε από τα βιβλία που ετοιμάζουμε για το προσεχές διάστημα θα αναφέρω τα εξής:
Το νέο μυθιστόρημα της αμερικανίδας Celeste Ng με τίτλο Μικρές φωτιές παντού που αποτελεί εκδοτικό φαινόμενο, αφού όπου έχει μέχρι στιγμής κυκλοφορήσει τα σχόλια των αναγνωστών είναι διθυραμβικά. Δεν είναι τυχαίο που μέχρι σήμερα που μιλάμε βρίσκεται στην κορυφή των μπεστ σέλερ των New York Times για περισσότερες από 40 εβδομάδες. Ένα κοινωνικό, ρεαλιστικό, σύγχρονο μυθιστόρημα για τη μητρότητα και τις οικογενειακές σχέσεις, την εφηβεία, τον ρόλο της φυλής και της κοινωνικής τάξης.
Το πρώτο μυθιστόρημα της Hanya Yanagihara, της νέας σταρ του αμερικανικού μυθιστορήματος που όλοι γνωρίζουμε από την πολυδιαβασμένη Λίγη ζωή, με τίτλο Οι άνθρωποι στα δέντρα το οποίο την ανέδειξε ως μία από τις σημαντικότερες νέες φωνές της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Το Σε είδα, το δεύτερο αστυνομικό μυθιστόρημα της βρετανίδας Clare Mackintosh, που είναι μάστερ στις εκπλήξεις και τις ανατροπές. Ένα δυνατό θρίλερ που θα αφήσει τους αναγνώστες ξάγρυπνους μέχρι να φτάσουν στην τελευταία σελίδα.
Πολύ σύντομα, στις 20 Σεπτεμβρίου, αναμένεται το πολύκροτο βιβλίο των πολιτικών επιστημόνων και καθηγητών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Steven Levitsky και Daniel Ziblatt Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες, στο οποίο οι συγγραφείς αναλύουν πως η δημοκρατία σήμερα δολοφονείται με τα ίδια της τα όπλα. Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από όλους και που έχει προκαλέσει αίσθηση διεθνώς, πυροδοτώντας συζητήσεις και προκαλώντας πολλά δημοσιεύματα τόσο στον διεθνή όσο και στον ελληνικό Τύπο.
Η άνοιξη του Σύμπαντος του κορυφαίου αστροφυσικού, επίτιμου διευθυντή του Ιδρύματος Ευγενίδου Διονύση Π. Σιμόπουλου, που με τη γλαφυρή του γλώσσα και το εξαιρετικό στιλ γραφής του ξεκλειδώνει τα μυστικά του σύμπαντος και φέρνει κοντά στα ανθρώπινα μέτρα τον άγνωστο αυτό κόσμο. Περισσότερα για το εκδοτικό μας πλάνο μπορεί να βρει κανείς στον ιστότοπό μας www.metaixmio.gr.
* Σε ερώτηση της HuffPost, εάν υπήρξε κάποια στιγμή που μετάνιωσε για την επιλογή να ασχοληθεί με τις εκδόσεις, η απάντηση του κ. Παπαγεωργίου ήταν ένα κατηγορηματικό «όχι, απεναντίας...», ενώ όσον αφορά στο ένα και μοναδικό βιβλίο που θα έπαιρνε μαζί του εάν βρισκόταν αίφνης σε ένα ερημονήσι, η απάντηση ήταν ο «Μόμπι Ντικ» του Χέρμαν Μέλβιλ.
** Οι εκδόσεις «Μεταίχμιο» ιδρύθηκαν το 1993 και η βιβλιοπαραγωγή ξεπερνά τα 350 βιβλία ετησίως.