Η Άγκυρα γνωρίζει ότι έχει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Μέχρι σήμερα για την Τουρκία, η γεωπολιτική έπαιξε μεγαλύτερο ρόλο από την οικονομία. Ενδιαμέσως, οι απερίσκεπτες κινήσεις του Ερντογάν δεν κόστισαν στην Τουρκία την πτώχευση, αν και αυτό το ενδεχόμενο παραμένει πάντα ανοικτό.
Σε αυτό συνηγορούν, η μόνιμη κρίση της τουρκικής λίρας, ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός, η αποπομπή τεσσάρων διοικητών της Κεντρικής Τράπεζας, οι αυξανόμενες αμυντικές δαπάνες και οι δαπάνες για έργα υποδομής και μεγαλεπήβολα σχέδια.
Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας δεν εξαρτάται πλέον μόνο από τις δικές της κινήσεις. Προς το παρόν, προστατεύεται από την ομπρέλα που δημιουργούν οι συσχετισμοί ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το ερώτημα είναι, μέχρι πότε; Η απάντηση πρέπει να ανιχνευθεί προς την πλευρά της Ουάσιγκτον.
Υπάρχουν δύο μέτωπα τα οποία είναι απομακρυσμένα γεωγραφικά, αλλά διασυνδέονται γεωπολιτικά, σε ότι αφορά τα αμερικανικά συμφέροντα.
Αυτά είναι το μέτωπο της Ανατολικής Μεσογείου και της Λιβύης και το μέτωπο του Αφγανιστάν.
Ο Ερντογάν κατανοεί ότι το μέτωπο του Αφγανιστάν τον ευνοεί, ενώ αυτό της Ανατολικής Μεσογείου και της Λιβύης είναι λιγότερο σταθεροποιημένο για τον ίδιο.
Ο στόχος του είναι να μείνει στο Αφγανιστάν ως η κύρια ξένη δύναμη στην μετά-ΝΑΤΟ εποχή. Αυτό περνάει από την εκπλήρωση δύο στόχων.
Ο πρώτος στόχος, τον οποίον εκπλήρωσε ήδη είναι η εγγύηση της ασφάλειας του αεροδρομίου της Καμπούλ. Προ ημερών, αξιωματούχος της αφγανικής κυβέρνησης ανακοίνωσε ότι η τουρκική κυβέρνηση συμφώνησε να αναλάβει την ευθύνη για το διεθνές αεροδρόμιο της Καμπούλ, σε συμφωνία 130 εκατομμυρίων δολαρίων με το ΝΑΤΟ.
Ο δεύτερος στόχος είναι να αναλάβει η Τουρκία την ηγεσία της αποστολής για την διατήρηση της ειρήνης στο Αφγανιστάν.
Με την επίτευξη αυτών των στόχων, η Τουρκία αποκτά θετικό πρόσημο στους αμερικανικούς σχεδιασμούς. Το θετικό πρόσημο ενισχύει και η προσέγγιση της Άγκυρας με το Κίεβο.
ΟΙ S-400
Υπάρχει όμως και το πρόβλημα των S-400. Η Ουάσιγκτον κρατάει σκληρή στάση στο θέμα και επιδιώκει την απομάκρυνση των πυραύλων από την Τουρκία. Η τουρκική κυβέρνηση έχει εκτεθεί στο εσωτερικό και στο διεθνές ακροατήριο και είναι δύσκολο να συναινέσει στην αμερικανική αξίωση.
Η πρόταση που διατυπώθηκε από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου είναι να περάσει το σύστημα σε τουρκικό έλεγχο και να απομακρυνθούν οι Ρώσοι τεχνικοί. Αυτός ο ελιγμός δεν έχει γίνει αποδεκτός από την Ουάσιγκτον.
Οι ΗΠΑ φοβούνται επίσης ότι η Τουρκία προωθεί την ιδέα του «μικτού οπλοστασίου», στο οποίο μπορεί να συνυπάρχουν οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την ΕΕ και την Κίνα και η ιδέα αυτή, μπορεί να βρει πολλούς μιμητές.
Οι ΗΠΑ ανησυχούν για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων που είναι αναγκαία για τη διεξαγωγή διακλαδικών επιχειρήσεων και φοβούνται την έκθεση αμερικανικών συστημάτων σε χώρους που μπορεί να είναι προσβάσιμοι από στρατιωτικούς συμβούλους και ειδικούς από τη Ρωσία και την Κίνα.
Να σημειωθεί ότι η ιδέα του «μικτού οπλοστασίου» ήταν αποδεκτή από την Ουάσιγκτον στην δεκαετία του ΄90 και υιοθετήθηκε και από την Ελλάδα, αλλά σήμερα απορρίπτεται από τους Αμερικανούς.
Για την Τουρκία, όλα δείχνουν ότι η Ουάσιγκτον αναζητεί συμβιβασμό. Η αμερικανική πολιτική ελίτ δεν τρέφει αισθήματα συμπάθειας προς τον Ερντογάν, αλλά κανένας δεν της εγγυάται ότι ένας μελλοντικός διάδοχός του δεν θα διατηρήσει την ίδια πολιτική για τους S-400.
Η κυριότερη λύση που εξετάζεται είναι η δημιουργία μίας τεχνικής ομάδας ασφαλείας, παρόμοια με αυτήν που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για να ελέγχουν την ασφάλεια της τεχνολογίας των F-16 που έχουν πουλήσει στο Πακιστάν και να διασφαλίζουν ότι τα αεροσκάφη δεν υφίστανται τροποποιήσεις. Μία παρόμοια ομάδα μπορεί να διασφαλίσει ότι η τεχνολογία των F-35 δεν κινδυνεύει από τους S-400.
Επειδή η περίπτωση της Τουρκίας δεν είναι ίδια με αυτή του Πακιστάν, μπορεί να προκύψουν προβλήματα και περιορισμοί στον τρόπο με τον οποίον θα χρησιμοποιείται το αντιαεροπορικό σύστημα, γεγονός που δεν θα είναι τόσο ευχάριστο για την Άγκυρα.
Από την μόχλευση του θέματος του Αφγανιστάν από τον Ερντογάν, μέχρι τις τεχνικές λύσεις που συζητούνται για τους S-400, διαμορφώνεται ένα πλαίσιο, μέσα στο οποίο ευνοείται η υιοθέτηση μίας πιο ανεκτικής στάσης από την πλευρά της Ουάσιγκτον.
Με τα παραπάνω δεδομένα, η Ελλάδα δεν πρέπει να περιμένει δραματικές εξελίξεις στο θέμα των S-400, εκτός και αν η Άγκυρα αποφασίσει να κόψει το σκοινί.
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν συμβιβασμό για το θέμα, για να μπορέσουν να συνεχίσουν να εμφανίζονται ως διαμεσολαβητής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, και όχι μόνο.